Ένας Εχθρός του Λαού” του Ερρίκου Ίψεν.
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Tο 1882 μας φαίνεται πολύ μακρινό; Το έργο “Ένας εχθρός του λαού” το έγραψε ο Ίψεν το 1882 και μοιάζει τόσο τρομακτικά σημερινό και επίκαιρο.Δεν αφορά μόνο την Νορβηγία όπου εκτυλίσσεται η ιστορία. Θα μπορούσε να αφορά οποιαδήποτε χώρα του κόσμου και την Ελλάδα του σήμερα, αλλά και του χθες.
Ύπάρχει αληθινή δημοκρατία; Η πλειονότητα αποφασίζει για την τύχη της; Eπιτρέπεται ένας άνθρωπος, μία μονάδα, να εκφράσει ελεύθερα την γνώμη του; Διαπλοκή, ψευδείς ειδήσεις, παραπληροφόρηση, εξαγορά συνειδήσεων, εξόντωση με κάθε μη νόμιμο τρόπο των αντιπάλων που θα τολμήσουν να εκφράσουν την γνώμη τους. Aυτή είναι τελικά η δημοκρατία;
Έντρομοι αναρωτιόμαστε αν τελικά η «Δημοκρατία» -όπως εφαρμόζεται- ως πολίτευμα, μπορεί να αποτελέσει εχέγγυο για μια αξιοκρατική, δίκαιη, αλληλέγγυα και ελεύθερη κοινωνία, όταν αυτή -η δημοκρατία- στηρίζεται στην επιπόλαια, απαίδευτη, χειραγωγούμενη και διεφθαρμένη πλέον πλειοψηφία.
Ο Τόμας Στόκμαν, γιατρός μιας λουτρόπολης, ανακαλύπτει ότι το ιαματικό νερό των πηγών της πόλης του, όπου καταφεύγουν χιλιάδες τουρίστες για να θεραπευθούν, είναι μολυσμένο από τα εργοστάσια που βρίσκονται κοντά. Αμέσως, γράφει ένα άρθρο και ενημερώνει τους δημοσιογράφους της τοπικής εφημερίδας, οι οποίοι αρχικά συμφωνούν να το δημοσιεύσουν. Κατόπιν, ενημερώνει τον δήμαρχο, που τυγχάνει να είναι και αδερφός του. Όταν όμως η πολιτική και πολιτειακή ηγεσία, συμπεριλαμβανομένου και του εκδότη της εφημερίδας, αντιλαμβάνονται το κόστος της αποκάλυψης αυτής, «συνεργάζονται» για να συγκαλύψουν τη δημοσιοποίηση. Στην ανοιχτή «συνέλευση του λαού» που καλεί ο γιατρός, οι πολίτες, είτε από ιδιοτέλεια είτε επηρεασμένοι από τις αγορεύσεις των δημαγωγών πολιτικών, αρνούνται να υποστηρίξουν τον γιατρό και δέχονται να αποσιωπηθεί η αλήθεια.
Ο γιατρός Στόκμαν είναι ένας σημερινός, καθημερινός άνθρωπος. που προσπαθεί να εκφράσει την ορθή και τεκμηριωμένη άποψή του, αλλά δυστυχώς ο κρατικός μηχανισμός θα τον εξοντώσει στο όνομα “του καλού της κοινής γνώμης” και της “μετριοπάθειας”. Είναι ιδεαλιστής. Πιστεύει σε έναν καλύτερο κόσμο και προσπαθεί. Σύντομα όμως το «σύστημα» με τους μηχανισμούς του θα τον συντρίψει. Οι άνθρωποι που αρχικά δηλώνουν ότι θα είναι δίπλα του στα δύσκολα, τον εγκαταλείπουν και αλλάζουν στρατόπεδο.
Τελικά μπορεί ένας καλός άνθρωπος να επιζήσει σε μία σάπια κοινωνία που έχει διαβρωθεί από το χρήμα και τα προσωπικά συμφέροντα των κυβερνώντων;
“Μια κοινωνία που στηρίζεται στο ψέμα, να καταστραφεί! Μια πόλη που στεγάζει μια τέτοια κοινωνία, να αφανιστεί! Όσοι ζουν μέσα μέσα στο ψέμα να αφανιστούν! Και όταν τα πράγματα φτάσουν στα άκρα, τότε εύχομαι από τα βάθη της καρδιάς μου να καταστραφεί όλη η χώρα, να εξολοθρευτεί όλος ο λαός!!!”
Η σκηνοθεσία του Φώτη Μακρή είναι ευρηματική και γρήγορη σε κίνηση. Κατορθώνει να μας παρουσιάσει μέσα από ένα “ανάλαφρο”, μοντέρνο στυλ και να θίξει, να περάσει στον θεατή τόσο σοβαρά θέματα.
Μοναδική η μουσική επιμέλεια της Στέλλας Κρούσκα που δυναμώνει εκκωφαντικά σε κορυφαίες στιγμές της παράστασης.
Όμορφοι οι φωτισμοί του Νίκου Βλασσόπουλου. Υπέροχα τα κοστούμια της Μαρίας Μπενάκη, που έχει επιμεληθεί και το λιτό σκηνικό.
Συγκλονιστική, καθηλωτική και δυναμική η ερμηνεία του Φώτη Μακρή σαν γιατρός Στόκμαν. Μεγάλος ηθοποιός με αστείρευτα εκφραστικά μέσα σε μια δυνατή στιγμή του.
Ξεχώρισε η Στέλλα Κρούσκα στον ρόλο της δημάρχου-εξουσίας. Μια δήμαρχος που υπηρετεί το «σύστημα». Αδιαφορεί για την υγεία των κατοίκων, από την μόλυνση των νερών των λουτρών. Πάνω από όλα υπάρχει το χρήμα. Το χρήμα που διαφθείρει συνειδήσεις, κυβερνά, ξεπλένει τις τύψεις, αν φυσικά υπάρχουν Προδίδει ακόμα και τον αδελφό της, στην ουσία τον εξολοθρεύει, προκειμένου να μην χάσει την «καρέκλα» της εξουσίας.
Εξαιρετικός και πειστικότατος ο Γιάννης Γαβρίλης στο ρόλο του πεθερού.
Κλεοπάτρα Τολόγκου, Μαριέλα Δουμπού, Γιώργος Κυριαζόπουλος, Αντώνης Χρήστου, επίσης με πολύ καλές ερμηνείες.
Μέσα από το μεγαλειώδες κείμενο του Ίψεν θα προβληματιστούμε, θα αναρωτηθούμε ποιοί είναι αυτοί που αποφασίσουν για τις ζωές μας, βάζοντας σε πρώτη προτεραιότητα τις προσωπικές τους φιλοδοξίες και τα οικονομικά τους συμφέροντα. Και εμείς, εμείς μπορούμε να αντιδράσουμε;
Βγήκα προβληματισμένη και συγκινημένη από την παράσταση. Μια παράσταση που σας προτείνω να μην χάσετε.
Tαυτότητα Παράστασης
Μετάφραση : Ερρίκος Μπελιές
Δραματουργική επεξεργασία – κείμενο παράστασης : Φώτης Μακρής – Στέλλα Κρούσκα
Σκηνικά – κοστούμια : Μαρία Μπενάκη
Μουσική επιμέλεια : Στέλλα Κρούσκα
Φωτισμοί : Νίκος Βλασόπουλος
Παίζουν: Φώτης Μακρής, Στέλλα Κρούσκα, Κλεοπάτρα Τολόγκου, Μαριέλα Δουμπού, Γιώργος Κυριαζόπουλος, Αντώνης Χρήστου, Νίκος Αργυριάδης, Γιάννης Γαβρίλης