«Αμαντέους» του Peter Shafer στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Θα αρχίσω να σας μιλώ για τις εντυπώσεις μου για την παράσταση Αμαντέους του Peter Shafer που παίζεται στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά λίγο «ανορθόδοξα». Από την πρώτη καθηλωτική σκηνή της παράστασης, όπου ο Σαλιέρι, γέρος πια, (Νίκος Ψαράς), θυμάται και μας πηγαίνει 23 χρόνια πίσω στον θάνατο του Αμαντέους Μότσαρτ.
Είναι μία σκηνή που δεν ξεχνιέται ποτέ. Ο Νίκος Ψαρράς δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας. Οι ρυτίδες χαράζουν το πρόσωπό του, οι τύψεις θολώνουν το μυαλό του, οι κινήσεις του σώματός του, η φωνή του δημιουργούν αυτή την μαγική σκηνή. Ο Νίκος Ψαρράς για άλλη μια φορά μας αποδεικνύει πόσο μεγάλος ηθοποιός είναι.
Το 1979 ο Πήτερ Σάφερ, χρησιμοποιώντας έναν μύθο που διέρρευσε στην Ευρώπη στα μέσα του 19ου αιώνα, περί δολοφονίας του Μότσαρτ από τον σύγχρονό του συνθέτη Αντόνιο Σαλιέρι, δημιουργεί ένα από τα διασημότερα και σημαντικότερα θεατρικά έργα της σύγχρονης δραματουργίας. Το θεατρικό αριστούργημα του Πήτερ Σάφερ μάγεψε κοινό και κριτικούς όταν έκανε πρεμιέρα το 1979 στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας και στην συνέχεια έγινε η ταινία των 8 όσκαρ το 1984 και την είχα απολαύσει αρκετές φορές, γιατί πράγματι με είχε μαγέψει.
Ο Πήτερ Σάφερ μας διηγείται την ζωή και το έργο του «παιδιού θαύμα» που έφυγε νωρίς αλλά έμεινε αιώνιος με την μουσική του. Το κείμενο είναι πολύ πυκνό σε νοήματα. Μιλά για την ζήλια των ανθρώπων, την ευαρέσκεια της εξουσίας στις ψεύτικες φιλοφρονήσεις που ικανοποιούν την ύπαρξή της, την επικράτηση των μετρίων ή και των ανίκανων και την προσπάθεια τους να «εξαφανίσουν» από προσώπου γης τους ικανούς και ταλαντούχους. Τα ισχυρά και βρώμικα κυκλώματα του τότε που συνεχίζουν να υπάρχουν πάντα. Μας μιλά για την αγάπη, την προδοσία, την απιστία.
Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος σκηνοθετεί αυτό το μεγάλο έργο, σε μετάφραση Έλενας Καρακούλη και δική του διασκευή, εστιάζοντας περισσότερο και δίνοντας έμφαση στον «άνθρωπο» Μότσαρτ. Δημιουργεί μια παράσταση φασαριόζικη με έντονη κίνηση, κάποιες φορές υπερβολική και σκιαγραφεί έναν Μότσαρτ αθυρόστομο, έναν Μότσαρτ στα όρια της «καρικατούρας», με εμπάθεια εκτός από την μουσική του, και στον έρωτα. Αστειάκια, ακατάσχετη φλυαρία, ατάκες που προκαλούν γέλιο στο κοινό, παρωχημένα σεξουαλικά λογοπαίγνια, κατακλύζουν την παράσταση, ενώ η μουσική του Μότσαρτ ακούγεται με το «σταγονόμετρο» και εμείς χάσαμε την ευκαιρία να μαγευτούμε από την μουσική του Μότσαρτ.
Στο συλλεκτικό πρόγραμμα της παράστασης ο σκηνοθέτης αναφέρει ότι «η διασκευή του τσαλαπατάει με θράσος τον πρωτότυπο λόγο του συγγραφέα, που παραβιάζει την μετάφραση, αλλά και την εποχή στην οποία αναφέρεται. Τα έργα είναι πιο σημαντικά από εμάς τους εκτελεστές και δεν παθαίνουν τίποτε, οπότε μακριά από εμένα ο «σεβασμός» στον συγγραφέα και το έργο του. Σε όλα τα υπόλοιπα που δεν θα περιέχει η παράσταση, σε όλα τα στοιχεία του έργου που θα μείνουν απέξω, αλλά και σε όλους αυτούς που το κοιτάξουν με μια διαφορετική ματιά…..μία συγγνώμη».
Ο Μότσαρτ, το παιδί θαύμα, άνθρωπος ταλαντούχος που δεν είναι αποδεκτός στην αυλή του αυτοκράτορα ακριβώς λόγω του μεγάλου του ταλέντου που ενοχλεί τις μετριότητες, γιατί «τρίζει» η καρέκλα τους αν επικρατήσει το ταλέντο του. Ο Μότσαρτ δίνει μία άνιση μάχη που τελικά θα την χάσει γιατί και σε αυτή την περίπτωση θα επικρατήσει το κακό.
Τα σκηνικά της Όλγας Μπρούμα είναι εντυπωσιακά και πολυεπίπεδα. Ειδικά η τοποθέτηση των μουσικών σε διάφανους κυλίνδρους, οι οποίοι φωτίζονται φανταστικά και ιδιαίτερα από τον Νίκο Βλασόπουλο. Είναι η δεύτερη εντυπωσιακότερη σκηνή της παράστασης.
Τα κοστούμια επίσης της Όλγας Μπρούμα μας μεταφέρουν στην εποχή που διαδραματίζεται η ιστορία μας, σε ασπρόμαυρους συνδυασμούς. Η μουσική του Αμαντέους Μότσαρτ ερμηνεύεται ζωντανά, επί σκηνής, από ένα διαφορετικό κουιντέτο εγχόρδων σε πρωτότυπες μεταγραφές των έργων του.
Η καταπληκτική ερμηνεία του Νίκου Ψαρρά, όπως σας ανέφερα πιο πάνω, δεν είναι ικανή να «σώσει» την παράσταση. Και σχήμα οξύμωρο. Και μόνο για την ερμηνεία του Νίκου Ψαρρά, για να θαυμάσεις ένα μεγάλο ηθοποιό σε ένα καθηλωτικό ρεσιτάλ ερμηνείας, αξίζει να δει κανείς την παράσταση. Ο Γιάννης Νιάρρος μοιάζει να αγγίζει «επιφανειακά» τον Αμαντέους Μότσαρτ. Είναι εξαιρετικός όμως στον μονόλογό του. Θα μπορούσε στην σκηνή στο πιάνο, γνωρίζοντας και ο ίδιος μουσική, να χαρίσει μία υπέροχη σκηνή, την οποία δεν είδαμε. Η Κωνστάνς (σύζυγος του Μότσαρντ) της Μαίρης Μηνά, ξεχωρίζει στην συνάντησή της με τον Σαλιέρι. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί Γιάννης Κότσιφας, Γιώργος Τριανταφυλλίδης, Γιώργος Τζαβάρας, Βαγγέλης Δαούσης και Βασίλης Ντάρμας δεν είχαν την ευκαιρία να αξιοποιήσουν τα υποκριτικά τους ταλέντα, μέσα στην φασαριόζικη αυτή παράσταση.
Η παράσταση «Αμαντέους» του Peter Shafer σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά είχε όλα τα προσόντα να είναι η παράσταση της χρονιάς, αλλά «χάθηκε» κάπου στην διασκευή. Σανίδα σωτηρίας ο Νίκος Ψαρράς. Καλή σας θέαση!
Ταυτότητα Παράστασης
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος
Μετάφραση αρχικού κειμένου: Έλενα Καρακούλη
Σκηνικά – Κοστούμια: Όλγα Μπρούμα
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Ενορχήστρωση – Μεταγραφές – Μουσική Επιμέλεια: Δημήτρης Σιάμπος
Bοηθοί Σκηνοθέτη: Αναστασία Στυλιανίδη, Δανάη Μουτσοπούλου
Βοηθός Σκηνογράφου – Ενδυματολόγου: Βάσω Κακοσίμου
Trailer Παράστασης: Χρήστος Συμεωνίδης
Φωτογραφίες Παράστασης: Ελίνα Γιουνανλή
Γραφείο Τύπου & Επικοινωνία Παράστασης: Μαρία Τσολάκη, Ευαγγελία Σκρομπόλα
Διαφήμιση – Social Media: RenegadeMedia / ΒασίληςΖαρκαδούλας
Παραγωγή: ΤΕΧΝΗΧΩΡΟΣ
Διανομή:
Σαλιέρι: Νίκος Ψαρράς
Αμαντέους: Γιάννης Νιάρρος
Κωνστάνς: Μαίρη Μηνά
Αυτοκράτορας: Γιάννης Κότσιφας
Ρόζενμπεργκ: Γιώργος Τριανταφυλλίδης
Βαν Σβήτεν: Γιώργος Τζαβάρας
Βεντιτσέλλι: Βαγγέλης Δαούσης, Βασίλης Ντάρμας
Μουσικοί:
1ο Βιολί: Κώστας Καριτζής
2ο βιολί: Αγγελική Ποτήρη
Βιόλα: Ελευθερία Τόγια
Τσέλο: Άρης Ζέρβας
Κοντραμπάσο: Κώστας Πατσιώτης
Sound Design – Μίξεις: Σωτήρης Ζηλιασκόπουλος