Το σπίτι της Bernarda Alba του Federico G.Lorca – Xοροθέατρο Flamenco
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Ο Σταύρος Λίτινας παρουσιάζει στη σκηνή του Arroyo Nuevo το κλασικό θεατρικό έργο «Το σπίτι της Bernarda Alba» του Federico Garcia Lorca σε εκδοχή φλαμένκο. Αυτή τη φορά αφαιρεί εντελώς τα λόγια από τις πρωταγωνίστριες. Παράτολμο εγχείρημα; Ίσως. Επιτυχημένο; Σίγουρα. Γιατί τι χρειάζεσαι τα λόγια όταν το σώμα μιλάει με τόση ακρίβεια και σαφήνεια;
Βλέποντας την παράσταση «Το σπίτι της Bernarda Alba» του χορογράφου και σκηνοθέτη Σταύρου Λίτινα νιώσαμε σαν να ακούμε τις ηρωίδες να μιλούν μέσα από κάθε χτύπημα του ποδιού, ακούσαμε τα θέλω τους μέσα από κάθε περίτεχνη κίνηση των χεριών. Το κάθε λίκνισμα του κορμιού ήταν μια ατάκα από το θεατρικό έργο που ακούσαμε καλύτερα και από το να ακούγαμε τα ίδια τα λόγια. Θυμήθηκα την Αλεπού από τον Μικρό Πρίγκιπα του Αντουάν Ντε Σαιντ-Εξυπερύ που έλεγε πως: «Δεν βλέπουμε καλά παρά μόνο με την καρδιά. Ό,τι είναι σημαντικό, δεν το βλέπουν τα μάτια». Αυτό σκεφτόμουν βλέποντας την παράσταση και κατέληξα πως ίσως «δεν ακούμε καλά παρά μόνο παρατηρώντας το σώμα. Ό,τι είναι σημαντικό δεν το ακούμε με τα αυτιά, δεν το μαθαίνουμε από τις λέξεις.»
Μερικά λόγια για το έργο του Federico G.Lorca:
Το «Σπίτι της Bernarda Alba» γράφτηκε το 1936 και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1945. Πρόκειται για το τελευταίο θεατρικό έργο του Ισπανού συγγραφέα και αποτελεί μέρος της τριλογίας της «ισπανικής υπαίθρου» μαζί με το Ματωμένο Γάμο και τη Γέρμα. Είναι ένα έργο πολιτικό που, με αλληγορική ματιά, αντικατοπτρίζει τη σηπτική κοινωνικοπολιτική δομή του φασιστικού καθεστώτος. Καταδύεται με ωμό ρεαλισμό στο δίπολο επιθυμία-στέρηση, θέτοντας πολλαπλά ερωτήματα γύρω από τις σχέσεις εξουσίας, τους μηχανισμούς περιορισμού και καταστολής, και αναδεικνύει την ασυμβατότητα ανάμεσα στο θέλω και το πρέπει.
Η Bernarda Alba, μετά το θάνατο του δεύτερου συζύγου της, σε ένδειξη πένθους, επιβάλλει 8ετή εγκλεισμό στις πέντε θυγατέρες της. Η Angustias, η μεγαλύτερη κόρη της, από τον πρώτο της γάμο, έχοντας κληρονομήσει τον πατέρα της προσελκύει το ενδιαφέρον του νεαρού μνηστήρα Pepe Romano, με τον οποίο όλες οι κόρες είναι ερωτευμένες. Η μικρότερη κόρη της, η Adela, αρνούμενη να υποταχθεί στη νέα τάξη πραγμάτων, συνάπτει ερωτική σχέση μαζί του με ολέθριο τέλος που οδηγεί στη διατήρηση του πένθους στο σπίτι.
Ο Σταύρος Λίτινας αναφέρει στο σκηνοθετικό του σημείωμα: «Για τη βαθύτερη κατανόηση του κειμένου, μελετώ το έργο υπό το πρίσμα της φροϋδικής θεωρίας που διατυπώνεται στο έργο Ο Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας. Η πολιτική και η φροϋδική θεωρία, φαινομενικά ασύνδετες, βρίσκουν κοινό τόπο στο έργο του F.G.Lorca, στο οποίο δραματοποιείται η πάλη ανάμεσα στο ένστικτο και την κοινωνική καταπίεση, ανάμεσα στην ελευθερία και την καταστολή…»
Ο Σταύρος Λίτινας συνεργάζεται με τρεις ακόμα χορογράφους: Τη Τζέσικα Καϊμπαλή, την Μαρία Μανδραγού και την Ηλέκτρα Χρύσανθου. Ο ίδιος υπογράφει τη μουσική επιμέλεια, τα σκηνικά, τους φωτισμούς και τα κοστούμια της παράστασης. Και, φυσικά, την εκπληκτική, ευφάνταστη και καλλιτεχνική σκηνοθεσία. Δεν είναι απλώς άλλη μία παράσταση: Είναι ένα έργο τέχνης.
Η παράσταση ξεκινάει πριν καν μπούμε στην αίθουσα: Βλέπουμε τις ηρωίδες να κατεβαίνουν μαυροντυμένες τα σκαλιά και να κατευθύνονται σε ένα δωμάτιο που συμβολίζει εκκλησία. Εκεί παραμένουν ακίνητες και παρευρίσκονται στην κηδεία του νεκρού πατέρα τους. Πενθούν, ενώ ακούμε κατανυκτικές εκκλησιαστικές μουσικές που μας βάζουν κατευθείαν στο κλίμα.
Η Bernarda Alba χάνει τον δεύτερο σύζυγό της και επιβάλλεται στις πέντε κόρες της 8ετής εγκλεισμός. Καταπίεση, ο κλοιός στενεύει, τα όνειρα ασφυκτυούν και πεθαίνουν μέσα σε πέντε γυναικεία δωμάτια: δωμάτια που συμβολίζονται μέσα από την κάθε καρέκλα των πέντε αδερφών. Ζωές χωρίς αέρα, ζωές καταδικασμένες που είναι σαν να τους έχουν κλειδώσει το παράθυρο και να μην φυσάει ποτέ. Δεν είναι μία η πρωταγωνίστρια. Οι τραγικές ηρωίδες είναι όλες οι γυναίκες του σπιτιού αλλά και όλες οι γυναίκες της Ισπανίας, όλοι οι άνθρωποι που ζουν υπό καθεστώς καταπίεσης. Το έργο είναι μια προοικονομία του επερχόμενου φασιστικού καθεστώτος και είναι γραμμένο με αλληγορικό τρόπο.
Πέντε γυναίκες έγκλειστες σε ένα σπίτι με αφόρητη ζέστη ράβουν το σάβανό τους σε μία σκηνή που ανατριχιάζει με την καλλιτεχνικής της αρτιότητα και αλήθεια. Μια σκηνή που θα θυμόμαστε για χρόνια, μια σκηνή σημείο-αναφοράς.
Γυναικεία καταπίεση, φιμωμένη σεξουαλικότητα, ενδοοικογενειακή βία και έλλειψη πάσης ελευθερίας. Κάθε γυναίκα αντιδράει διαφορετικά σε αυτό. Άλλη θα σκύψει το κεφάλι, άλλη θα αντιδράσει προσεκτικά, άλλη θα επαναστατήσει. Πώς να αντέξει κανείς την ολοκληρωτική καταπίεση; Και το δικαίωμα στον έρωτα; Το δικαίωμα στο όνειρο; Το δικαίωμα σε μια ζωή ελεύθερη; Πώς ανατρέπεται ένα τυραννικό καθεστώς; Η επανάσταση θα φέρει την ελπίδα, θα φέρει την αλλαγή; Μπορεί ένας άνθρωπος να ζήσει ελεύθερα, να ακολουθήσει τα θέλω και να αφήσει στην άκρη τα πρέπει ακόμα και σε ένα τέτοιο περιβάλλον;
Ο ρόλος που ενσαρκώνει ο Σταύρος Λίτινας είναι εκείνος της Maria-Josefa, της μητέρας της Bernarda Alba, της έγκλειστης γριάς που βρίσκεται φυλακισμένη σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Οι δικές της καταπιεσμένες επιθυμίες την οδήγησαν στην τρέλα. Περιφέρεται με την γκροτέσκα της μορφή. Το γεγονός ότι η Maria-Josefa καταφέρνει συνεχώς να δραπετεύσει από τον εγκλεισμό της είναι ένα σχόλιο του Λόρκα πως το καθεστώς δεν είναι αήττητο. Σκυφτός και ξυπόλητος περιφέρεται ανάμεσα στις εγγονές. H Maria-Josefa και η Adela είναι τα σύμβολα της εξέγερσης. Ένας από τους πιο ενδιαφέροντες ρόλους του παγκόσμιου θεάτρου ενσαρκώνεται από τον Σταύρο Λίτινα σε μια καθηλωτική ερμηνεία.
Η Αλίνα Αναστασιάδη στον ρόλο της Bernarda Alba: αυστηρή, σκληρή, αυταρχική, απαιτεί πλήρη υπακοή, δεν δέχεται αντιρρήσεις, δίνει τις εντολές με τον χτύπο του μπαστουνιού της. Δεν δίνει περιθώρια για αμφισβητήσεις. Η παρουσία της είναι επιβλητική.
Οι χορεύτριες Ιρένε Τζιαρντίνα, Βάνα Μαλοκίνη, Φανή Δεμέστιχα, Τζέσικα Καϊμπαλή και Μαρία Μανδραγού ήταν εκπληκτικές. Η καθεμία μέσα από τον χορό της εκφράζει την διαφορετική της προσωπικότητα με σαφήνεια. Όλες οι διαφορές είναι εκεί: στην κίνηση του χεριού, στο σπάσιμο της λεκάνης, στον κάθε χτύπο του ποδιού. Κάθε κίνηση φλαμένκο και μία ατάκα και μία σκέψη και ένα συναίσθημα. Δεν μπορούσες να πάρεις τα μάτια σου από πάνω τους.
Μια υπέροχη φλαμένκο εκδοχή του κλασικού έργου «Το σπίτι της Bernarda Alba». Μην τη χάσετε!
Μετά την παράσταση θα θέλετε οπωσδήποτε να μάθετε φλαμένκο. Καλή σας θέαση!
Ταυτότητα Παράστασης
Σκηνοθεσία: Σταύρος Λίτινας
Χορογραφίες: Τζέσικα Καϊμπαλή – Μαρία Μανδραγού – Ηλέκτρα Χρύσανθου – Σταύρος Λίτινας
Μουσική Επιμέλεια – Σκηνικά – Φωτισμοί – Κοστούμια: Σταύρος Λίτινας
Μουσική Επεξεργασία – Ηχητικά Εφέ: Αλίνα Αναστασιάδη
Κατασκευή Κοστουμιών: Ελόνα Τροϊάνοβα
Χειρισμός Ήχου-Φώτων: Αθηνά Παρασκευοπούλου
Φωτογραφίες: Δημοσθένης Γαλλής
Βίντεο: Πάτροκλος Σκαφιδάς
Διανομή:
Bernarda Alba: Αλίνα Αναστασιάδη
Maria Josefa: Σταύρος Λίτινας
Angústias : Ιρένε Τζιαρντίνα
Magdalena: Βάνα Μαλοκίνη
Amelia : Φανή Δεμέστιχα
Martirio: Τζέσικα Καϊμπαλή
Adela: Μαρία Μανδραγού
Πληροφορίες
Ημέρες & Ώρες Παραστάσεων: Παρασκευή – Σάββατο 21:15 & Κυριακή 20:15
Arroyo Nuevo, Μεγάλου Αλεξάνδρου 128
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=2E33Ztr1Pf0]