«Κάποιος να με προσέχει» (Someone who’ll watch over me) του Frank McGuinness
Γράφει η Λουκία Μητσάκου
Πώς μπορεί να διαχειριστεί κάποιος μια τραυματική κατάσταση; Πώς μπορεί να δραπετεύσει από την πραγματικότητα, όταν η πραγματικότητα γίνεται πιο τρομακτική από οποιονδήποτε εφιάλτη; Πώς μπορεί να διαχειριστεί κάποιος την αγωνία του επερχόμενου θανάτου του, όταν αυτή μετουσιώνεται σε κάτι παραπάνω από κάτι αφηρημένο, σε κάτι παραπάνω από μια απλή πιθανότητα; Και πόσο σημαντικό είναι να έχουμε κάποιον να μας προσέχει σε αυτή τη διαδικασία όσο είμαστε εγκλωβισμένοι στον τρόμο μας;
Το έργο «Κάποιος να με προσέχει» (Someone who’ll watch over me) του Ιρλανδού θεατρικού συγγραφέα Frank McGuinness αντλεί έμπνευση από μία αληθινή ιστορία εξαετούς ομηρίας τριών Δυτικών πολιτών στη Βηρυτό και μιλάει για τρεις ομήρους (έναν Άγγλο, έναν Ιρλανδό κι έναν Αμερικανό) που είναι έγκλειστοι σ’ ένα κελί, υπό το άγρυπνο βλέμμα των τρομοκρατών – απαγωγέων τους.
Θα περίμενε κανείς πως πρόκειται για ένα έργο που εστιάζει στην απάνθρωπη αντιμετώπιση ανθρώπων από ανθρώπους, για βομβαρδισμούς και βασανιστήρια, για τον πόλεμο και την ειρήνη και για την πολιτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή αλλά τίποτα από αυτά δεν ισχύει. Ο Frank McGuinness δημιουργεί ένα έργο βαθιά ανθρωποκεντρικό που βασίζεται στην ανθρώπινη ψυχολογία, στους τρόπους αντιμετώπισης των τραυματικών εμπειριών, στον τρόπο που μπορούμε να ξεπεράσουμε τις όποιες προκαταλήψεις μας, στην εμπιστοσύνη, στη φιλία, στο συναισθηματικό δέσιμο. Το έργο «Κάποιος να με προσέχει» του Frank McGuinness είναι έργο ψυχικής διαχείρισης των δυσκολιών στη ζωή, ένας ύμνος στη φιλία και την αγάπη, μια ιστορία προσωπικής εξέλιξης και ψυχικής ενδυνάμωσης, είναι ένα έργο μαγικό που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο.
ΑΝΤΑΜ: Αρκετά. Δεν πρέπει να σ’ ακούσουν να κλαις. Μας ακούνε τώρα που μιλάμε. Περιμένουν να βάλεις τα κλάματα. Ποτέ σου μη βάλεις τα κλάματα εδώ μέσα. Σε προειδοποιώ: Μην τυχόν και κλάψεις. Αυτό ακριβώς θέλουν. Μην κλαις. Γέλα. Με άκουσες; Γέλα.
Πολλοί συχνά ακούμε για την τρομοκρατία και τις ομηρίες, για τις πολεμικές διαμάχες και τα βασανιστήρια και τον θάνατο των αθώων και ενώ γινόμαστε πολύ συχνά ο δέκτης όλων αυτών των φρικιαστικών ειδήσεων, πολύ σπάνια αναρωτιόμαστε: Ποια είναι η ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων που εμπλέκονται σε αυτό; Πώς καταφέρνουν και το διαχειρίζονται; Πώς αποφεύγουν την τρέλα και την παραίτηση; Πώς καταφέρνουν να μείνουν ζωντανοί; Πώς νιώθουν; Πώς γίνεται να αντέχουν; Άραγε κοιμούνται; Άραγε ελπίζουν; Άραγε αγαπούν;
ΜΑΙΚΛ: (…) Τότε είπα στους γονείς μου είμαι ξύπνιος και πονάει το αυτί μου. Κι εκείνος μου έτριψε τρυφερά το αυτί. Και είπε: Υπάρχει ένα μέρος που λέγεται Σπάρτη. Εκεί γεννιούνται οι πιο γενναίοι άντρες. Όταν νιώθουν πόνο, τον διώχνουν με το να τον ελέγχουν. Μη φοβάσαι τον πόνο. Μη φοβάσαι να τον ελέγχεις. Σε μεγάλωσε μια δυνατή γυναίκα. Οι πιο γενναίοι άντρες, συχνά, συμπεριφέρονται σα γυναίκες.
Την παράσταση «Κάποιος να με προσέχει» σκηνοθετεί η Αθανασία Καραγιαννοπούλου και πρόκειται για μία σκηνοθεσία εξαιρετική, ευφυέστατη, ευαίσθητη και υπέροχα δυναμική ταυτόχρονα. Εστιάζει στην συναισθηματική κατάσταση των ηρώων και μας χαρίζει γενναιόδωρα μία από τις καλύτερες παραστάσεις που έχουμε παρακολουθήσει ποτέ, μία παράσταση- εμπειρία.
Η Αθανασία Καραγιαννοπούλου αναλαμβάνει και την μετάφραση του θεατρικού έργου του Frank McGuinness, η οποία είναι εξαιρετική, καθώς το κείμενο ρέει σαν νερό και ακούγεται αλλά και διαβάζεται χωρίς να μπορείς να το αφήσεις στιγμή. Η ίδια αναλαμβάνει και την μουσική επιμέλεια της παράστασης, στην οποία αξίζει μια ειδική μνεία, καθώς οι μουσικές επιλογές την εκάστοτε στιγμή της παράστασης είναι πραγματικά αξιέπαινες, συγκινητικές και δημιουργούν μια θεατρική εμπειρία που αξιοποιεί τη μουσική ως αναπόσπαστο μέρος της παράστασης αλλά και ως μέσο μετάδοσης νοημάτων. Τα τραγούδια “Someone to watch over me”, “Hope there’s someone”, “My mother told me”, “Gangsta’s Paradise” αλλά και πολλά ακόμη αξιοποιούνται με τέτοιον τρόπο που ανατριχιάζουν τον θεατή και τον βυθίζουν ακόμα πιο βαθιά στην θεατρική εμπειρία που είναι η παράσταση «Κάποιος να με προσέχει». Οι μουσικές επιλογές είναι πολύ σημαντικό μέρος μιας παράστασης που πολύ συχνά παραγκωνίζεται ή θεωρείται δευτερεύον αλλά εδώ η Αθανασία Καραγιαννοπούλου μας αποδεικνύει περίτρανα πόσο εκπληκτικό μπορεί να βγει το αποτέλεσμα, όταν κάποιος το αναλαμβάνει με αγάπη για αυτό που κάνει και το χειρίζεται με τρόπο αριστοτεχνικό.
Οι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου είναι υπέροχοι- όπως άλλωστε μας έχει συνηθίσει από τις δουλειές του. Δεν είναι απλώς πλήρως λειτουργικοί ως προς το να βλέπουμε τους ήρωες ή να γίνεται αλλαγή των σκηνών, αλλά προκαλούν συναισθήματα και δημιουργούν εικόνες που κουβαλάει ο θεατής μέσα του για καιρό, προσδίδοντας στην παράσταση δυναμισμό.
Η Μαίρη Τσαγκάρη αναλαμβάνει τα σκηνικά και τα κοστούμια και μας μεταφέρει με επιτυχία σε ένα κελί φυλακής. Σκηνικά λιτά, αφαιρετικά και πλήρως λειτουργικά που εστιάζουν σε ό,τι είναι πραγματικά σημαντικό μέσα από τον μινιμαλισμό.
Η ατμοσφαιρική παράσταση ευτυχεί μέσα από εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών της που μας ταξιδεύουν σε όλες τις ψυχολογικές τους μεταπτώσεις: από τον φόβο και την θλίψη στην αισιοδοξία και τη νοσταλγία, από τον θυμό και την αγανάκτηση στην αποφασιστικότητα και την αγάπη για ζωή.
ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ: Πολύ σκοτάδι μέσα σ’ αυτό το δωμάτιο. Έχω νιώσει τον εχθρό να με περικυκλώνει στο σκοτάδι. Να αφουγκράζεται. Να περιμένει πότε θα σπάσω, πότε θα κλάψω. Πιστεύουν πως είμαι στην εξουσία τους. Και είμαι. Και οι τρεις μας είμαστε. Αυτοί αποφασίζουν αν θα ζήσουμε ή θα πεθάνουμε. Απ’ αυτούς εξαρτάται. Υπάρχει όμως κάτι που εξαρτάται ακόμα από εμένα μονάχα. Εγώ ο ίδιος. Νομίζουν πως κατάφεραν να με λιγοστέψουν σαν άντρα μ’ αυτό που μου έκαναν. Όμως, όχι, δεν το κατάφεραν. Είμαι καλύτερος άντρας από τον κάθε έναν απ’ αυτούς, γιατί εγώ δεν θα τους βασάνιζα ποτέ έτσι. Κι αυτό είναι επιλογή μου. Εκείνοι κάνουν ό,τι τους διατάξουν. Εγώ κάνω ό,τι επιλέξω. Αλυσοδεμένος, σε δημόσια θέα, αλλά εκεί- αλύγιστος.
Ο Αντίνοος Αλμπάνης είναι ο Έντουαρντ, ο Ιρλανδός δημοσιογράφος. Ο Έντουαρντ δεν γνωρίζει για ποιο λόγο έχει φυλακιστεί ούτε τι θα απογίνει, φοβάται, θυμώνει, ελπίζει, σπάει, αντέχει. Είναι ο ήρωας που εξελίσσεται περισσότερο από κάθε άλλον, καθώς στη διαδρομή του δένεται, αγαπάει και ξεπερνάει τις προκαταλήψεις του. Ο Αντίνοος Αλμπάνης μας μεταφέρει όλες τις αλλαγές στην ψυχολογική του κατάσταση με απόλυτη φυσικότητα και αλήθεια και μας χαρίζει μια ερμηνεία που δεν πρόκειται να αφήσει κανέναν αδιάφορο και που δεν πρόκειται να ξεχάσει κανείς. Αστείος, σκληρός, ευάλωτος. Μας κάνει να γελάσουμε, μας κάνει να κλάψουμε. Ο Αντίνοος Αλμπάνης σε ένα ρεσιτάλ ερμηνείας με μια υποδειγματική σκηνική παρουσία.
Ο Πήτερ Ραντλ είναι ο Άνταμ, ο Αμερικανός γιατρός. Δυναμικός και δυνατός, η προσωποποίηση της αντοχής. Μας παρουσιάζει τον ήρωά του με μία όμορφη, στιβαρή ερμηνεία που εμπνέει σθένος. Μας μεταδίδει όλες τις αλλαγές στην ψυχολογική του κατάσταση από την δύναμη στον φόβο και την απελπισία για αυτό που φοβάται πως πλησιάζει με απόλυτη ειλικρίνεια.
O Δημήτρης Μάριζας, είναι ο Μάικλ, ο Άγγλος καθηγητής. Αντιμετωπίζει τις αντιξοότητες και την τραυματική αυτή εμπειρία με δύναμη ψυχής και αισιοδοξία. Ένας ήρωας ταυτόχρονα κωμικός και τραγικός. Ένας περίπλοκος χαρακτήρας. Μια υπέροχη ερμηνεία και σκηνική παρουσία. Συγκινητικός, αστείος, αληθινός. Αγγίζει ευαίσθητες χορδές στον θεατή.
Και οι τρεις τους συνιστούν μια καλοδουλεμένη ομάδα με συγκλονιστικές ερμηνείες και αρμονική συνύπαρξη στη σκηνή.
Ολόκληρο το έργο διαδραματίζεται μέσα σε ένα κελί. Αυτό το γεγονός από μόνο του θα μπορούσε να μας κάνει να νιώσουμε την ασφυξία και την κλειστοφοβική αίσθηση του εγκλεισμού ενός τσεχωφικού έργου ή την αίσθηση βαρεμάρας και του χρόνου που έχει σταματήσει από ανθρώπους που απλώς περιμένουν χωρίς να μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο, όπως σε ένα έργο του Μπέκετ. Δεν νιώθουμε τίποτα από όλα αυτά. Στην παράσταση «Κάποιος να με προσέχει» νιώθουμε ελπίδα, νιώθουμε αέρα να φυσάει το πρόσωπό μας, νιώθουμε αγάπη, νιώθουμε ελευθερία. Γιατί κανείς δεν μπορεί να φυλακίσει τα όνειρα, κανείς δεν μπορεί να φυλακίσει την ελπίδα, κανείς δεν μπορεί να φυλακίσει την αγάπη, κανείς δεν μπορεί να φυλακίσει έναν άνθρωπο ελεύθερο. Κανείς εκτός από τον ίδιο του τον εαυτό. Αλλά αν έχεις «κάποιον να σε προσέχει», δεν έχεις να φοβάσαι απολύτως τίποτα. Αν έχεις «κάποιον να σε προσέχει» τότε είσαι ο πλούσιος άνθρωπος του κόσμου. Και ο πιο ελεύθερος. Αν έχεις «κάποιον να σε προσέχει» συνειδητοποιείς πως μαζί είμαστε πολύ πιο δυνατοί από όσο νομίζαμε.
ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ: Ειρήνη σημαίνει να είσαι ξαπλωμένος δίπλα σε μια γυναίκα. Να την αγγίζεις, τυχαία. Τόσο απαλή. Να τη μυρίζεις. Τόσο ευωδιαστή. Ν’ ακούς την ανάσα της. Ο μόνος ήχος μέσα στη γαλήνη: Η ανάσα της. άκουσε. Άκου. Ειρήνη παντού, καθώς εκείνη κοιμάται κι εγώ είμαι ξύπνιος. Τόσο όμορφα, τόσο όμορφα…
Υπάρχουν πολλές παραστάσεις που είναι πολύ καλές σε κάποια σημεία αλλά υστερούν σε κάποια άλλα και ως αθροιστικό αποτέλεσμα και ως τελική εντύπωση αξιολογείται ως μία καλή παράσταση. Η παράσταση «Κάποιος να με προσέχει» μας εξέπληξε τρομερά ευχάριστα γιατί δεν υστερεί απολύτως σε κανένα σημείο. Από τη μετάφραση, τη σκηνοθεσία, τις μουσικές επιλογές, τους φωτισμούς, τα σκηνικά και τα κοστούμια έως τις πραγματικά εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών όλα δείχνουν μια παράσταση που κρύβει από πίσω της τεράστια προσπάθεια, σκληρή δουλειά, σεβασμό στον θεατή και αγάπη για το θέατρο.
Η παράσταση «Κάποιος να με προσέχει» σε σκηνοθεσία της Αθανασίας Καραγιαννοπούλου είναι μία παράσταση- ύμνος στην αγάπη, τη φιλία, την ελπίδα, τις ψυχικές αντοχές, που δεν πρόκειται να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο. Ατμοσφαιρική, συναρπαστική. Και είναι αναμφίβολα μία από τις καλύτερες παραστάσεις όχι μόνο της φετινής θεατρικής σεζόν αλλά μία από τις καλύτερες παραστάσεις που έχουμε παρακολουθήσει γενικότερα. Σας την προτείνω χωρίς την παραμικρή επιφύλαξη. Μην την χάσετε!
Ταυτότητα παράστασης
“Κάποιος να με προσέχει” (Someone who’ll watch over me) Frank McGuinness
Σύγχρονο Θέατρο
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Αθανασία Καραγιαννοπούλου
Σκηνοθεσία: Αθανασία Καραγιαννοπούλου
Σκηνικά- Κοστούμια: Μαίρη Τσαγκάρη
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Μουσική επιμέλεια: Αθανασία Καραγιαννοπούλου
Φωτογραφίες: Νίκος Βαρδακαστάνης
Φωτογραφίες Παράστασης: Αντώνης Μιμερίνης
Παραγωγή: Θέατρο ΑΥΛΑΙΑ
ΕΡΜΗΝΕΙΑ:
Αντίνοος Αλμπάνης, Δημήτρης Μάριζας, Πήτερ Ραντλ