Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του
Γράφει η Λουκία Μητσάκου
Πώς είναι να νιώθεις «άχρωμος» σε μία «πολύχρωμη» παρέα ανθρώπων; Και όταν σε απορρίπτουν, όταν σε εγκαταλείπουν, όταν σταματάς να ανήκεις κάπου, ποιος είσαι τότε; Σε ποιο βαθμό μπορούν τα ψυχικά μας τραύματα να μας στοιχειώνουν και να μας εμποδίζουν να αναπνεύσουμε, να μας εμποδίζουν να ζήσουμε, να μας εμποδίζουν να είμαστε «χρωματιστοί»; Πώς είναι να κουβαλάς πάντα μέσα σου, να έχεις για δεύτερο δέρμα τα φαντάσματα από το παρελθόν σου; Το βιβλίο «Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του» του Χαρούκι Μουρακάμι μας θέτει πολλά προσωπικά ερωτήματα.
Είναι, άραγε, απαραίτητο να επιστρέψεις στο παρελθόν για να μπορέσεις να έχεις παρόν και μέλλον; Και πώς είναι να βρίσκεις το θάρρος να αντιμετωπίσεις κατάματα το παρελθόν σου και τις πληγές που ακόμα αιμορραγούν; Στο βιβλίο «Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του» του Χαρούκι Μουρακάμι παρακολουθούμε την απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα με soundtrack το “Le Mal du Pays” του Φραντς Λιστ με τον Λαζάρ Μπέρμαν. Το πλήρες όνομα του τραγουδιού είναι: “Le Mal du Pays του Λιστ: Τα χρόνια του προσκυνήματος (Annees de pelerinage)”. Από εκεί προέρχεται και ο τίτλος του βιβλίου.
Ποιος είναι, όμως, ο Τσουκούρου Ταζάκι και ποια είναι η ιστορία του;
Ο Τσουκούρου, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, είναι ένας τριανταεξάχρονος σχεδιαστής σιδηροδρομικών σταθμών και το όνομά του σημαίνει «φτιάχνω» ή «χτίζω» (όχι όμως «δημιουργώ»).
Οι τέσσερις κολλητοί του φίλοι από το Λύκειο (δύο αγόρια και δύο κορίτσια) είχαν όλοι τους ένα κοινό στοιχείο που τους διαφοροποιούσε από τον Τσουκούρου: ένα ιδεόγραμμα που υποδήλωνε κάποιο χρώμα. Μόνο το επίθετο του Ταζάκι δεν είχε τίποτα σχετικό με χρώμα. Έτσι, ο Τσουκούρου ευθύς εξαρχής είχε νιώσει λίγο ξέχωρα από τους φίλους του.
Τα υπόλοιπα τέσσερα παιδιά, εκτός από τον Τσουκούρου Ταζάκι, είχαν τυχαία κι άλλο ένα μικρό κοινό σημείο μεταξύ τους: ένα ιδεόγραμμα που υποδήλωνε κάποιο χρώμα. Μόνο το επίθετο του Ταζάκι δεν είχε τίποτα σχετικό με χρώμα. Έτσι, ο Τσουκούρου ευθύς εξαρχής είχε νιώσει λίγο ξέχωρα από τους φίλους του.
Στον κόσμο υπάρχουν χρώματα που αγαπάμε και χρώματα που απεχθανόμαστε. Χρώματα χαρούμενα και χρώματα λυπητερά. Ορισμένοι εκπέμπουν έντονο φως, μερικοί άλλοι αδύναμο. Πολύ κουραστική υπόθεση, σου λέω. Γιατί τα βλέπεις μπροστά σου είτε το θες είτε όχι. Εγώ αποφεύγω πια την πολυκοσμία. Γι’ αυτό και πήρα τα βουνά.
Η παρέα των πέντε είχε μια σχέση πολύ στενή και πολύ σπάνια και οι φίλοι χρειάζονταν ο ένας τον άλλον, όπως το δάχτυλο του χεριού δεν κάνει χωρίς τα υπόλοιπα τέσσερα. Ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση και χωρίς σαφή αιτία, οι φίλοι του Τσουκούρου τον απορρίπτουν και σταματούν κάθε επαφή μαζί του. Ο ίδιος καταρρέει συναισθηματικά, φτάνει κοντά στο θάνατο και, στη συνέχεια, συνέρχεται – χωρίς, όμως, να έχει συνέλθει στ’ αλήθεια.
Δεκαέξι χρόνια αργότερα, γνωρίζει μια γυναίκα σημαντική για εκείνον, τη Σάρα, η οποία τον προτρέπει να έρθει ξανά σε επαφή με την «πολύχρωμη» παρέα του, για να βρει τα αίτια του ψυχικού του τραύματος και να μπορέσει να «γιατρευτεί».
Ίσως όμως μόνο επιφανειακά να φαίνεται πως επουλώθηκε η πληγή, κατάλαβες; Ενώ μέσα σου να αιμορραγεί ακόμη. Σου’ χει περάσει ποτέ από το μυαλό; (…) Πρέπει να αντιμετωπίσεις το παρελθόν κατάφατσα, ως αυτόνομος επαγγελματίας και όχι ως αφελές κι ευάλωτο αγοράκι. Όχι να δεις αυτό που θες να δεις, αλλά εκείνο που πρέπει, κατάλαβες; Αλλιώς, θα περάσεις την υπόλοιπη ζωή σου κουβαλώντας ένα βαρύ φορτίο.
Ο Τσουκούρου Ταζάκι πιστεύει πως διάγει βίο άχρωμο. Πιστεύει πως ο ίδιος είναι ένας άνθρωπος άχρωμος. Έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση γιατί δεν μπορεί να δει το «χρώμα» του. Οι κοντινοί του άνθρωποι, όμως, το βλέπουν. Και τον θαυμάζουν. Όπως συμβαίνει καθημερινά σε πολλούς ανθρώπους που υποτιμούν τον εαυτό τους και που έχουν αμφιβολία για το αν είναι πραγματικά «απαραίτητοι» στους άλλους.
Κατάλαβε ότι η ζήλια μπορεί να μετατραπεί στην πιο απελπιστική φυλακή στον κόσμο, γιατί ο φυλακισμένος κλείνεται μέσα οικειοθελώς. Κανείς δεν τον κλείνει με το ζόρι. Μπαίνει μόνος του, κλειδώνει από μέσα και πετάει το κλειδί από τα κάγκελα. Και κανείς δεν το παίρνει χαμπάρι. Μπορεί, βεβαίως, να βγει, αν το αποφασίσει, γιατί η φυλακή είναι το ίδιο το μυαλό του. Δεν το αποφασίζει όμως. Το μυαλό του ορθώνεται γύρω του συμπαγές σαν πέτρινος τοίχος. Και χωρίς αμφιβολία, αυτό ακριβώς είναι το ουσιώδες χαρακτηριστικό της ζήλιας.
Ο Τσουκούρου αγαπάει πολύ τους σιδηροδρομικούς σταθμούς από πολύ νεαρή ηλικία.
Του άρεσε να βλέπει τα τρένα να περνούν στους σταθμούς ή να ελαττώνουν σταδιακά την ταχύτητά τους και να σταματούν με ακρίβεια δευτερολέπτου στις αποβάθρες. Φανταζόταν τις φιγούρες των επιβατών να πηγαινοέρχονται, άκουγε τις ανακοινώσεις και το κουδούνι των αναχωρήσεων, έφερνε στο νου του τις δραστηριότητες των εργαζομένων. Στους άλλους γύρω του όμως δεν μπορούσε να δικαιολογήσει για ποιο λόγο τον τραβούσαν τόσο οι σιδηροδρομικοί σταθμοί. Αλλά ακόμη κι αν κατασκεύαζε μια πρόχειρη δικαιολογία, ήξερε πως ένα και μόνο θα σκέφτονταν όλοι τους: ότι επρόκειτο για παραξενιά.
Ένα μυθιστόρημα για το χρόνο, τα ψυχικά τραύματα, τη φιλία. Ο πρωταγωνιστής είναι ένας άνθρωπος έτοιμος να αλλάξει για πάντα τη ζωή του, όπως συμβαίνει συνήθως στα βιβλία του Χαρούκι Μουρακάμι.
Θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τα βιβλία του Μουρακάμι σε δύο κατηγορίες:
- Στα βιβλία του φανταστικού, όπου συμβαίνουν πράγματα αντίθετα στη λογική και μας θυμίζουν όνειρο, κάτι σαν επιστημονική φαντασία για το ασυνείδητο του ανθρώπου (όπως το «Κουρδιστό Πουλί» και ο «Κάφκα στην Ακτή») και
- στα βιβλία τα ρεαλιστικά, όπου δε συμβαίνει κάτι παράλογο σε σχέση με αυτά που έχουμε συνηθίσει να βιώνουμε (όπως το «Νορβηγικό Δάσος»). Προσωπικά, προτιμώ την πρώτη κατηγορία, το φανταστικό, το υπερρεαλιστικό. Το βιβλίο «Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του» βρίσκει μία ισορροπία ανάμεσα σε αυτές τις δύο κατηγορίες, διατηρώντας χαρακτηριστικά και των δύο.
Αυτός ο παράξενος και τόσο γοητευτικός κόσμος του Χαρούκι Μουρακάμι που ποτέ δεν μπορείς να τον βαρεθείς και που συνοδεύεται συχνά από ένα soundtrack, είναι ένας κόσμος που μου ταιριάζει. Το έχω ξαναπεί πως ο Χαρούκι Μουρακάμι είναι ο αγαπημένος μου συγγραφέας, ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο: γιατί ο κόσμος του μου ταιριάζει. Με φαντάζομαι να ζω σε αυτόν τον κόσμο. Ποτέ δεν έχω ξεκινήσει βιβλίο του και να μπορέσω να το αφήσω από τα χέρια μου, να το παρατήσω, να το σταματήσω στη μέση. Αυτό είναι το τελευταίο βιβλίο που έχει γράψει. Και περιμένω με ανυπομονησία το επόμενο.
Εάν δεν έχετε διαβάσει ακόμα κανένα βιβλίο του Χαρούκι Μουρακάμι, σας προτρέπω να διαλέξετε ποια κατηγορία προτιμάτε. Εάν προτιμάτε τα ρεαλιστικά μυθιστορήματα, μπορείτε να ξεκινήσετε με το Νορβηγικό Δάσος. Εάν προτιμάτε το φανταστικό, μπορείτε να ξεκινήσετε με το Κουρδιστό Πουλί και τον Κάφκα στην Ακτή. Εάν έχετε διαβάσει και άλλα βιβλία του Μουρακάμι, σας προτρέπω να απολαύσετε την ιστορία του Άχρωμου Τσουκούρου Ταζάκι και τη μαγευτική γραφή του Μουρακάμι και να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να επιστρέψουμε στο παρελθόν και να αντιμετωπίσουμε τα πράγματα που μας πλήγωσαν και μας άλλαξαν. Να επιστρέψουμε στο παρελθόν για να καταλάβουμε τι συνέβη. Να επιστρέψουμε στο παρελθόν για να αποκτήσουμε παρόν και μέλλον.
Το βιβλίο «Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του» εκδόθηκε στην Ιαπωνία το 2013 και την πρώτη εβδομάδα της έκδοσής του, πουλήθηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. (Μετάφραση από τα ιαπωνικά: Μαρία Αργυράκη. Επιμέλεια: Γιώργος Κασαπίδης)
Μπορείτε να βρείτε και άλλες προτάσεις για βιβλία εδώ