Holy bitch! από την Έλλη Παπακωνσταντίνου, τον Bernhard Glocksin και την Νεφέλη Παπαναστασοπούλου
Γράφει η Λουκία Μητσάκου
Τι σημαίνει να κουβαλάς ένα σώμα που θεωρείται επικίνδυνο απλώς επειδή είναι επιθυμητό; Ποια είναι η τιμωρία για μια γυναίκα που τολμά να είναι όμορφη, ελεύθερη, ερωτική, άγρια; Για πόσο καιρό ακόμα θα χρειάζεται να αποδεικνύουμε πως το θύμα δεν ευθύνεται για τη βία που του ασκήθηκε; Ποιος γράφει την ιστορία μας, όταν ο αφηγητής είναι ο θύτης; Και, τελικά, τι θα συνέβαινε αν καίγαμε τους μύθους μας και ξεκινούσαμε από την αρχή;
Αυτά και πολλά ακόμα σημαντικά ερωτήματα θέτει η ανατρεπτική, φρέσκια, πρωτότυπη και άκρως ζωντανή παράσταση Holy bitch! στο Θέατρο Πορεία σε σκηνοθεσία Έλλης Παπακωνσταντίνου, μια παράσταση που πάλλεται μπροστά στα μάτια σου και μαζί της πάλλεσαι κι εσύ ως θεατής. Στο Holy Bitch!, η Έλλη Παπακωνσταντίνου στήνει ένα φεμινιστικό μετα-καμπαρέ, μια ποπ τελετουργία αποδόμησης και αναγέννησης, όπου τέσσερις περφόρμερ φουρνίζουν μύθους για να τους κάψουν. Η Μέδουσα αλλά και ανώνυμες γυναικείες φωνές του χθες και του σήμερα αναδύονται μέσα από punk κομμάτια, άριες και ζωντανό animation, μετατρέποντας τη σκηνή σε ένα άκρως συναρπαστικό υβριδικό τοπίο μεταξύ κόμικ, οπερέτας και πολιτικού φόρουμ.
Σαν ένα κάλεσμα επαναπροσδιορισμού, σαν μια τελετουργία αποκάθαρσης, η παράσταση καλεί τις γυναικείες φιγούρες της μυθολογίας να επιστρέψουν – όχι πια ως θρύλοι αλλά ως ζωντανές, τραυματισμένες, μαχητικές υπάρξεις.
Μπορούμε, άραγε, να κάψουμε τους μύθους μας (κυριολεκτικά και μεταφορικά) όπως μας τους έχουν διδάξει μέσα από την πατριαρχική ματιά ώστε να γεννηθούν από την τέφρα τους οι φιγούρες που ποτέ δεν απέκτησαν φωνή; Η Έλλη Παπακωνσταντίνου μας αποδεικνύει έμπρακτα πως ναι σε μία performance όπου η Μέδουσα παύει να είναι τέρας και γίνεται τραύμα, ποίηση, σώμα που διεκδικεί την αφήγηση της αλήθειας του.
Ποια ήταν, όμως, η Μέδουσα; Η Μέδουσα ήταν μία από τις τρεις Γοργόνες και η μόνη θνητή. Ήταν μια πανέμορφη ιέρεια της Αθηνάς, παρθένα και αφιερωμένη στη θεά. Ο Ποσειδώνας την βίασε μέσα στον ναό της Αθηνάς. Η Αθηνά, αντί να την προστατεύσει ή να τιμωρήσει τον βιαστή, τιμωρεί τη Μέδουσα, μετατρέποντάς την σε τέρας με φίδια για μαλλιά και βλέμμα που πετρώνει όποιον την κοιτάξει. Ο Περσέας την σκοτώνει ενώ κοιμάται, με τη βοήθεια των θεών, και παίρνει το κεφάλι της σαν όπλο. Αργότερα, η Αθηνά το τοποθετεί στην ασπίδα της, σαν τρόπαιο εξουσίας. Με αυτό τον τρόπο, το γυναικείο τραύμα γίνεται εργαλείο εξουσίας για το σύστημα που πρώτα το δημιούργησε. Ο εν λόγω μύθος έχει ερμηνευτεί ως αλληγορία της ντροπής που επιβάλλεται στο θύμα και όχι στον θύτη, μια μορφή πατριαρχικής δικαιοσύνης που μετατρέπει την επιζήσασα της βίας σε ένα στοιχείο φρικτό και ντροπιαστικό τοποθετώντας την στο περιθώριο της κοινωνίας.
Σήμερα η Μέδουσα γίνεται σύμβολο της γυναικείας οργής αλλά και φεμινιστική φιγούρα: δεν είναι πια τέρας αλλά μια γυναίκα που υπέφερε και εξεγείρεται. Η Μέδουσα σήμερα είναι το τραύμα που δεν θάβεται αλλά διεκδικεί τον χώρο που του αξίζει και δρα ως συμβολική αντίσταση στο ανδρικό βλέμμα (male gaze).
Αυτή τη μεταμόρφωση της Μέδουσας από τερατοποιημένο θύμα σε εμβληματική μορφή αντίστασης είναι που επιχειρεί να ενσαρκώσει η παράσταση Holy Bitch!, μέσα από μια σκηνική γλώσσα που ενώνει την punk οργή, την τελετουργία και το σαρκαστικό χιούμορ με μια βαθιά επανερμηνεία του αρχετύπου.
Ένα συγκλονιστικό σημείο της performance ήταν και η σκηνή με μία αφήγηση βιασμού, όπου η Παπακωνσταντίνου δεν την παρουσιάζει απλώς ως αφήγηση ενός βίαιου γεγονότος αλλά ως ένα πολυεπίπεδο θεατρικό ξέσπασμα πάνω στη συστημική ενοχοποίηση του θύματος, πάνω στη γυναικεία σιωπή που παγώνει και πάνω στο τραύμα που γίνεται πέτρα. Την κοπέλα που βιάστηκε την ρωτούν τι φορούσε και αυτό από μόνο του δεν είναι μια ερώτηση αλλά μια σαφής κατηγορία. Η κοινωνία εξακολουθεί να αναζητά εκεί την ευθύνη και όχι στον βιαστή.
Μια γυναίκα που ήταν «τόσο όμορφη που έκανε τους άντρες πέτρα» λειτουργεί ως κριτική και ειρωνία του κλισέ της «γυναίκας – πειρασμού», που πάντα ενοχοποιείται για τον πόθο που προκαλεί. Δεν ήταν η Μέδουσα επικίνδυνη – ήταν η επιθυμία που προκάλεσε στους άλλους, που τη μετέτρεψε σε απειλή. Δεν ήταν η Μέδουσα το τέρας – ήταν το βλέμμα των άλλων που την τερατοποίησε.
Η περφόρμανς Holy bitch! μας αποδεικνύει πως ο μύθος της Μέδουσας δεν είναι παλιός. Είναι σύγχρονος, διαρκής, καθημερινός. Πόσες γυναίκες δεν πέτρωσαν, δεν σίγησαν, δεν ντράπηκαν χωρίς να φταίνε;
Το θέατρο εν γένει αλλά και ειδικά όπως το χρησιμοποιεί η Έλλη Παπακωνσταντίνου μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο απο-πέτρωσης και να ξαναδώσει φωνή σε όσους τους την αφαίρεσαν. Ως θεατής, δεν είδα απλώς μια ιστορία. Την ένιωσα στο σώμα μου.
Η Έλλη Παπακωνσταντίνου κάνει μία σημαντική αποδόμηση σε μία από τις πιο κρίσιμες (και συχνά αόρατες) ρίζες της πατριαρχίας: στους μύθους μας, στις ιστορίες που μάθαμε και αναπαράγουμε μέχρι σήμερα και φέρουν μέσα τους ολόκληρες κοσμοθεωρίες. Και όταν λέμε πως ενυπάρχει η πατριαρχία στους μύθους μας, εννοούμε πως εκεί φυτεύτηκαν – πολύ πριν την Ιστορία – τα πρώτα σπέρματα του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε τη γυναίκα, το φύλο, τη βία, τη σεξουαλικότητα, τη δύναμη.
Η Έλλη Παπακωνσταντίνου με το Holy Bitch! διηγείται εκ νέου τους μύθους αυτούς με τρόπο ανατρεπτικό, χιουμοριστικό, ποπ, για να δείξει ότι η Ιστορία μπορεί να ξαναγραφτεί – αρκεί να ακουστούν οι φωνές που τις ανάγκασαν να σιωπήσουν.
Ο τίτλος της performance από μόνος του (Holy bitch!) με έκανε να θυμηθώ το δίπολο Madonna–Whore (η Παναγία ή η Πόρνη), γιατί αυτό ακριβώς το δίπολο βρίσκεται στον πυρήνα πολλών πατριαρχικών αφηγήσεων για τις γυναίκες. Και η Έλλη Παπακωνσταντίνου, με τη χαρακτηριστική της θεατρική τόλμη, το παίρνει στα χέρια της και το ανατινάζει. Ο τίτλος από μόνος του συνιστά μια κραυγαλέα ανατροπή και μια υβριδική σύνθεση δύο φαινομενικά αντιθέτων: Holy – το ιερό, το άσπιλο, το αγνό, το σεμνό και Bitch – Η «σκύλα», η ταμπέλα προς τις γυναίκες που ξεφεύγουν από τους κανόνες της πατριαρχίας και εκεί που το σώμα, η επιθυμία και η δύναμη γίνονται απειλή. Το δίπολο Madonna–Whore λειτουργεί ως μηχανισμός κοινωνικού ελέγχου πάνω στο γυναικείο σώμα: Η γυναίκα είτε είναι άσπιλη, ήσυχη και αθόρυβη (Madonna) είτε είναι ερωτική, επικίνδυνη και τιμωρητέα (Whore). Η Παπακωνσταντίνου δεν προσπαθεί να λύσει το δίπολο· το γελοιοποιεί, το υπονομεύει, το καίει στο φούρνο του μετα-καμπαρέ της.
Αξίζει να σημειωθεί πως, παρότι η φεμινιστική διάσταση αποτελεί τον πυρήνα του Holy Bitch!, η παράσταση δεν περιορίζεται μόνο σε αυτήν. Ανάμεσα στα φίδια της Μέδουσας και τις punk άριες, παρελαύνουν ο Τραμπ, ο Ίλον Μασκ και η τεχνητή νοημοσύνη – όχι ως απλές αναφορές αλλά ως σύγχρονοι μύθοι εξουσίας, ως εμβληματικές μορφές ενός σημερινού, τεχνοκρατικού και συχνά βίαιου ανδρικού συστήματος εξουσίας. Ταυτόχρονα, θίγεται με σαρκαστικό τόνο η χρήση και η εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης στη ζωή και τον λόγο μας, ανοίγοντας μία παράλληλη συζήτηση γύρω από το μέλλον της ανθρώπινης φωνής, της αυθεντικότητας και της ηθικής της τεχνολογίας. Αυτά τα στοιχεία εντάσσονται οργανικά στο σκηνικό σύμπαν της Παπακωνσταντίνου, προσδίδοντας βάθος και πολυπρισματικότητα στο έργο χωρίς να εκτρέπουν το κέντρο βάρους από τον γυναικείο λόγο και την επιτακτική ανάγκη για μια εκ νέου αφήγηση. Η Παπακωνσταντίνου δεν χάνει ευκαιρία να πετάξει τα βέλη της προς κάθε κατεύθυνση: από τα πατριαρχικά αρχέτυπα ως τους τεχνο-μεσσίες του σήμερα. Και κάπως έτσι, το καμπαρέ γίνεται πολιτικό φόρουμ – με μουσικές και μπογιές.
Το κείμενο της παράστασης αναλαμβάνουν από κοινού η Έλλη Παπακωνσταντίνου με τον Bernhard Glocksin και τη Νεφέλη Παπαναστασοπούλου και δεν λειτουργεί ως γραμμική αφήγηση αλλά ως ένα πολυφωνικό μωσαϊκό. Είναι λόγος ποιητικός, πολιτικός και ταυτόχρονα ειρωνικός, που μετακινείται αβίαστα από τη μυθολογία στην επικαιρότητα και από τη σπαρακτική εξομολόγηση στο σαρκαστικό σχόλιο. Το κείμενο δεν «παίζεται» απλώς από τους ηθοποιούς – εκρήγνυται, τραγουδιέται, αφηγείται και αντιστέκεται, υπηρετώντας απόλυτα τον σκηνικό χαρακτήρα του μετα-καμπαρέ.
Η Έλλη Παπακωνσταντίνου αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία και μας παραδίδει μια παράσταση απόλυτα συναρπαστική, με δυναμικό ρυθμό και ισχυρό συναισθηματικό αντίκτυπο στον θεατή. Η σκηνοθεσία της χαρακτηρίζεται από υψηλή αισθητική ποιότητα, όμως δεν εξαντλείται σε αυτό: λειτουργεί ως εργαλείο πολιτικού σχολιασμού, αποδομώντας πατριαρχικά αρχέτυπα και αναδεικνύοντας τη φωνή των γυναικών που έχουν σιωπήσει. Χρησιμοποιώντας τη δική της θεατρική φόρμα – πρωτότυπη, αιχμηρή και στοχαστική – καταφέρνει να συγκινήσει και να επικοινωνήσει τα νοήματα που την ενδιαφέρουν χωρίς διδακτισμό, αποφεύγοντας ρηχούς εντυπωσιασμούς.
Ιδιαίτερης μνείας αξίζει η χρήση της live βιντεοσκόπησης των ηθοποιών, οι οποίοι προβάλλονται σε πραγματικό χρόνο στην οθόνη με τη μορφή κόμικ (live video animation). Η επιλογή αυτή δεν λειτουργεί ως απλό αισθητικό εφέ· αντιθέτως, ενισχύει θεματικά την παράσταση, αναδεικνύοντας τη διάσταση της τερατοποίησης και της αναπαράστασης του γυναικείου σώματος μέσα από τα φίλτρα της κοινωνίας και της τεχνολογίας. Προσωπικά, ήταν από τις ελάχιστες φορές μέχρι σήμερα που ένιωσα ότι η live βιντεοσκόπηση επί σκηνής είχε ουσιαστικό ρόλο και δεν ήταν απλώς ένα τέχνασμα με σκοπό τον εντυπωσιασμό.
Η σκηνοθετική της προσέγγιση στο Holy Bitch! αποτελεί παράδειγμα του πώς το σύγχρονο θέατρο μπορεί να λειτουργήσει ως πλατφόρμα επανεξέτασης και αναδιατύπωσης κοινωνικών αφηγήσεων. Η Παπακωνσταντίνου συνδυάζει με μαεστρία παραδοσιακά και ψηφιακά μέσα για να ενισχύσει την εμπειρία του θεατή και να προκαλέσει προβληματισμό με δημιουργικό τρόπο. Πολύτιμη υπήρξε και η παρουσία της τραγουδοποιού Μαρίας Παπαγεωργίου, η οποία ερμηνεύει επί σκηνής πρωτότυπα τραγούδια, προσδίδοντας στο έργο μια ακόμη στιβαρή συναισθηματική διάσταση.
Η σκηνοθεσία της Έλλης Παπακωνσταντίνου είναι ευφυής, ευαίσθητη και ταυτόχρονα αιχμηρή και ουσιαστική. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή προσέγγιση που υπακούει στους κανόνες της performance art και εστιάζει στην εμπειρία που αποτυπώνεται στο σώμα του θεατή περισσότερο απ’ ό,τι στο μυαλό. Ο θεατής συχνά νιώθει πως βιώνει κάτι ονειρικό — μια εμπειρία που ζητά να τη διαβάσεις μεταφορικά και να τη νιώσεις με την καρδιά, όχι με τη λογική. Και μόνο αυτό, αποτελεί κατόρθωμα. Η Παπακωνσταντίνου διαθέτει μια σκηνοθετική ματιά σπάνιας ποιότητας, που σπάνια συναντά κανείς στο ελληνικό θεατρικό τοπίο.
Η εξαιρετική μουσική σύνθεση του Πέτρου Μπούρα συμβάλλει ουσιαστικά στη μοναδική ταυτότητα της παράστασης, δημιουργώντας ένα ηχητικό περιβάλλον που ενισχύει το συναισθηματικό της φορτίο.
Τα τραγούδια που ερμηνεύει επί σκηνής η Μαρία Παπαγεωργίου (δικές της συνθέσεις) απογειώνονται μέσα από μια εκπληκτική ερμηνεία που πραγματικά μαγνητίζει το κοινό.
Τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη είναι ευρηματικά, λειτουργικά και απόλυτα εναρμονισμένα με το ύφος της παράστασης, υπηρετώντας τόσο το σκηνικό όσο και το ιδεολογικό της πλαίσιο.
Τα σκηνικά της Μαρίας Πανουργιά ξεχωρίζουν για την ακρίβειά τους, καταφέρνοντας να λειτουργούν ταυτόχρονα κυριολεκτικά και μεταφορικά, ως χώροι δράσης αλλά και συμβολισμού.
Το Video Art – Live Video Performance της Κατερίνας Σαββόγλου εντυπωσιάζει με την τεχνική του αρτιότητα και την καλλιτεχνική του πρωτοτυπία – πρόκειται για μια δουλειά εξαιρετικής ποιότητας που αξίζει ιδιαίτερη μνεία και πολλά συγχαρητήρια.
Τέλος, ο σχεδιασμός φωτισμού της Στέβης Κουτσοθανάση αποδεικνύεται καθοριστικός για την ατμόσφαιρα της παράστασης: φωτίζει την περφόρμανς με ευαισθησία και διαύγεια, ενώ ταυτόχρονα ρίχνει φως – κυριολεκτικά και μεταφορικά – στο ίδιο το τραύμα ως εμπειρία και μνήμη.
Οι τρεις περφόρμερ (Αναστασία Κατσιναβάκη, Ελεάνα Γεωργούλη και Francesca Diprima) συνθέτουν έναν ισχυρό, απόλυτα δεμένο σκηνικό πυρήνα, που στηρίζει ολόκληρη τη δραματουργική και αισθητική πρόταση της παράστασης. Με το σώμα τους και τη φωνή τους, με λόγια και με τραγούδια κατορθώνουν να μαγνητίσουν τον θεατή και να τον παρασύρουν σε έναν κόσμο αισθήσεων και συνειρμών.
Η Αναστασία Κατσιναβάκη καθηλώνει με τη φωνή και το βλέμμα της. Διαθέτει ένα σκηνικό εκτόπισμα που δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο, ερμηνεύοντας με ενσυναίσθηση και εσωτερική δύναμη ακόμη και τις πιο ποιητικές ή ειρωνικές στιγμές. Κάθε της εμφάνιση φέρει βάθος και συγκίνηση.
Η Ελεάνα Γεωργούλη ξεχωρίζει για τη σωματική της ευφυΐα και την ακρίβεια της κίνησής της. Κάθε της χειρονομία φαίνεται απόλυτα στοχευμένη ενώ η εναλλαγή ανάμεσα στην ευθραυστότητα και την οργή εκφράζεται με αμεσότητα, ένταση και σκηνική ευαισθησία. Η παρουσία της αποπνέει αυθεντικότητα και εσωτερική δύναμη.
Η Francesca Diprima στον ρόλο της Μέδουσας, ενσαρκώνει μια φιγούρα σχεδόν αρχετυπική – η ερμηνεία της ισορροπεί ανάμεσα στο σπαρακτικό και το τελετουργικό, με κάθε στροφή του σώματός της να μοιάζει σαν ξόρκι, σαν επίκληση σε μια παλιά, καταπιεσμένη μνήμη. Ο τρόπος που χειρίζεται τη φωνή της αλλά και το βλέμμα της – άλλοτε άδειο, άλλοτε διαπεραστικό – προσδίδει στο πρόσωπο της Μέδουσας τραγικότητα και ταυτόχρονα μια υπόνοια δύναμης που μόλις τώρα αφυπνίζεται.
Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί η παρουσία της Μαρίας Παπαγεωργίου, όχι μόνο ως τραγουδοποιού αλλά και ως ενεργής σκηνικής φιγούρας: οι μικρές στιγμές διαλόγου με τις περφόρμερ ενσωματώνονται απόλυτα στην αισθητική του έργου, χωρίς να παρεκκλίνουν από την ατμόσφαιρα ή να υπονομεύουν τη δραματουργία. Η σύμπραξή της με τις υπόλοιπες επί σκηνής δημιουργεί ένα ενιαίο σώμα – ένα σώμα γυναικείο, τραυματισμένο και ταυτόχρονα απειλητικό, ένα σώμα που διεκδικεί, ένα σώμα που μιλά.
Η φόρμα της performance art, σε αντίθεση με το πιο «παραδοσιακό» θέατρο, συνομιλεί με το σώμα, την εικόνα και τον ρυθμό με διαφορετικούς, συχνά αποσπασματικούς ή υπαινικτικούς τρόπους. Επειδή η «ανάγνωσή» της απαιτεί μια διαφορετική στάση, λιγότερο ορθολογική και περισσότερο βιωματική, μπορεί να δημιουργήσει στον θεατή αμηχανία όταν δεν κατανοεί ορθολογικά τα πάντα. Στην Ελλάδα, το κοινό δεν έχει συχνά την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με τέτοιου είδους έργα υψηλής αισθητικής και σκηνικής πρότασης, κάτι που κάνει τέτοιες παραστάσεις όχι απλώς απαραίτητες αλλά και βαθιά ανανεωτικές για την καλλιτεχνική εμπειρία. Γι’ αυτό και παραστάσεις όπως το Holy Bitch! είναι πραγματικά πολύτιμες: διευρύνουν την αισθητική και συναισθηματική μας αντίληψη, ανοίγοντας νέους τρόπους να ακούμε, να βλέπουμε και να νιώθουμε το θέατρο.
Τι σημαίνει να είσαι γυναίκα σήμερα; Πώς επουλώνεται ένα τραύμα, όταν έχει εντυπωθεί τόσο βαθιά στη συλλογική μνήμη, όχι μόνο σαν πληγή αλλά σχεδόν σαν κατάρα;
Το Holy Bitch! δεν δίνει απαντήσεις. Αντίθετα, θέτει ερωτήματα και ανοίγει ρωγμές – και ο θεατής νιώθει τη ρωγμή αυτή να σκίζει τη σιωπή με τρόπο εκκωφαντικό. Μας καλεί, μαζί με τις περφόρμερ επί σκηνής, να αναρωτηθούμε εκ νέου τι είναι ο φεμινισμός σήμερα – όχι ως έννοια θεωρητική, αλλά ως εμπειρία που διαπερνά το σώμα, ως ανάγκη που πηγάζει από το βίωμα, την καταπίεση, την αντοχή και την επιθυμία. Πρόκειται για μία περφόρμανς που εξετάζει με ευαισθησία, οργή και ποιητικότητα τα απομεινάρια της πατριαρχικής αφήγησης και τα μετατρέπει σε τελετουργία διεκδίκησης. Στην καρδιά της βρίσκεται η επιθυμία για μια νέα, απελευθερωτική γλώσσα – μια γλώσσα που να χωράει όλες τις γυναίκες, όλες τις εκδοχές τους, όλα τους τα πρόσωπα.
Μπορείς να μιλήσεις όταν τόσα χρόνια σου ζητούσαν να σωπαίνεις; Μπορείς να θυμηθείς ποια είσαι, αν δεν σου επέτρεψαν ποτέ να το ανακαλύψεις; Και τι μορφή παίρνει ο φεμινισμός όταν δεν είναι σύνθημα αλλά ανάγκη;
Η μετα- καμπαρέ performance Holy Bitch! σε σκηνοθεσία της Έλλης Παπακωνσταντίνου στο Θέατρο Πορεία είναι μια συναρπαστική παράσταση και μια σπάνιας ποιότητας θεατρική εμπειρία που ευτυχεί μέσα από την σπουδαία σκηνοθετική ματιά αλλά και τις εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών της.
Ταυτότητα παράστασης:
Holy bitch!
Θέατρο Πορεία
Σύλληψη-Σκηνοθεσία: Έλλη Παπακωνσταντίνου
Κείμενο: Έλλη Παπακωνσταντίνου, Bernhard Glocksin, Νεφέλη Παπαναστασοπούλου
Μουσική σύνθεση: Πέτρος Μπούρας
Τα τραγούδια που εκτελεί η Μαρία Παπαγεωργίου είναι δικές της συνθέσεις
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Σκηνικά: Μαρία Πανουργιά
Video Art-Live Video Performance: Κατερίνα Σαββόγλου
Σχεδιασμός Φωτισμού: Στέβη Κουτσοθανάση
Ηχοληψία: Γιώτης Παρασκευαΐδης
Βοηθός σκηνοθέτριας: Χαρίκλεια Πετράκη
Συνεργασία στη δραματουργία: Νεφέλη Παπαναστασοπούλου, Ελένη Γκίνη
Διεύθυνση Παραγωγής: Τσαμπίκα Κωτούλα
Προβολή και Επικοινωνία: Giovanni Rumma
Φωτογραφία: Alex Kat
Διανομή
Στην Αθήνα:
Μαρία Παπαγεωργίου, Αναστασία Κατσιναβάκη, Ελεάνα Γεωργούλη, Francesca Diprima
Στο Βερολίνο:
Merve Akyildiz, Lisa Mader, Ελεάνα Γεωργούλη, Μαρία Παπαγεωργίου
Οργάνωση παραγωγής περιοδείας: Laurent Langlois
Συνεργασία παραγωγής περιοδείας: Αναστασία Αμανατίδου, Ζωή Δρακοπούλου
Βοηθός Βερολίνου: Cara Freitag
Παραγωγή: ODC Ensemble
Συμπαραγωγή: Neuköllner Oper Berlin (NKO) και La Filature, Scène Nationale Mulhouse (FR).