«Η κυρία Κλάιν»
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Η μεγάλη κυρία του θεάτρου μας Αιμιλία Υψηλάντη συναντά στην σκηνή του θεάτρου ΑΡΓΩ, την σημαντικότερη ψυχαναλύτρια της Ευρώπης, την Μέλανι Κλάιν (1882-1960). Μαζί της η Νατάσα Καλογρίδη και η Σάρα Εσκενάζη στο έργο «Η Κυρία Κλάιν» του Άγγλου δραματουργού Νίκολας Ράιτ, σε σκηνοθεσία Χρύσας Καψούλη.
Το έργο της Μέλανι Κλάιν για την σημασία της παρακολούθησης των βρεφών ξεκίνησε το 1935 με μια δημόσια διάλεξη για τον απογαλακτισμό. Θεωρείται η σημαντικότερη ψυχαναλύτρια της Ευρώπης που έκανε πρωτοπόρες έρευνες στη νηπιακή και παιδική ψυχολογία. Αν και υπήρξε μαθήτρια του Φρόυντ δεν δίστασε να τον αμφισβητήσει έντονα και να ταράξει τα νερά της ψυχανάλυσης στις δεκαετίες το 1930 και 1940. Η Κλάιν δηλώνει ότι oι σχέσεις μητέρας-βρέφους σχέσεις βασίζονται σε κάτι περισσότερο από την θρέψη και την ανάπτυξη της σύνδεσης του βρέφους με την μητέρα. Είναι δηλαδή εξίσου σημαντική, αν όχι σημαντικότερη, και η ανάπτυξη του δεσμού και της προσκόλλησης της μητέρας με το μωρό της. Η Κλάιν κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα παρατηρώντας την ίδια αλλά και άλλες μητέρες τις οποίες γνώριζε.
1934. Τρεις γυναίκες ψυχαναλύτριες, η μάνα, η περίφημη Μέλανι Κλάιν (Αιμιλία Υψηλάντη), η κόρη της Μελίτα (Νατάσα Καλογρίδη) και η γραμματέας της Πώλα (Σάρα Εσκενάζη) περνούν μία νύχτα μαζί στο Λονδίνο. Η Μέλανι Κλάιν βρίσκεται σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Μόλις έχει πληροφορηθεί τον θάνατο του γιού της και ετοιμάζεται να φύγει για Βουδαπέστη για την κηδεία του. Αλλάζει την απόφασή της και γυρίζει ξαφνικά στο σπίτι της, όπου συναντά την κόρη της. Αυτή την άγρια νύχτα θα βγουν στην επιφάνεια πάθη, ενοχές, ανταγωνισμός.
Συνεχείς ανατροπές καταστάσεων συνθέτουν μία παράσταση που συγκλονίζει.
Μπορεί μία μητέρα να βλέπει την κόρη της ανταγωνιστικά; Mπορεί μια μητέρα αντί να εμψυχώνει την κόρη της, να την υποτιμά και να την υποβιβάζει σαν επαγγελματία και σαν άνθρωπο; Πώς γίνεται μία γυναίκα που θεραπεύει τα τραύματα της ανθρώπινης ψυχής ταυτόχρονα να συνθλίβεται από τα δικά της τραύματα; Και γιατί οι συγκρούσεις μέσα σε σχέσεις βαθιάς αγάπης αντί να καταλήγουν στη λύση και την ανακούφιση να οδηγούν στην συντριβή;
Το έργο γράφτηκε το 1988 και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Εθνικό θέατρο της Αγγλίας. Ο Άγγλος δραματουργός Νίκολας Ράιτ βασίστηκε στην βιογραφία της Κλάιν για να συνθέσει με μαεστρία στοιχεία από την προσωπική και την επαγγελματική της ζωή, δραματοποιώντας καταστάσεις και παράλληλα κριτικάροντας, πότε με χιούμορ και πότε με οξύτητα, τις ακρότητες και την ανεπάρκεια της ψυχανάλυσης ακόμη και για τους επαγγελματίες του είδους. Ο ίδιος έχει πει: «Δεν έχει καμία σημασία για το έργο, αν εγώ είμαι υπέρ ή κατά της ψυχανάλυσης, αν συμφωνώ ή όχι με τις θεωρίες της Κλάιν, αφού η ιστορία των τριών αυτών γυναικών – παρά το ότι ήταν ψυχαναλύτριες – λειτουργεί σαν μεταφορά για τις σχέσεις οποιασδήποτε μάνας με την κόρη της και τη φίλη της. Το έργο έκανε ιδιαίτερη αίσθηση σε κοινωνίες, όπου η μάνα έχει κυρίαρχο ρόλο, όπως, για παράδειγμα, στη Λατινική Αμερική».
Μπαίνοντας στην αίθουσα του Θεάτρου ΑΡΓΩ, το σκηνικό του Γιάννη Αρβανίτη είναι εντυπωσιακό και κερδίζει τις εντυπώσεις. Μία φωτισμένη πέργολα με φυτά και η Αιμιλία Υψηλάντη με ένα υπέροχο μακρύ φόρεμα βηματίζει αργά, κρατώντας ένα βιβλίο. Στο γραφείο μια γλάστρα με λουλούδια και δίπλα μια βιβλιοθήκη. Το σκηνικό σε λευκό χρώμα, αλλάζει αποχρώσεις ανάλογα με τον εντυπωσιακό φωτισμό της Βαλεντίνας Ταμιωλάκη. Ιδιαίτερα και πανέμορφα τα κοστούμια του Σπύρου Γκέκα. Η σκηνοθεσία της Χρύσας Καψούλη είναι ατμοσφαιρική και επικεντρώνεται στις ψυχολογικές προστριβές μεταξύ των τριών γυναικών. Καταπληκτική η σκηνή της διαμάχης μάνας-κόρης σε slow motion με τους εκπληκτικούς κόκκινους φωτισμούς.
Μια διαρκής σύγκρουση μεταξύ τριών γυναικών τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο, που καταλήγει σε μια σύγχρονη τραγωδία. Το έργο – πιο σύγχρονο από ποτέ – δεν στέκεται μόνο στις ανθρώπινες σχέσεις και τις συγκρούσεις που είναι φαινόμενο κάθε κοινωνίας, σε οποιαδήποτε εποχή, από καταβολής κόσμου. Εγείρει παράλληλα τόσο φιλοσοφικά όσο και κοινωνικά ζητήματα, αλλά και τις προεκτάσεις τους. Καταδεικνύει με επιχειρήματα την τοξικότητα που μπορεί να έχει η ιερή σχέση μάνας-κόρης. Ειδικά όταν η μάνα και η κόρη ασκούν το ίδιο επάγγελμα. Η μάνα γίνεται αυταρχική, ειρωνική, σκληρή, υποτιμά την κόρη της, αντί να της δώσει με την πείρα που έχει αποκτήσει, φτερά για να πετάξει. Να δημιουργήσει την δική της καριέρα. Η νεαρή γραμματέας, εβραία ψυχαναλύτρια, που ήρθε στο Λονδίνο σαν μετανάστρια ζητώντας μία καλύτερη ζωή, είναι παρούσα στην άγρια διαμάχη μεταξύ μάνας – κόρης και συγχρόνως δέχεται και μία υποτιμητική συμπεριφορά από την Κα Κλάιν που την προσλαμβάνει σαν γραμματέα της.
Η Αιμιλία Υψηλάντη αριστοκρατική, περήφανη, αυταρχική, στον απαιτητικό ρόλο ως Κυρία Κλάιν ξεδιπλώνει τα αστείρευτα εκφραστικά της μέσα με την στόφα μεγάλης ηθοποιού σε μια σαρωτική, δυναμική, σκηνική παρουσία με ερμηνευτική βαρύτητα. Η Νατάσα Καλογρίδη, η κόρη της Κας Κλάιν, το φοβισμένο παιδί που δεν δέχθηκε στοργή και αγάπη από την μητέρα της, ξεσπά. Εξαιρετική και πληθωρική η ερμηνεία της Νατάσας Καλογρίδη. Η Σάρα Εσκενάζη η νεαρή γραμματέας της Κας Κλάιν πειστική και με σκηνική άνεση και προσήνεια.
« Η Κυρία Κλάιν», το δράμα του Άγγλου συγγραφέα Νίκολας Ράιτ, είναι μία δύσκολη και απαιτητική παράσταση που θίγει πρωτίστως την δύσκολη σχέση μάνας – κόρης. Με καταπληκτικές ερμηνείες, ατμοσφαιρική σκηνοθεσία , φωτισμό και μουσική. Στο Θέατρο ΑΡΓΩ. Καλή σας θέαση!
Ταυτότητα Παράστασης
Πρωταγωνιστούν οι :
Αιμιλία Υψηλάντη
Νατάσα Καλογρίδη
Σάρα Εσκενάζη
Κείμενο: Νίκολας Ράιτ
Μετάφραση: Έλση Σακελλαρίδου
Σκηνοθεσία: Χρύσα Καψούλη
Σκηνογραφία: Γιάννης Αρβανίτης
Συνεργάτης σκηνογράφος: Μελίνα Αναλυτή
Κοστούμια: Σπύρος Γκέκας
Σχεδιασμός Φωτισμών: Βαλεντίνα Ταμιωλάκη
Βοηθός σκηνοθέτη: Βαγγέλης Βογιατζής
Β βοηθός σκηνοθέτη: Βίλλυ Κοντονικολάκη
Καλλιτεχνικός συνεργάτης: Χάρης Φλέουρας
Φωτογραφία/Βίντεο: Παναγιώτης Μάλλιαρης
Διεύθυνση παραγωγής: Άρτεμις Υψηλάντη-Ναπολέων
Σχεδιασμός οπτικής επικοινωνίας: Άρης Σομπότης
Επικοινωνία: Art ensemble | Μαρίκα Αρβανιτοπούλου
Τα κοστούμια της φωτογράφισης είναι του κ. Βασίλη Ζούλια.