Ο Θάνατος του Εμποράκου του Arthur Miller
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Ο «Θάνατος του Εμποράκου» θεωρείται το κορυφαίο έργο του Αμερικανού δραματουργού Arthur Miller και του χάρισε το βραβείο Πούλιτζερ. Έχει παιχθεί πολλές φορές σε ολόκληρο τον κόσμο και στην Ελλάδα.
Η ιστορία εστιάζεται γύρω από την ζωή και την προσωπικότητα του Γουίλι Λόμαν, ενός πλανόδιου πωλητή, που ζει μπερδεμένος ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν, εγκλωβισμένος από το αμερικάνικο όνειρο. Το δυσβάσταχτο κυνήγι της επιβίωσης, σύμφωνα με τα πρότυπα που επιτάσσει η άκρως καπιταλιστική κοινωνία, τον οδηγεί παραληρηματικά στην διάλυση ολόκληρης της ζωής του. Με το έργο του αυτό ο Miller μας τονίσει την σκληρή αλήθεια της ζωής. Όταν τα όνειρα συνθλίβονται από την σκληρή πραγματικότητα της καθημερινότητας.
Ο Γουίλι Λόμαν χρόνια δουλεύει σαν πωλητής και τώρα γύρω στα 62 του χρόνια βλέπει όλα του τα πιστεύω να καταρρέουν το ένα μετά το άλλο. Η πολυεθνική εταιρεία όπου εργαζόταν για περισσότερα από τριάντα χρόνια, πουλώντας τα προϊόντα της σε όλη την Αμερική, τώρα που ο ίδιος αδυνατεί να ανταποκριθεί λόγω ηλικίας στις απαιτήσεις της, δεν διστάζει να τον απολύσει λίγο πριν την συνταξιοδότησή του. Ο Γουίλι παλεύει να διατηρήσει την αξιοπρέπεια του σε έναν κόσμο που διαρκώς γίνεται πιο σκληρός και κρίνει την επιτυχία ενός ανθρώπου με βάση την υλική του ευημερία και το νούμερο των τραπεζικών του καταθέσεων.
Συγκρίνει διαρκώς τον εαυτό του με τον μεγάλο του αδελφό που τόλμησε να φύγει από την χώρα, να εργαστεί σκληρά και τώρα είναι ένας πετυχημένος επιχειρηματίας με πολλά χρήματα, ενώ αυτός παρέμεινε ένας πλανόδιος εμποράκος, που πασχίζει να εξοφλήσει το στεγαστικό του δάνειο και να ανταπεξέλθει στις οικονομικές υποχρεώσεις που τον βαρύνουν. Το αμερικανικό όνειρο τον πρόδωσε και νιώθει ότι είναι «ένα τίποτα». Όλα του τα πιστεύω, όλα του τα όνειρα διαλύονται.
«Περισσότερη αξία θα έχει η ζωή μου νεκρός, παρά ζωντανός» αναφέρει με πόνο ψυχής.
Όλη του την ζωή ο Γουίλι στόχευε να είναι αρεστός και αγαπητός στους άλλους. Στο αφεντικό του, στους φίλους του, στην κλειστή κοινωνία που ζει μαζί με την γυναίκα του και τους δύο γιους του. Και όλα αυτά τα πιστεύω του προσπαθεί να τα μεταφέρει και στα παιδιά του. Ο ίδιος κρυφά στις αμερικανικές πόλεις όπου πουλά το εμπόρευμά του δημιουργεί, όμως, μία εξωσυζυγική σχέση.
Ο μεγάλος του γιος αντιδρά έντονα στις ιδεολογικές απόψεις του πατέρα του και έρχεται στο τέλος του έργου, σε μια κορυφαία στιγμή της παράστασης, σε έντονη αντιπαράθεση μαζί του. H διαφορά απόψεων, η διαφορά των ιδεών των δυο διαφορετικών γενεών είναι εμφανής. Ο Μπιφ αμφισβητεί τις ιδέες του πατέρα του και την εμμονή του στο αμερικανικό όνειρο.
Πολλά τα θέματα που διαπραγματεύεται ο Μίλερ σε αυτό του το έργο. Το άπιαστο για τους πολλούς αμερικανικό όνειρο, το συνεχές κυνήγι του χρήματος, ο καταναλωτισμός και η αγορά όλο και περισσοτέρων υλικών αγαθών, η οικογένεια και οι σχέσεις πατέρα- γιου, ο μύθος της φυγής με στόχο τον γρήγορο πλουτισμό.
Ο Γιώργος Νανούρης σκηνοθετεί για δεύτερη χρονιά έργο του Μiller, μετά την περσινή του επιτυχία «Ψηλά από την γέφυρα». Σκηνοθετεί εστιάζοντας στην προσωπικότητα του Γουίλι, του κεντρικού ήρωα μας. Παραμένει πιστός στο κείμενο και με αφοπλιστική σκηνοθετική λιτότητα, μας χαρίζει μία εξαιρετική παράσταση, φωτίζοντας με έμπνευση όλες τις πτυχές του έργου.
Τα σκηνικά της παράστασης στην περιστρεφόμενη σκηνή του θεάτρου ΖΙΝΑ υπογράφει ο Γιώργος Γαβαλάς. Ψηλές τσιμεντένιες κολώνες που σχηματίζουν ένα λαβύρινθο, μέσα στον οποίο κινούνται οι ήρωές μας, ίσως θέλοντας να δείξει τα αδιέξοδα στα οποία έχουν οδηγηθεί.
Τα κοστούμια της Ντένης Βαχλιώτη μας μεταφέρουν στην Αμερική της δεκαετίας του 1950.
Ο Βλαδίμηρος Κυριακίδης είναι ο Γουίλι Λόμαν και βρίσκεται σε μια κορυφαία στιγμή της μέχρι τώρα καριέρας του. Έντονα συγκινητικός, δραματικός, βαθιά άνθρώπινος, αφήνοντας κάποιες στιγμές να φανεί και κάποιο «κωμικό» στοιχείο. Καταφέρνει με απόλυτη επιτυχία να ενσαρκώσει τον απογοητευμένο, απελπισμένο, εγωιστή και περήφανο Γουίλι Λόμαν. Καταπληκτικός. Συνεχώς επί σκηνής σε μία συγκλονιστική ερμηνεία.
Τον ήρωά μας πλαισιώνει η οικογένειά του. Η σύζυγός του Λίντα, Έφη Μουρίκη. Η πιστή σύζυγος, που προσπαθεί να μην διαλυθεί η οικογένειά της με μία εξαιρετική ερμηνεία.
Τον Μπιφ, τον μεγάλο γιο της οικογένειας ενσαρκώνει ο Κωνσταντίνος Γώγουλος, με μια συγκλονιστική ερμηνεία, ειδικά την στιγμή που αμφισβητεί τα πιστεύω του πατέρα του και έρχεται σε πλήρη σύγκρουση μαζί του.
Ο Ρένος Ρώτας είναι ο νεώτερος γιός, ο Χάπι,με εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα από τον μεγαλύτερο αδελφό του, πειστικός και καίριος.
Εκπληκτικός ο Δημήτρης Γεροδήμος, ο Τσάρλι ο γείτονας που προσπαθεί να βοηθήσει και να σταθεί στο πλευρό του καλού του φίλου και γείτονα
Η Κατερίνα Μάντζιου, η ερωμένη του Γουίλι, ο Γιάννης Βαρβαρέσσος το σκληρό αφεντικό και ο Θεοδόσης Τανής στον μικρό ρόλο του σερβιτόρου, συμπληρώνουν το καστ των ηθοποιών.
Ο Θάνατος του Εμποράκου του Άρθουρ Μίλερ είναι ένα βαθιά πολιτικό έργο. Ένα δριμύ «κατηγορώ» για την καπιταλιστική κοινωνία, για την πτώση των αξιών και την κρίση της οικογένειας. Ένα έργο που φαντάζει τόσο ίδιο, τόσο επίκαιρο με την σημερινή κατάσταση που βιώνει η κοινωνία μας, αν και είναι γραμμένο το 1949. Σαν τίποτα να μην άλλαξε όλα αυτά τα χρόνια. Σαν τίποτα να μην διδαχθήκαμε με το πέρασμα του χρόνου. Ο Θάνατος του Εμποράκου είναι ένα αριστούργημα που κατορθώνει και παραμένει αναλλοίωτο στον χρόνο. Τα θέματα που διαπραγματεύεται παραμένουν δυστυχώς άλυτα έως και σήμερα.
Μια εκπληκτική παράσταση στο Θέατρο ΖΙΝΑ.
Ταυτότητα παράστασης
«Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΑΚΟΥ» του Άρθουρ Μίλερ
Απόδοση – Σκηνοθεσία – Φωτισμοί: Γιώργος Νανούρης
Σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς
Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη
Μουσική Επιμέλεια: Γιώργος Νανούρης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Νικίτα Ηλιοπούλου
Φωτογραφίες: Κατερίνα Τσατσάνη
Διανομή
Γουίλι Λόμαν – Βλαδίμηρος Κυριακίδης
Λίντα – Έφη Μουρίκη
Μπιφ – Κωνσταντίνος Γώγουλος
Χάπυ – Ρένος Ρώτας
Τσάρλι – Δημήτρης Γεροδήμος
Γυναίκα – Κατερίνα Μάντζιου
Χάουαρντ – Γιάννης Βαρβαρέσος
Σερβιτόρος – Θεοδόσης Τανής
Παραγωγή: Θεατρικές Επιχειρήσεις Τάγαρη
