Ένα από τα άγνωστα αριστουργήματα του Λέοντος Τολστόι «Η δύναμη του σκότους» ανεβάζει η ομάδα ΝΑΜΑ και το Θέατρο Επί Κολωνώ στην δεύτερη συνεργασία του με το Σύγχρονο Θέατρο.
Είναι η πρώτη χρονιά που παραγωγές του Θεάτρου επί Κολωνώ «βγαίνουν» έξω από τον πολύ όμορφο χώρο του θεάτρου. Ένα παλιό δημοτικό σχολείο της περιοχής έχει μετατραπεί τα τελευταία 20 περίπου χρόνια σε μία κοιτίδα θεατρικών παραγωγών υψηλής αισθητικής, ποιότητας και φυσικά με μεγάλη ανταπόκριση από το θεατρόφιλο κοινό. Οι περισσότερες παραστάσεις είναι πάντα sold out.
Στο Σύγχρονο φέτος απολαύσαμε και συνεχίζουμε λόγω παρατάσεων το «Λεωφορείο ο Πόθος» και τώρα την «Δύναμη του σκότους».
Ο Κόμης Λεβ Νικολάγιεβιτς Τόλστοϊ, ή απλώς Λέων Τολστόι, ήταν ένας από τους κορυφαίους συγγραφείς όλων των εποχών. Άφησε πίσω του πλήθος έργων κορυφαίας ποιότητας, επέδρασε καταλυτικά στον παγκόσμιο λογοτεχνικό ρεαλισμό, ουμανιστής και φιλάνθρωπος απετέλεσε το πνευματικό σημείο αναφοράς τόσο της εύπορης τάξης όσο και του απλού λαού.
Ο Έρνεστ Χέμινγουέι, ο Μπέρναρντ Σω, ο Ρίλκε, ο Στρίνμπεργκ, ακόμη και ο Γκάντι, είναι μερικά από τα ονόματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, φιλοσοφίας και πολιτικής, τα οποία δέχτηκαν την επίδραση του Ρώσου διανοητή. Τα έργα του έχουν διασκευαστεί για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, ενώ τα θεατρικά του ανεβάστηκαν και συνεχίζουν να ανεβαίνουν σε όλα τα θέατρα του κόσμου.
Το 1880, ένας μουζίκος ομολόγησε δημόσια, στο γάμο της προγονής του, πως είχε κάνει παιδί μαζί της· το σκότωσε αμέσως μετά και ύστερα προσπάθησε να σκοτώσει και το δικό του εξάχρονο κοριτσάκι. Λίγα χρόνια μετά, με αφορμή αυτό το ανατριχιαστικό έγκλημα, γράφεται “Η δύναμη του σκότους”. Ένα έργο που το αβυσσαλέο σκοτάδι του θυμίζει τον “Μάκβεθ” του Σαίξπηρ και την “Κόλαση” του Δάντη. Το αναμφισβήτητο και σχεδόν άγνωστο αυτό αριστούργημα είναι γραμμένο μέσα στη δίνη μιας βαθύτατης εσωτερικής κρίσης και φωτίζει με τρόπο σπαραχτικό τις διαστάσεις της, γιατί εδώ ο Τολστόι έχει ως ήρωές του όχι πρόσωπα της «καλής κοινωνίας», που έτσι κι αλλιώς την κατακρίνει και την αρνιέται, με απλούς μουζίκους – «αγνούς», «καλούς» χωρικούς θα λέγαμε αφελώς – κοντά στους οποίους προσπαθεί να ζήσει γαλήνια και ειρηνικά. Κι όμως συμβαίνουν κι εδώ πράγματα φρικαλέα. Τα συμπεράσματα του Τολστόι για την ίδια την ανθρώπινη φύση, εν τέλει, είναι σκοτεινά, ζοφερά, δυσβάστακτα. Δεν αποκλείει όμως, ύστερα από μια πτώση – όσο μεγάλη κι αν είναι αυτή – , την τελική εξύψωση, τη μετάνοια, την πραγματική, ολοκληρωτική «εκ των ένδον» αλλαγή· όσο δύσκολη – σχεδόν αδύνατη – και αν φαίνεται. (Απόσπασμα από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Το ερώτημα που γεννάται βλέποντας την παράσταση και κυρίως όταν την σκέφτεσαι μετά είναι «μέχρι ποιο σημείο μπορεί να φθάσει το μυαλό του ανθρώπου για να ικανοποιήσει τα ανεκπλήρωτα πάθη του»; Είτε αυτά είναι ερωτικά, είτε οικονομικά, είτε αναρρίχησης σε ανώτερη κοινωνική τάξη. Σε πόσους τόνους λάσπης είναι διατεθειμένος να κυλιστεί, μέχρι να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες του; Πόσους ανθρώπους μπορεί να ποδοπατήσει, χωρίς έλεος, για να αποκτήσει τα όνειρά του;
Το έργο είναι βασισμένο σε αληθινά γεγονότα. Η Aνίσια (Πέγκυ Τρικαλιώτη) ζει με τον κατά πολλά χρόνια μεγαλύτερο σύζυγό της Πιότρ (Μιχαήλ Γιαννικάκης) στο μικρό τους αγρόκτημα. Έχει μία μικρή κόρη την Μαρίνα (Βαλέρια Δημητριάδου) και μεγαλώνει και την κόρη του άνδρας της, από τον πρώτο του γάμο την Ακουλίνα (Αθανασία Κουρκάκη). Ερωτεύεται τρελά τον νεαρό εργάτη τους Νικήτα (Γιώργος Παπαγεωργίου). Η μητέρα του Νικήτα, Ματριόνα (Αγορίτσα Οικονόμου.) μια υποχθόνια και φιλόδοξη γυναίκα, μεταχειρίζεται σαν πιόνια τους ήρωές μας και τους παρασύρει στην δίνη του σκότους.
Tα σκηνικά είναι του Γιώργου Χατζηνικολάου. Εύχρηστα, μουντά, εύκολα μετακινήσιμα, αντικείμενα,black boxes, αλλάζουν γρήγορα χρήση και θέση από τους ίδιους τους ηθοποιούς, κατά την διάρκεια της παράστασης. Δαιδαλώδεις λαβύρινθοι μέσα στους οποίους κινούνται οι ήρωές μας. Μήπως είναι τα ατέλειωτα αδιέξοδα μέσα στα οποία ζουν και πράττουν; Mήπως όσο προχωρούν στα αποτρόπαια εγκλήματά τους, τόσο πιο βαθιά εισχωρούν στον αδιέξοδο λαβύρινθό τους και εκεί χάνουν τον εαυτό τους;
Ζωντανή μουσική από τους ίδιους τους ηθοποιούς ακούγεται κατά την διάρκεια της παράστασης με την επιμέλεια των Βαλέρια Δημητριάδου και Γιώργου Παπαγεωργίου.
Ιδιαίτεροι, εντυπωσιακοί οι φωτισμοί του Αντώνη Παναγιωτόπουλου.
Η Πέγκυ Τρικαλιώτη στο ρόλο της Ανίσια. Εγκλωβισμένη, απελπισμένη, πιστεύει ότι της αξίζει ένα κομμάτι ευτυχίας, αλλά πολύ γρήγορα μπαίνει στο δικό της σκοτάδι, το οποίο σαν μια μαύρη τρύπα καταπίνει σιγά-σιγά όλο της το είναι. Γλυκιά με τον αγαπημένο της, σκληρή έως απάνθρωπη με τον άνδρα της. Και βλέποντας ότι τα όνειρά της δεν πήραν την τροπή που ήθελε, γίνεται αδίστακτη, ειρωνική, ζηλιάρα. Κλαίει, γελάει, φοβάται, ζητά εκδίκηση. Η γλυκιά μας Πέγκυ μας είχε λείψει πολύ. Και τώρα μας αποζημιώνει με μία συναρπαστική, καθηλωτική ερμηνεία.
Ο Γιώργος Παπαγεωργίου στον ρόλο του Νικήτα. Ξεκινά σαν ένας ανέμελος νεαρός, στην τρέλα της νιότης, συνεχίζει σαν ένας παντρεμένος που χτυπά και απατά την σύζυγό του. Τα χρήματα αλλοιώνουν τον χαρακτήρα του, τον οδηγούν όλο και πιο βαθειά στην κόλαση του σκότους. «Από τη φτώχεια ένα πράγμα είναι χειρότερο: τα πλούτη», του λέει ο πατέρας του προσπαθώντας να σταματήσει το γκρέμισμα του στην άβυσσο. Το σκοτάδι τον οδηγεί σε πιο αποτρόπαιες πράξεις, που ευτυχώς δεν μπορεί να φέρει σε πέρας και ίσως είναι ο μόνος που θα δει μια λεπτή αχτίδα φωτός .Αλλαγές στην σκηνική του παρουσία. Από ανέμελος μεταμορφώνεται σιγά σιγά σε ένα «κτήνος», μέσα από μια τρομερή ερμηνεία που σε συγκλονίζει και στο τέλος σε ένα ανθρώπινο ράκος. Κάθε χρόνο ο Γιώργος Παπαγεωργίου με εκπλήσσει με την εκφραστικότατη και την πιο μεστή ερμηνευτική του δεινότητα.
«Από τη φτώχεια ένα πράγμα είναι χειρότερο: τα πλούτη»
Η Αγορίτσα Οικονόμου, μια μάνα χωρίς ηθικούς φραγμούς, αδίστακτη, πανούργα, υποκινούμενη από προσωπικά της σκοτεινά σχέδια και τις δυνατές της φιλοδοξίες για απόκτηση πλούτου και δύναμης, παροτρύνει τον γιο της να υποκύψει στον έρωτα της αφεντικίνας του ενώ παράλληλα φρικτές σκέψεις και πράξεις «σπείρει» σιγά σιγά στο μυαλό της Ανίσια για το μέλλον του άνδρα της. Την οδηγεί σε εγκληματικές πράξεις και βυθίζεται όλο και πιο βαθιά στη δύναμη του σκότους. Είναι η ηθική αυτουργός για όλα τα σκοτάδια που θα σημαδέψουν τις ζωές των ηρώων μας. Ερμηνεία σκληρή, κυνική, απάνθρωπη, συγκλονιστική. Ερμηνεία που ταράζει.
Μόνο φωτεινή χαραμάδα φωτός ο πατέρας του Νικήτα Ακίμ (Θανάσης Χαλκιάς) που βλέπει την νοσηρή κατάσταση που επικρατεί στο μικρό αγρόκτημα, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και επικαλείται τον Θεό. Το φως. «Του αθώου τα δάκρυα πέφτουν σαν μπόρα πάνω στον ένοχο» προειδοποιεί τον γιο του, βλέποντας να κατασπαλά τα χρήματα του νεκρού αφέντη του και να έχει παρασυρθεί και ζει μόνο για τις ηδονές. Κανείς όμως δεν τον ακούει. Μία ακόμη υπέροχη ερμηνεία.
«Του αθώου τα δάκρυα πέφτουν σαν μπόρα πάνω στον ένοχο»
Στο ρόλο του Μίτριτς ο Χρήστος Σαπουντζής, με δυνατή παρουσία.
Όλοι οι ηθοποιοί διακρίνονται για τις παραδειγματικές ερμηνείες τους. Όλοι δεμένοι σαν μία ομάδα δημιουργούν.
Ο πόθος για εξουσία, χρήμα, γη και η απόκτηση όλων των αγαθών με οποιοδήποτε κόστος, υπάρχει δυστυχώς σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, όπως μας αποδεικνύει και ο Λέων Τολτσόι. Δεν είναι μόνο η υψηλή και πλούσια κοινωνία, που μέχρι την μέση ηλικία του «κατηγορούσε» για αλλοτρίωση. Εδώ στο αριστούργημα του αυτό, έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους φτωχούς, μέχρι πολύ φτωχούς. Και όμως φτάνουν σε ακραίες καταστάσεις ηθικής κατάπτωσης, εγκλημάτων ανιερών για να ανέβουν ένα μόνο σκαλί στα μάτια των άλλων.
Θεωρώ το συγκεκριμένο έργο ένα από τα καλύτερα που είδαμε φέτος στις αθηναϊκές αίθουσες.
Είναι τόσο μεστή, με μέτρο, έμπνευση και φαντασία η σκηνοθετική ματιά της πολύ έμπειρης σκηνοθέτιδος Ελένης Σκότη και του ικανότατου Γιώργου Χατζηνικολάου, που μας εκπλήσσουν ευχάριστα. Οι διόμισυ ώρες της παράστασης κυλούν πολύ γρήγορα. Και δεν αισθάνεσαι ότι παρακολουθείς μία σκληρή τραγωδία. Υπάρχει χιούμορ. Η παράσταση κυλά σαν ένα παραμύθι για μεγάλα παιδιά. Ένα σκληρό παραμύθι που μας βάζει να σκεφτούμε πολύ βγαίνοντας από το θέατρο:
Τι αξίζει περισσότερο; Η απόκτηση όλο και περισσοτέρων υλικών αγαθών ή η ηρεμία και το φως της ψυχής μας;
Μην χάσετε την αριστουργηματική αυτή παράσταση! Θα με θυμηθείτε και θα δείτε τι σημαίνει καλό θέατρο!
Ταυτότητα της παράστασης:
Σύγχρονο Θέατρο: Ευμολπιδών 45, Γκάζι
Σκηνοθεσία/Καλλιτεχνική επιμέλεια: Ελένη Σκότη, Γιώργος Χατζηνικολάου
Σκηνικά/Κοστούμια: Γιώργος Χατζηνικολάου
Πρωτότυπη Μουσική: Βαλέρια Δημητριάδου, Γιώργος Παπαγεωργίου
Επιμέλεια Φωτισμών: Αντώνης Παναγιωτόπουλος
Video/Trailer: Σταύρος Συμεωνίδης, Κώστας Δαβελάς
Φωτογραφίες: Γιώργος Καλφαμανώλης
Βοηθός σκηνοθέτη: Τριανταφυλλιά Δούνια
Διεύθυνση Παραγωγής: Γιώργος Χατζηνικολάου
Δημόσιες Σχέσεις/Βοηθός Παραγωγής: Μαρία Αναματερού
Διανομή
Ματριόνα: Αγορίτσα Οικονόμου
Νικήτας: Γιώργος Παπαγεωργίου
Ανίσια: Πέγκυ Τρικαλιώτη
Μίτριτς: Χρήστος Σαπουντζής
Ακίμ: Θανάσης Χαλκιάς
Μαύρα: Αθηνά Αλεξοπούλου
Πιοτρ: Μιχαήλ Γιαννικάκης
Ακουλίνα: Αθανασία Κουρκάκη
Ανιούτκα: Μαρία Προϊστάκη
Μαρίνα: Βαλέρια Δημητριάδου
Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Δευτέρα στις 7:30 μ.μ.
Σάββατο στις 5:00 μ.μ.
Κυριακή και Τρίτη στις 9:00 μ.μ.
Τιμές εισιτηρίων:
Δευτέρα/Τρίτη/Σάββατο: Κανονικό: 14,00€
Φοιτητικό/Ανέργων/Άνω των 65: 12,00€
Κυριακή & αργίες: Κανονικό: 16,00€
Φοιτητικό: 12,00€
Ανέργων/Άνω των 65: 13,00€
Διάρκεια: 130’ (με διάλειμμα)
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=47uP5-U_9mI&w=560&h=315]