H Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη

H Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη

Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου

Πρωτοδιάβασα την Ασκητική σε ηλικία 15 χρόνων. Με ξάφνιασε. Δεν μπόρεσα να καταλάβω όλες τις έννοιές της.

Αργότερα, σε ωριμότερη ηλικία την ξαναδιάβασα.

Ιερό ευαγγέλιο. Βαθιές έννοιες, που για να τις κατανοήσεις πρέπει να τις διαβάσεις και δύο και τρεις φορές.

Φέτος  η «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη σε θεατρική μορφή παίζεται στο Θέατρο Τζένη Καρέζη, στο οποίο πρέπει να ομολογήσω ότι γίνονται μαγικά πράγματα.

Πώς θα ήταν η Ασκητική σε θεατρική μορφή- σκεφτόμουν. Πώς μπορούν να αποδοθούν τόσο βαθειά φιλοσοφημένα κείμενα στο θέατρο;

To θέατρο κατάμεστο. Ένα τεράστιο λευκό ύφασμα κάλυπτε τη σκηνή και μέσα του ανθρώπινα κορμιά.

Νεκρική σιγή επικρατούσε στο θέατρο. Και πρώτος ο μεγάλος Νικήτας Τσακίρογλου βγαίνει αργά με την επιβλητική φωνή και παρουσία του και μονολογεί: «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο, καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή».

Μια ομάδα ηθοποιών σαν ιεροτελεστία σηκώνει το λευκό πανί, απομακρύνεται και εμφανίζονται οι ηθοποιοί ξαπλωμένοι στη σκηνή.

Η Κατερίνα Διδασκάλου, σαν θεά, συνεχίζει το κείμενο και σε καθηλώνει με την ερμηνεία της, τα λόγια της, την κίνησή της, τις εκφράσεις που αλλάζει το πρόσωπό της.

Δεν είναι μεμονωμένοι διάλογοι, που θα σε κούραζαν. Υπάρχει συνοχή. Γιατί εκτός από τις καταπληκτικές ερμηνείες, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η τέλεια σκηνοθετική δουλειά του Πάνου Αγγελόπουλου. Χωρίς αυτή την υπέροχη ματιά του σκηνοθέτη, τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο. Σαν να ζεις ένα όνειρο.

Στο βάθος της σκηνής, ένα video wall παρουσιάζει εικόνες που έχουν στενή σχέση με το κείμενο. Και καθώς αλλάζει το κείμενο, αλλάζουν και τα σκηνικά, τα οποία είναι πολύ ευρηματικά.

«Δε δέχομαι τα σύνορα, δε με χωρούν τα φαινόμενα, πνίγουμαι».

Θύμισε ιεροτελεστία η σκηνή που οι δύο ηθοποιοί, Νικήτας Τσακίρογλου και Κατερίνα Διδασκάλου, ενωμένοι με τις πλάτες τους, κρατούσαν σφιχτά ο ένας τα χέρια του άλλου. Όπως και η σκηνή που όλοι οι ηθοποιοί κρατώντας ο ένας το χέρι του άλλου σφιχτά σχημάτισαν κύκλο.

«Ποιος μας φυτεύει στη γης ετούτη χωρίς να μας ζητήσει την άδεια; Ποιος μας ξεριζώνει από τη γης ετούτη χωρίς να μας ζητήσει την άδεια»;

«Ξεκίνησα από ένα σκοτεινό σημείο, τη Μήτρα. Οδεύω σ’ ένα άλλο σκοτεινό σημείο, το Μνήμα».

Η μουσική του Δημήτρη Παπαδημητρίου είναι και αυτή σε πλήρη αρμονία με το κείμενο. Άλλοτε ήρεμη και άλλοτε εκκωφαντική με αποκορύφωμα την σκηνή του χορού. Με την Διδασκάλου να σε μαγεύει.

Και τα όμορφα, λιτά κοστούμια της Μάιρας Βαζαίου να δένουν απόλυτα με την παράσταση.

Στη μαγεία της παράστασης- γιατί περί μαγικής παράστασης μιλάμε- παίζει σημαντικό ρόλο και η κινησιολογία.

Σε δυνατά χειροκροτήματα ξέσπασε ο κόσμος όταν ο Τσακίρογλου φώναξε το γνωστό σε όλους «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, λυτρώθηκα από το νου κι από την καρδιά, ανέβηκα πιο πάνω, είμαι λεύτερος. Δε θέλω τίποτα άλλο. Ζητούσα ελευτερία».

Όταν ακούστηκε το «Έκαμα τον άνθρωπο και τώρα μάχουμαι να τον ξεκάμω» στο video wall παρουσιάστηκαν σκηνές της άγριας πραγματικότητας που ζούμε. Πόλεμοι, πείνα, δάκρυα στα μάτια παιδιών. Ήθελα να πω «Όχι άλλα δάκρυα στα μάτια μικρών παιδιών». Και σκεφτόμουν τις σημερινές εικόνες των ανθρώπων που πνίγονται στο Αιγαίο.

Πόσο οδυνηρά επίκαιρος ο Καζαντζάκης.

Καταπληκτικές και οι ερμηνείες των τεσσάρων νέων ηθοποιών: Σοφίας Κομηνέα, Δημήτρη Γρηγοριάδη, Λευτέρη Βλάχου και Μαρίας Παπαφωτίου, καθώς και της ομάδας χορού που συμμετείχε στην παράσταση.

Το κοινό παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα.

Ο σκηνοθέτης Πάνος Αγγελόπουλος στο δελτίο τύπου της παράστασης αναφέρει τα εξής: «Η δραματοποίηση φιλοσοφικών έργων, θέτουν μόνο μεγάλα ερωτήματα και δίνουν ερεθίσματα στους θεατές, να διεισδύσουν πιο βαθειά και πιο αληθινά στο κείμενο. Μέσα από αυτό το φιλοσοφικό έργο, εκείνο που αναζητάς ,είναι το φως και μέσα από την αναζήτηση αυτή βρίσκεις με ελεύθερη βούληση, το βασικό σου στόχο, την απόλυτη ελευθερία».

Φιλοσοφικές ιδέες διαδέχονται η μία την άλλη. Βαθειά νοήματα. Βαθειά σιωπή.

Τι να πρωτοθυμηθείς!

«Η προσευχή μου δεν είναι κλαψούρισμα ζητιάνου μήτε ερωτικιά εξομολόγηση. Μήτε ταπεινός απολογισμός εμποράκου. Σου δωκα, δώσε μου. Η προσευχή μου είναι αναφορά στρατιώτη σε στρατηγό»

Συγκινητική η σκηνή που πυροβολείται η εικόνα του Θεού στο video wall και αίμα τρέχει παντού.

Ιεροτελεστία κα η σκηνή που όλοι με τα κεριά αναμμένα μονολογούσαν: «Πιστεύω σε ένα Θεό, ακρίτα, διγενή, στρατευόμενο, πάσχοντα, μεγαλοδύναμο, όχι παντοδύναμο, πολεμιστή στ’ ακρότατα σύνορα, στρατηγό αυτοκράτορα, σε όλες τις φωτεινές, τις ορατές και τις αόρατες».

Μία ιδιαίτερη, καταπληκτική, μαγική παράσταση που πρέπει να δείτε!

Πληροφορίες:

Θέατρο Τζένη Καρέζη, Ακαδημίας 3

Συντελεστές:

Σκηνοθεσία: Πάνος Αγγελόπουλος.

Πρωταγωνιστούν: Νικήτας Τσακίρογλου, Κατερίνα Διδασκάλου,

Συμμετέχουν: Σοφία Κομηνέα, Δημήτρης  Γρηγοριάδης, Λευτέρης  Βλάχος, Mαρία Παπαφωτίου.

Σκηνικά – Κοστούμια: Mάιρα Βαζαίου

Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου

Κίνηση: Ερση Πίττα

Video: Νίκος Μυλωνάς

Διάρκεια: 100 λεπτά