«Αι γενεαί πάσαι….Νικηταράς» του Γιώργου A. Χριστοδούλου
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Με αφορμή τον εορτασμό της επετείου των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, ο Γιώργος Α. Χριστοδούλου αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές της ζωής του ήρωα Νικηταρά και κατά κόσμον, Νικήτα Σταματελόπουλου. Μετά από εμπεριστατωμένη μελέτη, μας παρουσιάζει ένα έργο συγκινητικό, σκληρό, αληθινό, συγκινησιακά φορτισμένο. Ένα κείμενο γροθιά στο στομάχι.
Νικηταράς. Ένας αγνός πατριώτης, που πολέμησε για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους, δώρισε χρήματα στο κράτος για τον αγώνα, Ένας μεγάλος πολεμιστής που πήρε μέρος μεταξύ άλλων μαχών, στην μάχη του Βαλτετσίου, στην άλωση της Τριπολιτσάς, στη μάχη των Δολιανών (όπου ονομάστηκε και τουρκοφάγος). Mετά την απελευθέρωση, όπως και άλλοι δυστυχώς πατριώτες, αφού φυλακίστηκε για δύο χρόνια σε ένα σκοτεινό κελί στις φυλακές της Αίγινας, υπομένοντας άγριους ξυλοδαρμούς και εξευτελισμούς, έχασε το φως του, έχασε σε πλειστηριασμό το μοναδικό φτωχικό του καλύβι του, είδε την μια του κόρη να χάνει τα «μυαλά» της, όταν τον αντίκρισε αδυνατισμένο και μέσα στα αίματα μετά την αποφυλάκισή του και τα παράσημά του για τον αγώνα του ήταν μία επίσημη άδεια επαιτείας σε εκκλησία του Πειραιά για να ζητιανεύει κάθε Παρασκευή. Ένας πατριώτης που δεν καταδέχτηκε να πάρει ποτέ λάφυρα με τους νικηφόρους αγώνες. Η τελευταία του επιθυμία ήταν να ταφεί κοντά στο θείο του Θεόδωρο Κολοκοτρώνη στο Α΄ Νεκροταφείο, η οποία δεν έγινε δεκτή. Έτσι είνααι άγνωστο το μέρος που ετάφη.
Την οργισμένη, γεμάτη απόγνωση, απελπισμένη φωνή του ήρωα της επανάστασης, η κραυγή του Νικηταρά, με την στεντόρεια φωνή του Χρίστου Γεωργίου που τον ενσαρκώνει, «Τι έκανα ρε πατρίδα» την θεωρώ την κεντρική ιδέα του έργου.
«Σφίξτε την Ελλάδα στην αγκαλιά σας. Σφιχτά. Πολύ σφιχτά» φωνάζει ο Νικηταράς, παρά την ταλαιπωρία και την άσχημη συμπεριφορά της Ελλάδας απέναντί του. Γνωρίζαμε τον ήρωα Νικηταρά, αλλά δεν γνωρίζαμε τα «εύσημα» που εισέπραξε μετά την απελευθέρωση. Αυτά η ιστορία μας τα κρύβει συστηματικά. Ιστορία διαχρονική δυστυχώς, που μας συγκινεί, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να μας προβληματίζει.
Η παράσταση παιζόταν για έξι μήνες με μεγάλη επιτυχία στην Gallerie Δημιουργών στην Κηφισιά. Για τέσσερις ακόμη Κυριακές θα παίζεται στο θέατρο Αλκμήνη.
Η σκηνοθεσία του Γιώργου Α.Χριστοδούλου είναι ιδιαίτερη, συγκινητική. Δημιουργεί κινηματογραφικές σεκάνς και χωρίζει τις σκηνές με το απόλυτο σκοτάδι και μία μελαγχολική μουσική. Ο Γιώργος Α.Χριστοδούλου αναφέρεται σε συγκλονιστικές στιγμές της ελληνικής επανάστασης μέσα από καθημερινές στιγμές και συζητήσεις του ήρωα και της κόρης του, της Σοφίας, ή της τρελο-Σοφιάς όπως την αποκαλούσε ο περίγυρός τους. Μας μεταφέρει στις σημαντικές στιγμές του αγώνα, στις μετά την απελευθέρωση πολιτικές καταστάσεις στην Ελλάδα και πως οι ήρωες κατάντησαν επαίτες. Και όπως σε όλα τα έργα του ο Γιώργος Α.Χριστοδούλου, έχοντας σαν όπλο την δυνατή πένα του, μέσα από απλές καθημερινές καταστάσεις μας αποκαλύπτει βαθειά νοήματα και μεγάλες αλήθειες. Θίγει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας μας χωρίς να προσφεύγει ποτέ στον διδακτισμό.
Το σκηνικό λιτό, απλό, λειτουργικό, με όμορφες λεπτομέρειες. Ακριβής απομίμηση από το σπαθί του Νικηταρά δεσπόζει στον τοίχο της σκηνής, δημιουργία του Νίκου Κορφιάτη. Ένα λυχνάρι σιγοκαίει. Λεπτομέρειες που σε παραπέμπουν στην εποχή του διαδραματίζεται η ιστορία μας. Εντυπωσιακή η παραδοσιακή στολή του Νικηταρά, δημιουργία της Μαρίας Ράπτη, όπως και το σκηνικό.
Μελαγχολική, ιδιαίτερη η μουσική του Ραφαήλ Πυλαρινού, ταιριάζει απόλυτα στην ατμόσφαιρα της παράστασης.
Ο Χρίστος Γεωργίου, ο Νικηταράς, έχει μία συγκλονιστική ερμηνεία, με πολύ συναίσθημα, απελπισία, εγωισμό, περηφάνια. Ένας δυνατός ηθοποιός. H δυνατή φωνή του, οι κινήσεις του, το απλανές βλέμμα στα μάτια του, η τρυφερότητα προς την κόρη του, η άρνησή του να δεχθεί ότι η Ελλάδα τον «πρόδωσε», η κραυγή του «Τι έκανα ρε πατρίδα» δεν αφήνουν κανέναν θεατή ασυγκίνητο. Ένας Νικηταράς αγέρωχος, περήφανος. Υπερασπίζεται την πατρίδα του, ενώ γνωρίζει ότι η πατρίδα δεν του αναγνώρισε κανέναν αγώνα του. Κινείται με πειστικότητα και με δυναμική του ερμηνεία. σαν ένδοξος Έλληνας ήρωας και στοργικός, πονεμένος πατέρας και άνθρωπος.
Η Σάρα Τερζή, η κόρη του Σοφία, έχει μία εξ ίσου συναρπαστική ερμηνεία. Αναγκαστικά καθηλωμένη στο πάτωμα «παίζει» με τις εκφράσεις του προσώπου της, τις νευρικές κινήσεις των χεριών της, το σώμα της. Ανατριχιαστικό σαν μοιρολόι ακούγεται το «αι γενεαί πάσαι» από το στόμα της, όταν το σιγοτραγουδά ή όταν απλώς μουρμουρίζει τον ρυθμό του και η κίνηση του σώματός της να την ακολουθεί. Μοιάζει να είναι η φωνή της λογικής, παρ΄ όλη την άσχημη ψυχολογική της κατάσταση. Προσπαθεί να επαναφέρει στην πραγματικότητα τον ήρωα πατέρα της, να του θυμίσει την αδικία που έγινε σε βάρος του. Οργίζεται!
«Αι γενεαί πάσαι… Νικηταράς» είναι μία συγκλονιστική παράσταση, με ωραία σκηνοθετική γραμμή, συγκλονιστικές ερμηνείες. Μια παράσταση που μας μαθαίνει όσα η ιστορία ηθελημένα έκρυψε. Μια παράσταση που πρέπει όλοι να δουν για να πληροφορηθούν πώς η Ελλάδα «τιμά» τους ήρωές της. Μην την χάσετε! Στο Θέατρο Αλκμήνη.
Καλή σας θέαση
Υ.Γ. Και ω του θαύματος. Γράφοντας αυτές τις εντυπώσεις μου για την παράσταση, μαθαίνω οτι σήμερα 23 Μαρτίου 2022, μετά από 201 χρόνια από την επανάσταση, η τελευταία επιθυμία του Νικηταρά εκπληρώθηκε. Τοποθετήθηκε η προτομή του στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών δίπλα από τον τάφο του θείου του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Ταυτότητα Παράστασης
Κείμενο-σκηνοθεσία: Γιώργος Α. Χριστοδούλου
Μουσική: Ραφαήλ Πυλαρινός
Φωτισμοί-ήχοι: Σάββας Σουρμελίδης
Σκηνικά-κουστούμια: Μαρία Ράπτη
Βοηθός σκηνοθέτη: Σάββας Σουρμελίδης
Φωτογραφίες: Μάνος Βλαστός- Αλέξανδρος Τζανακάκης
Πρόγραμμα παράστασης: Μαρλού Ξηνταριανού.
Βίντεο: Αλέξανδρος Τζανακάκης
ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ ΟΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Χρίστος Γεωργίου (Νικηταράς), Σάρα Τερζή (τρελο-Σοφιά)