«Οι Μάγισσες του Σάλεμ» του Άρθουρ Μίλερ
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Το έργο του Άρθουρ Μίλερ «Οι Μάγισσες του Σάλεμ» (Τhe Crucible) παρουσιάζεται στο θέατρο Δημήτρης Χορν σε μετάφραση και σκηνοθεσία Νικορέστη Χανιωτάκη.
«Η Δοκιμασία» ή «Οι Μάγισσες του Σάλεμ» αποτελούν μια διαχρονική καταγγελία των δεισιδαιμονιών, των προκαταλήψεων και του φανατισμού. Ο Μίλερ μέσα από το έργο του κατακρίνει την καταπάτηση πολιτικών ελευθεριών και εισάγει τον όρο «κυνήγι μαγισσών» στον 20ο αιώνα. Ο ίδιος εξηγεί : «Όταν η ατμόσφαιρα είναι ηλεκτρισμένη ο φόβος παίρνει υπόσταση. Οι άνθρωποι του Σάλεμ έβλεπαν τον εαυτόν τους σαν κάτοχο μιας ανώτερης αλήθειας. Αν το φως αυτής της αλήθειας έσβηνε, πίστευαν πως θα ερχόταν η συντέλεια του κόσμου. Όταν έχετε έναν ιδεολογικό κόσμο που θεωρεί τον εαυτό του τόσο αγνό, είναι φυσικό να τείνετε προς τα άκρα».
Πρόκειται για ένα έργο βαθειά κοινωνικοπολιτικό, μια δραματοποίηση, του λυσσαλέου κυνηγιού μαγισσών του έγινε στην πόλη Σάλεμ της Μασαχουσέτης το 1692, από εκκλησιαστικούς και δικαστικούς άρχοντες. Πρόκειται για ένα γεγονός που οδήγησε στην καταδίκη και εκτέλεση 24 κατοίκων του μικρού χωριού με την κατηγορία της μαγείας.
Mια παρέα κοριτσιών κάνει τελετή μαγείας στο δάσος, προκειμένου η κάθε μία να φέρει πιο κοντά τον αγαπημένο της. Μαζί τους και η Άμπιγκέιλ Ουίλιαμς, η οποία είναι παράφορα ερωτευμένη με τον Τζον Πρόκτορ, ο οποίος είναι παντρεμένος, πιστός σύζυγος και αντιστέκεται στον έρωτά της. Η παρέα των κοριτσιών γίνεται αντιληπτή από τους κατοίκους του Σάλεμ. Έτσι ξεκινά η δίκη του Σάλεμ και τίποτα μετά δεν θα είναι το ίδιο.
Με το έργο αυτό ο Άρθουρ Μίλερ θέλησε να εκφράσει τον θυμό του και τον αποτροπιασμό του για τον «Μακαρθισμό», ένα άγριο κυνήγι που εξελίχτηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον των αριστερών και προοδευτικών καλλιτεχνών, με πρόσχημα την εξάλειψη του κομμουνισμού και οδήγησε στην φυσική και ηθική εξόντωση απλών πολιτών, ιδεολόγων και εκπροσώπων του πνευματικού κόσμου, με συνοπτικές διαδικασίες. Ένα έργο για την κοινωνική τυραννία που βιώνουν οι άνθρωποι κάθε γενιάς.
Tα σκηνικά της Αρετής Μουστάκα είναι εντυπωσιακά. Ένας τεράστιος ελαφρά υπερυψωμένος ξύλινος σταυρός δεσπόζει στην σκηνή, με μια καταπακτή στην μέση, που χρησιμοποιείτε για την ρήψη των αντικειμένων για τα μάγια ή για φυλακή. Γυμνά από φύλλα δένδρα περιβάλλουν τον σταυρό και την σκηνή, δημιουργώντας ένα εξωπραγματικό, σαν στοιχειωμένο περιβάλλον.
Ο Νικορέστης Χανιωτάκης έχει κάνει την μετάφραση και την σκηνοθεσία του έργου. Έχει μειώσει τον αριθμό των ηρώων, κατορθώνοντας όμως να αναδείξει τα πολυεπίπεδα νοήματα του έργου. Μας μεταφέρει με μία νεανική ορμή και ματιά στο Σάλεμ του τότε.
Τα κοστούμια της Χριστίνας Πανοπούλου, μαύρα στην πλειοψηφία τους μας μεταφέρουν στην σκοτεινή εποχή που αναφέρεται η ιστορία μας. Οι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί της Χριστίνας Θανάσουλα και η μουσική επένδυση του Γιάννη Μαθέ, δημιουργούν μια ατμοσφαιρική, δυνατή παράσταση.
Ο Νικήτας Τσακίρογλου, ο μεγάλος μας θεατράνθρωπος δίνει το στίγμα του στην αρχή και στο τέλος της παράστασης με μία στιβαρή ερμηνεία. Αναρωτιέται με μία γαλήνια φωνή αν ήταν σωστή η απόφασή του να καταδικαστούν τόσοι άνθρωποι. Τότε στο Σάλεμ. Στις 25/4/1692. Τότε που ξεκίνησαν όλα, ένα καταραμένο βράδυ μέσα στο δάσος.
«Ό,τι υπήρξε θα ξαναυπάρξει και ότι έγινε θα γίνει κάποτε ξανά»
Προφητικά τα λόγια του Μίλλερ. Ο φασισμός, οι δεισιδαιμονίες, εμφανίζονται ξανά και ξανά, όταν τους ανθρώπους κυριεύει ο φόβος, η αγωνία για το αύριο, η αβεβαιότητα για το μέλλον το δικό τους και των παιδιών τους.
Ο Άκης Σακελλαρίου (Τζον Πρόκτορ) είναι καθηλωτικός. Βρίσκεται αντιμέτωπος με την οργή ενός φανατισμένου πλήθους, ενός όχλου, που χωρίς αποδείξεις, ούτε καν ενδείξεις, ζητά την καταδίκη του. Και πάντα ο όχλος όταν φανατίζεται, γίνεται επικίνδυνος. Δικάζεται αλυσοδεμένος χωρίς σαφείς κατηγορίες. Για μια στιγμή δειλιάζει μπροστά στον θάνατο, αλλά πολύ γρήγορα στέκεται μπροστά του με θάρρος και ανδριοσύνη.
Η Ιωάννα Παππά (Αμπιγκειλ Γουίλιαμς) από γλυκιά και ευγενική νέα γυναίκα μεταμορφώνεται σε ένα τρομερό «τέρας» που το μόνο που ζητά είναι εκδίκηση, για μια ερωτική απόρριψη. Εκπληκτική ερμηνεία με δυνατές ψυχολογικές μεταπτώσεις.
Η Ρένια Λουιζίδου (Ελισάβετ Πρόκτορ), οδηγείται στην φυλακή βάσει ψεύτικων κατηγοριών. Έχει μια πραότητα, μια αγιοσύνη στο βλέμμα της και δημιουργεί μία Ελισάβετ Πρόκτορ μοναδικής ομορφιάς. Ιδιαίτερο και το ένδυμά της.
Ο Γιάννης Καλατζόπουλος, σε μία πολύ δυνατή στιγμή της καριέρας του, σαν κληρικός Πάρις, που υπηρετεί τον Θεό έχοντας οδηγό τα δικά του ατομικά συμφέροντα και όχι του Θεού που «υποτίθεται» ότι οφείλει να υπηρετεί. Έρχεται σε σύγκρουση με τον ιερέα Τον Χέηλ (Γεράσιμος Σκαφιδάς) που είναι το ακριβώς αντίθετό του. Άνθρωπος του Θεού και δίκαιος. Η σύγκρουσή τους είναι αναπόφευκτη. Ο Γεράσιμος Σκαφιδάς είναι η ήρεμη δύναμη της παράστασης με σκηνική υποκριτική αρτιότητα.
Ιδιαίτερη μνεία θα ήθελα να κάνω στην Μελίνα Βαμβακά (Ρεβέκκα Κόρει) που με την υποκριτική της αξιοσύνη δίνει λάμψη στην παράσταση.
Η Κατερίνα Νικολοπούλου (Άννα Πάτναμ) και ο Θωμάς Γκαγκάς (Τόμας Πάτναμ), δίνουν το στίγμα τους στην παράσταση, αν και η μικρή σχετικά διάρκεια των ρόλων τους, δεν τους αφήνει να ξεδιπλώσουν την υποκριτική τους αρτιότητα.
Οι νεαρές που υποδύονται τις μάγισσες : Ισιδώρα Δωροπούλου, Μαρία Μοσχούρη, Αντουανέτα Παπαδοπούλου, Δανάη Ομορεγκιέ Νεάνθη, διακρίνονται εκτός από την σκηνική τους άνεση και για την εξαιρετική και ιδιαίτερη κίνησή τους και αποτελούν κεντρικό πυρήνα της ιστορίας μας. Υπέροχος συντονισμός σωμάτων σε ένα χορό «μαγείας».
Πολλοί αναρωτήθηκαν γιατί σήμερα να ανέβουν οι Μάγισσες του Σάλεμ;
Tι κοινό μπορεί να έχει το μακρινό 1692 με το 2021; Πάρα πολλά κοινά κατά την γνώμη μου. Τα σύννεφα του δογματισμού, του φασισμού ολοένα πληθαίνουν πάνω μας. Ο φόβος των ανθρώπων, η οικονομική κρίση, η υγειονομική κρίση γεννά ακρότητες και χωρίζει τους ανθρώπους. Χωριζόμαστε σε φανατικές ομάδες και χωρίς αποδείξεις καταδικάζουμε ανθρώπους και καταστάσεις. Και όταν ο όχλος φανατίζεται, τα αποτελέσματα δεν είναι ποτέ καλά.
Οι Μάγισσες του Σάλεμ, σε σκηνοθεσία Νικορέστη Χανιωτάτη με μία πλειάδα ικανοτάτων ηθοποιών μας, αποτελεί μία από τις ωραιότερες παραστάσεις της δύσκολης φετινής σεζόν. Σπεύσατε να την παρακολουθήσετε .
Καλή σας θέαση!
Ταυτότητα Παράστασης
Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Νικορέστης Χανιωτάκης
Σκηνικά: Αρετή Μουστάκα
Κοστούμια: Χριστίνα Πανοπούλου
Πρωτότυπη μουσική: Γιάννης Μαθές
Επιμέλεια κίνησης: Αντιγόνη Γύρα
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα
Βοηθός Σκηνογράφου: Φραντζέσκα Μπούτση, Έμιλυ Ονησιφόρου
Βοηθός ενδυματολόγου: Μαρία Φέξη
Συνεργάτις θεατρολόγος: Χριστιάννα Μαντζουράνη
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελευθερία Μπενοβία
Οργάνωση παραγωγής: Αναστασία Γεωργοπούλου
Εκτέλεση παραγωγής: Ναταλία Μπαρούς, Φραντζέσκα Μπούτση
Φωτογραφίες: Αγγελική Κοκκοβέ
Σύμβουλος Επικοινωνίας: Σεμίνα Διγενή
Προβολή-Δημόσιες Σχέσεις: Μαρκέλλα Καζαμία
Διανομή:
Δικαστής Ντάνφορθ: Νικήτας Τσακίρογλου
Τζον Πρόκτορ: Άκης Σακελλαρίου
Ελισάβετ Πρόκτορ: Ρένια Λουιζίδου
Άμπιγκεϊλ Γουίλλιαμς: Ιωάννα Παππά
Σαμουήλ Πάρις: Γιάννης Καλατζόπουλος
Ρεβέκκα Κόρει: Μελίνα Βαμβακά
Τζον Χέηλ: Γεράσιμος Σκαφίδας
Τόμας Πάτναμ: Θωμάς Γκαγκάς
Άννα Πάτναμ: Κατερίνα Νικολοπούλου
Μαίρη Γουόρεν: Ισιδώρα Δωροπούλου
Μπέτυ Πάρις: Μαρία Μοσχούρη