Oι στοιχειωμένοι του Δημήτρη Μαραμή
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Δύο αριστουργηματικά τραγούδια της δημοτικής μας παράδοση, «Το γιοφύρι της Άρτας» και το «Τραγούδι του νεκρού αδελφού», καθώς και ένα σύγχρονο, πρωτότυπο λιμπρέτο, πιστό στην τεχνοτροπία των δημοτικών τραγουδιών, «Το στοιχειό της Χάρμαινας» σε ποίηση Σωτήρη Τριβιζά, μεταμορφώνονται για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού μουσικού θεάτρου σε σύγχρονο θεατρικό μιούζικαλ από τον Δημήτρη Μαραμή, o oποίος μετά την μεγάλη επιτυχία του πρωτοποριακού Ερωτόκριτου, μας καταθέτει το δεύτερο του έργο.
Το έργο είναι παραγγελία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.
Και το αποτέλεσμα είναι μιας εκπληκτικής ομορφιάς και μοναδικής αισθητικής παράσταση.
Μια μαγεία, ένα ποίημα, ένα μοναδικό, παραμυθένιο ταμπλό βιβάν, φιγούρες σε αργή κίνηση, απόκοσμες σκηνές, μια αναπαράσταση των τριών αριστουργημάτων της ελληνικής δημοτικής ποίησής μας, που μας δίνει την εντύπωση ενός κινούμενου πίνακα ζωγραφικής ιμπρεσιονιστών ζωγράφων, που αλλάζει χρώματα. Στοιχειά, φαντάσματα, έρωτες παντοτινοί, αδελφική αγάπη, αγάπη μάνας κόρης, παραδόσεις και θρύλοι που διασώθηκαν από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά.
Όχι δεν ακούσαμε από τον Δημήτρη Μαραμή δημοτική μουσική. H μαγική μουσική του που μας ταξιδεύει, περιέχει στοιχεία από Βαλκανικές, χώρες της Μεσογείου και της Ανατολικής Ευρώπης. Στην ενορχήστρωση επιλέγει ξύλινα και χάλκινα πνευστά, ώστε να βρίσκεται πιο κοντά στον διονυσιακό και παγανιστικό ήχο της υπαίθρου. Για να τονίσει την αίσθηση αυτή χρησιμοποιεί ήχους από κουδούνες, ήχους πουλιών, ήχους αέρα. Ο στίχος είναι σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο.
Την ατμοσφαιρική και πρωτότυπη σκηνοθεσία έχει αναλάβει ο ταλαντούχος Θάνος Παπακωνσταντίνου..
«Θάνατος – Ανάσταση. Χειμώνας – Άνοιξη. Για να φυτρώσει κάτι νέο, πρέπει να πεθάνει κάτι παλιό.
Σταθερός προσκεκλημένος και αφανής πρωταγωνιστής σχεδόν σε όλα τα δημοτικά τραγούδια είναι ο Χάρος, δηλαδή ο θάνατος. Η περιβολή του είναι μαύρη κι εργαλείο του το δρεπάνι, έρχεται να θερίσει με τους πιο απίθανους τρόπους τη ζωή των θυμάτων του αλλάζοντας διαρκώς μορφές. Πότε με τη μορφή κεραυνού, πότε με τη μορφή του νερού, πότε με τη μορφή της πέτρας, πότε με τη μορφή της ξενιτιάς, πότε σαν έφιππος καβαλάρης. Αν τα δημοτικά τραγούδια ήταν μόνο ιστορίες ανθρώπων, εύκολα θα μπορούσαμε να τα κατατάξουμε στο είδος της λογοτεχνίας τρόμου. Η εφευρετικότητα και η αγριότητα των περισσότερων ιστοριών, πλεγμένη πάντα με γνήσιο λυρισμό, είναι ομολογουμένως αριστοτεχνικής σύνθεσης. Τα δημοτικά είναι τελετουργικά τραγούδια γραμμένα ως επί το πλείστον για να συνοδεύουν γιορτές και τελετές μέσα στον κύκλο της ζωής των ανθρώπων. Κι ενώ, καταρχήν, οι ιστορίες αυτές φαίνονται να μιλούν μόνο για το θάνατο, στην πραγματικότητα είναι κομμάτια μιας ευρύτερης αφήγησης που πραγματεύεται το θάνατο και την αναγέννηση της φύσης.» Τόνισε ο σκηνοθέτης στην συνέντευξη τύπου, που είχα την χαρά να παρακολουθήσω.
Έχοντας στα χέρια τον υπέροχο καμβά της δημοτικής μας παράδοσης ο Θάνος Παπακωνσταντίνου, κεντά με μεγάλη μαεστρία και μεράκι τους τρεις μύθους μας. Αρχίζει με μουντά χρώματα στο Στοιχειό της Χάρμαινας, όπου όλος ο θίασος βρίσκεται σε τάφους, τοποθετεί ένα διαφανές παραβάν και χωρίζει τον κόσμο των ζωντανών από τον κόσμο των πεθαμένων. Συνεχίζει με το απίστευτης σύλληψης διμερές σκηνικό στο Γιοφύρι της Άρτας και φθάνει σε ένα μοναδικό υπερθέαμα στο Τραγούδι του νεκρού αδελφού, τοποθετώντας τους ήρωές μας σε ένα δάσος και «παίζοντας» με τους εκπληκτικούς φωτισμούς της Χριστίνας Θανασουλα με το έντονο κόκκινο και μπλε, απογειώνει την παράσταση.
Μια παράσταση που αξίζει διεθνούς προβολής.
Η Νίκη Ψυχογιού υπογράφει τα μοναδικής ομορφιάς σκηνικά και εντυπωσιακά κοστούμια. Η εξαιρετική, μοναδικής έμπνευσης κίνηση είναι της Νάντης Γώγουλα. Η Χριστίνα Θανασούλα δημιουργεί τις εντυπωσιακές φωτοσκιάσεις.
Διαφορετικής «σχολής» καλλιτέχνες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να απολαύσουμε αυτό το μεγαλοπρεπές υπερθέαμα. Eρμηνευτές από τον χώρο του έντεχνου και μουσικού θεάτρου.
Όταν αντικρίζεις μια τόσο εντυπωσιακή, υψηλής θεατρικότητας παράσταση, τα λόγια είναι φτωχά για την περιγραφή της.
Ο Θοδωρής Βουτσικάκης με την υπέροχη φωνή του είναι ο Κωνσταντής. Η πρωτοεμφανιζόμενη εξαιρετική Ελένη Δημοπούλου είναι η Λενιώ στο Στοιχειό της Χάρμαινας και η τρυφερή Αρετή στο τραγούδι του νεκρού αδελφού. Η Λητώ Μεσσήνη μας εκπλήσσει σαν πουλί στο Γιοφύρι της Άρτας. Ο Βασίλης Δημακόπουλος είναι ο ιδανικός Πρωτομάστορας. H Βασιλική Καρακώστα είναι η εκπληκτική γυναίκα του πρωτομάστορα Ο Σταμάτης Πακάκης με τον Νίκο Ζιάζιαρη (μάστοροι, στοιχειά, άνεμοι) ξεχώρισαν έχοντας μια δυνατή χημεία μεταξύ τους. Άφησα για το τέλος την Αργυρώ Καπαρού που μας συγκλονίζει με την γήινη φωνή της, σπαράζοντας πάνω στον τάφο του Κωνσταντή. Η πονεμένη μάνα μας κάνει να ανατριχιάσουμε.
Τις στιγμές που οι καλλιτέχνες δεν συμμετέχουν ενεργά στην παράσταση, μοιάζουν σαν απόκοσμα όντα.
Μαζί τους και 15 νέοι ηθοποιοί της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών, που στολίζουν την παράσταση . Ζωντανή ορχήστρα με καταπληκτικούς μουσικούς που διευθύνει ο χαρισματικός Δημήτρης Μαραμής.
Την παράσταση είχα την τιμή να παρακολουθήσω στην γενική της πρόβα
Από τις παραστάσεις που ηχούν μέσα μας και αφήνουν το στίγμα τους στην ψυχή μας. Μήπως το Μέγαρο Αθηνών πρέπει να σκεφτεί την επανάληψη της παραγωγής;
Ταυτότητα Παράστασης
Σκηνοθεσία: Θάνος Παπακωνσταντίνου
Σκηνικά – κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα
Ήχος: Παναγιώτης Πετρονικολός
Σχεδιασμός Κίνησης: Νάντη Γώγουλου
Βοηθοί σκηνοθέτη: Μάριος Παναγιώτου, Κωνσταντίνα Ψωμά
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Έλλη Εμπεδοκλή
Μουσική προετοιμασία: Βικτώρια Κιαζίμη
Αργυρώ Καπαρού / Μάνα, Χορός
Θοδωρής Βουτσικάκης / Κωσταντής, Χορός
Βασιλική Καρακώστα / Γυναίκα Πρωτομάστορα, Χορός
Ελένη Δημοπούλου / Λενιώ, Αρετή, Χορός
Βασίλης Δημακόπουλος / Πρωτομάστορας, Χορός
Λητώ Μεσσήνη / Χορός, Πουλί, Άνεμοι
Σταμάτης Πακάκης / Χορός, Στοιχειά, Μάστοροι, Άνεμοι
Νίκος Ζιάζιαρης / Χορός, Στοιχειά, Μάστοροι, Άνεμοι
Μερκούριος Καραλής κλαρινέτο
Σπύρος Αρκούδης τρομπέτα
Σπύρος Βέργης τρομπόνι
Χάρης Παζαρούλας κοντραμπάσο
Βασίλης Παναγιωτόπουλος κρουστά
Ζαχαρίας Ταρμπάγκος φλάουτο
Σπύρος Νίκας σαξόφωνο
Συμμετέχουν τελειόφοιτοι της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών: Πάνος Αργυρόπουλος, Ιφιγένεια Βαρελά, Παντελής Καλογεράκης, Δημήτρης Καραμάνος, Μανόλης Κασιμάκης, Μαρία Μαντά, Σίλια Μπισιώτη, Βικτωρία Μπιτούνη, Κωνσταντίνα Σκανδάλη, Χριστίνα Σωτηριάδου, Δημήτρης Χαραλαμπόπουλος, Εύη Χρόνη, Ειρήνη Χουρμούζη
Μουσική διεύθυνση, πιάνο: Δημήτρης Μαραμής
