Είδα την παράσταση «ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΚΟΝΤΕΣΣΑΣ ΒΑΛΕΡΑΙΝΑΣ»

Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας του Γρηγορίου Ξενόπουλου

Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου

«Το Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας» το συνέλαβα νέος, το έγραψα άντρας, το ξανάγραψα μεσόκοπος, το τελείωσα σχεδόν γέρος. Είναι το έργο όλης μου της ζωής» αναφέρει ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Το θεωρεί το τελειότερο αλλά και το σπουδαιότερο έργο της ζωής του.

Προσωπικά θα σας ομολογήσω ότι ο Γρηγόριος Ξενόπουλος είναι ο αγαπημένος μου συγγραφέας. Το πρώτο βιβλίο που διάβασα ήταν  «Οι Αθηναικές Επιστολές – Σας ασπάζομαι Φαίδων».

Το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού παρουσιάζει το αριστούργημα του Γρηγορίου Ξενόπουλου σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια και την Νένα Μεντή στο ρόλο της Κοντέσσας Βαλέραινας.

Το έργο έχει δραματουργικό χαρακτήρα. Διαδραματίζεται στην Ζάκυνθο  και αποτελεί την θεατρική διασκευή ενός μικρού θεατρικού διηγήματος, με τον ομώνυμο τίτλο.

Η αρχοντική οικογένεια των Βαλέρηδων στην Ζάκυνθο κατέχει ένα μυστικό που γιατρεύει τα μάτια. Το μυστικό μεταφέρεται μόνο από Βαλέραινα σε Βαλέραινα δίνοντας όρκο τιμής ότι ποτέ δεν θα πάρουν χρήματα από τους ανθρώπους που θα γιατρεύουν. Η παράδοση αυτή κρατάει πάνω από διακόσια χρόνια.

Η φτώχεια, όμως, έχει χτυπήσει τώρα την οικογένεια των Βαλέρηδων. Το αρχοντικό τους στην πλατεία της πόλης πουλήθηκε για χρέη. Μια οικογένεια σε ξεπεσμό, που ζει με δανεικά σε ένα μικρό σπίτι, που κινδυνεύουν να το χάσουν και αυτό.  Τι μπορεί να κάνει η άλλοτε αρχοντική οικογένεια για να επιβιώσει αξιοπρεπώς; 

H Bαλέραινα δέχεται σωρεία δελεαστικών προτάσεων από επιχειρηματίες να τους παραδώσει το μυστικό επί πληρωμή. Μια εσωτερική πάλη μεταξύ ανάγκης και ηθικού χρέους ξεκινάει. Τα παιδιά της την πιέζουν να δεχτεί την δελεαστική πρόταση ενός επιχειρηματία και να αποκαλύψει την συνταγή του μυστικού για να μπορέσουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια. Αυτή όμως προτιμά να παραμείνει πιστή στις παραδόσεις και στις ηθικές αξίες που την διακρίνουν, όποιο και αν είναι το τίμημα.

Το έργο αν και γραμμένο το 1897 διαπραγματεύεται ένα θέμα σύγχρονο και ρεαλιστικό: Την πάλη ανάμεσα στο χρήμα και στο ηθικό χρέος. Θυμίζει έντονα τον Βυσσινόκηπο του Τσέχωφ. Η παλιά τάξη υποχωρεί και έρχεται η νέα που θέτει πρακτικά θέματα επιβίωσης. Για την νέα τάξη  προέχει η επιβίωση, το χρήμα,  ενώ για την παλιά η αξιοπρέπεια, τα ιδανικά, οι αξίες. 

Μπορεί τα δαχτυλίδια να πέσουν, μένουν όμως τα δάχτυλα.

Ο Πέτρος Ζούλιας  παραμένει πιστός στο κείμενο και στην γλώσσα του συγγραφέα, διατηρώντας την Ζακυνθινή διάλεκτο.  Μας παρουσιάζει ένα αστικό δράμα, διατηρώντας το χρώμα, το άρωμα της εποχής που διαδραματίζεται το έργο και αναδεικνύει την δραματουργία του. Συνδέει το διήγημα του 1897 του Ξενόπουλου με το μετέπειτα θεατρικό του και δημιουργεί μια σύνδεση ανάμεσα στον λογοτεχνικό και τον θεατρικό Ξενόπουλο. Διατηρεί το σασπένς και την αγωνία σε όλη την διάρκεια της παράστασης και μας κρατά σε αγωνία μέχρι το τελευταίο λεπτό. Έχει κάνει μια υπέροχη δουλειά που μας συγκινεί και μας προβληματίζει.  Ο ίδιος μας δήλωσε ότι το μυθιστόρημα του Ξενόπουλου τον συγκίνησε ιδιαίτερα γιατί του θύμισε την Ελλάδα του σήμερα και τολμά να το χαρακτηρίσει και πολιτικό έργο. Μια ξεπεσμένη Ελλάδα, που ζει με δάνεια και ξεπουλά τα πάντα στους δανειστές της.

Τα σκηνικά λειτουργικά και ευφάνταστα είναι της Μαρίας Φιλίππου και εξυπηρετούν πλήρως τις ανάγκες της παράστασης. Τα κοστούμια εποχής έχει επιμεληθεί ο Νίκος Χαρλαύτης.  Διακριτικοί οι φωτισμοί της Μελίνας Μάσχα. Υπέροχη, εξαιρετική η μουσική του Μίνωα Μάτσα. Ιδιαίτερο και συγκινητικό το τραγούδι «Μυστικό σου» που ακούγεται από τον Γιώργο Λόξα, σε στίχους Σοφίας Καψούρου και μουσική επίσης Μίνωα Μάτσα.

Μυστικό σου
Για ένα τίποτα ξοδεύεις μια ζωή
Μυστικό σου
Πιο βαριά κι από τον όρκο η σιωπή

Η Νένα Μεντή είναι η συγκλονιστική και καθηλωτική Κοντέσσα Βαλέραινα. Είναι αυτή που πρέπει να αποφασίσει για την τύχη της οικογένειάς της. Να πει το μεγάλο «ναι» ή το μεγάλο «όχι».  Να μείνει πιστή στις αρχές της ή να υποκύψει στον πειρασμό του χρήματος.  Η Νένα Μεντή έχοντας τον πλήρη έλεγχο των αστείρευτων εκφραστικών της μέσων μάς χαρίζει μια ακόμη μοναδική ερμηνεία. Οι κινήσεις του σώματός της, οι εκφράσεις απελπισίας του προσώπου της εντυπωσιάζουν. Εξαιρετική και στις «συνομιλίες» που έχει με το φάντασμα της πεθαμένης πεθεράς της (Μαριάννα Τουντασάκη) που την παρακαλά να την βοηθήσει να πάρει την σωστή απόφαση.

Εξαιρετική και ώριμη η Μαρία Κανελλοπούλου, ενσαρκώνει άψογα την  Όρσολα, την πιστή οικονόμο του αρχοντικού.

Ο Νίκος Νίκας με μια φυσική και καλοδουλεμένη ερμηνεία είναι ο Μανώλης, ο γιος της Κοντέσσας Βαλέραινας, που αγαπά την μητέρα του αλλά η  ανέχεια τον αναγκάζει να προσπαθεί να βρει τρόπο να πει η μάνα του το «ναι» στην πώληση του μυστικού. Ο Νίκος Νίκας μας κερδίζει με την αμεσότητά του και την δυναμική του ερμηνεία. 

Πειστική η Βασιλική Τρουφάκου, η ρεαλίστρια νύφη της οικογένειας Τασία, που επιθυμεί να βρει η οικογένεια τρόπους να καλύψει τις πρακτικές ανάγκες της ζωής τους και να μην σταθούν σε παρωχημένους όρκους και παλιές ιδέες. 

Μαζί τους οι: Δημήτρης Καπετανάκος ως Τζώρτζης Πάπουζας, Δημήτρης Αριανούτσος ο γιός του Μανώλη, Γιώργος Λόξας, γείτονας , Φαίη Φραγκαλιώτη και Άννα-Μαρία Κατσουλάκη.

Το Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας είναι μία υπερπαραγωγή του Ιδρύματος Ελληνικού Κόσμου με την Νένα Μεντή να απογειώνει την παράσταση. Ένα έργο που θέτει ηθικά διλήμματα, που επιμένει στην τήρηση των ηθικών αξιών, πράγματα που θεωρούνται παρωχημένα και ξεπερασμένα στην υλιστική και καπιταλιστική εποχή μας. 

Ταυτότητα παράστασης: 

Σκηνοθεσία: Πέτρος Ζούλιας
Σκηνικά: Μαρία Φιλίππου
Κοστούμια: Νίκος Χαρλαύτης
Μουσική: Μίνως Μάτσας
Στίχοι: Σοφία Καψούρου
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαριάννα Τουντασάκη
Φωτογραφίες: Γιώργος Καβαλιεράκης
Γραφιστική Επιμέλεια: Πέτρος Παράσχης
Επιμέλεια Προγράμματος: Ιάσων Τριανταφυλλίδης
Για το τραγούδι «ΜΥΣΤΙΚΟ ΣΟΥ» της παράστασης, τη μουσική έγραψε ο Μίνως Μάτσας, τους στίχους η Σοφία Καψούρου και το ερμηνεύει ο Γιώργος Λόξας.

ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ:

Νένα Μεντή                            Κοντέσσα Βαλέραινα
Νίκος Νίκας                           Μανώλης Κόντε Βαλέρης, γιος της Κοντέσσας Βαλέραινας
Βασιλική Τρουφάκου            Τασία, γυναίκα Μανώλη Κόντε Βαλέρη
Δημήτρης Καπετανάκος        Τζώρτζης Πάπουζας, Έμπορος
Δημήτρης Αριανούτσος         Γιος του Μανώλη και της Τασίας, Εγγονός της Βαλέραινας
Μαριάννα Τουντασάκη          Φάντασμα
Γιώργος Λόξας                     Γείτονας
Φαίη Φραγκαλιώτη              Κοπέλα Α
Άννα-Μαρία Κατσουλάκη      Κοπέλα Β

Στον ρόλο της Όρσολας, η Μαρία Κανελλοπούλου

Παραγωγή:  «ΘΕΑΤΡΟΝ» Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»,