«Ημέρα Κυρίου» του Γιάννη Τσίρου σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Μία Ημέρα Κυρίου, μία Κυριακή είναι αρκετή για να αμφισβητήσουμε όλες μας τις προκαταλήψεις; Μία Ημέρα Κυρίου, μία Κυριακή μπορεί να χωρέσει όλα όσα σιγοβράζουν μέσα μας και να τα κάνει να ξεσπάσουν; Μία Ημέρα Κυρίου, μία Κυριακή μπορεί να αναδείξει τον τοίχο που έχουμε στήσει μπροστά στον κάθε άλλο και την φυλακή που έχουμε χτίσει για τον εαυτό μας; Η παράσταση «Ημέρα Κυρίου» μας απαντάει με αφοπλιστική ψυχραιμία και ειλικρίνεια με ένα τεράστιο ΝΑΙ.
Ένα ευκατάστατο ζευγάρι και το υπηρετικό τους προσωπικό μας επιτρέπουν να δούμε τη ζωή τους μια Κυριακή, στην αυλή του σπιτιού, δίπλα σε μια πισίνα που μέσα της κανείς δεν τολμά να κολυμπήσει. Όλη η παράσταση διαδραματίζεται μέσα στο χρονικό διάστημα μιας Κυριακής. Τι μπορεί να συμβεί μέσα σε μία μόλις μέρα; Θα αλλάξουν όλα ή θα μείνουν όλα τα ίδια; Ή μήπως μπορούν να συμβούν και τα δύο ταυτόχρονα, όπως ακριβώς και στη ζωή;
Στην υπέροχη παράσταση «Ημέρα Κυρίου» σε κείμενο του Γιάννη Τσίρου και σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη βλέπουμε μια μικρογραφία της κοινωνίας. Μέσα από μια αφοπλιστική ειλικρίνεια και ψυχραιμία -για την οποία αξίζει να συγχαρούμε για αυτή τον σκηνοθέτη- η παράσταση μας δείχνει τη ζωή ενός ευκατάστατου ζευγαριού και του υπηρετικού του προσωπικού αλλά και τη ζωή τη δική μου και τη ζωή τη δική σου και τη ζωή του διπλανού. Όλοι έχουν δίκιο και όλοι έχουν άδικο. Όλοι ψάχνουν να βρουν το δίκιο τους και κανείς δεν τους το δίνει. Και τα φαινόμενα απατούν, όπως ακριβώς απατούν στην κοινωνία μας. Τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται.
Όλα ξεκινούν όταν κάποιος ρίχνει μια πέτρα στο σπίτι και σπάει το βιτρό της σοφίτας, όπου κοιμάται η κυρία. Δεν ξεκινούν, βέβαια, όλα τότε. Έχουν ξεκινήσει χρόνια πριν για όλους και η πέτρα δρα ως φαινόμενο ντόμινο που θα αποκαλύψει τις αλήθειες που κρύβονται κάτω από την επιφάνεια, τις αλήθειες που κανείς δεν θέλει να συζητήσει, τις αλήθειες που πονούν και βασανίζουν και ο μόνος τρόπος για εξιλέωση είναι να βγουν επιτέλους στην επιφάνεια. Ο βανδαλισμός με την πέτρα δρα με υπέροχη αλληγορία για τη φράση που ποτέ δεν ακούγεται αλλά σιγοβράζει και εκείνη κάτω από την επιφάνεια: «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω».
Πώς θα περιέγραφα ένα «καλό έργο»; Όσο πιο δύσκολα τα συναισθήματα που περιγράφονται, τόσο πιο απλή πρέπει να είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας. Όσο πιο δύσκολα είναι τα συναισθήματα που περιγράφονται, τόσο πιο απλός πρέπει να είναι ο τρόπος που σκηνοθετείται, χωρίς υπερβολές, χωρίς υστερίες, χωρίς άστοχα ξεσπάσματα. Όσο πιο δυνατό είναι αυτό που συμβαίνει μέσα στους ήρωες, τόσο πιο μαλακό πρέπει να είναι αυτό που βγαίνει προς τα έξω. Τόσο το κείμενο του Γιάννη Τσίρου όσο και η τρομερά εμπνευσμένη σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη κέρδισαν με τεράστια επιτυχία αυτό το στοίχημα και μας χάρισαν μια μοναδική παράσταση που μένει μέσα σου καιρό μετά.
Η απόλυτη ψυχραιμία των πρωταγωνιστών, ο τρόπος που δεν εκφράζουν αυτό που νιώθουν καθηλώνει τον θεατή.
Την διαλέξαμε τη ζωή που ζούμε ή μας διάλεξε αυτή;
To σκηνικό στο θέατρο Σταθμός είναι εντυπωσιακό, δημιουργία της Τέτας Τσαβδαρίδου. Ένας κήπος με πισίνα σε ένα πανάκριβο σπίτι σε ένα ακριβό προάστιο της Αθήνας. Ένας υψηλός τοίχος προστατεύει την οικογένεια από τα αδιάκριτα μάτια των γειτόνων και περαστικών. Ή οι ίδιοι θέλουν να ζουν απομονωμένοι από την υπόλοιπη κοινωνία;
Στο πολυτελές αυτό σπίτι κατοικεί το ζευγάρι της ιστορίας του Γιάννη Τσίρου, (Μάξιμος Μουμούρης, Φαίη Ξυλά) μαζί με την νεαρή οικιακή βοηθό (Αναστασία Παντούση). Σχεδόν όλη μέρα βρίσκεται μαζί τους και ο νεαρός υπάλληλος της ιδιωτικής ασφάλειας (Βασίλης Αθανασόπουλος). Το ζευγάρι μοιάζει αποξενωμένο. Μοιάζει σαν τίποτα πια να μην τους ενώνει. Άλλη μία ανιαρή Κυριακή. Πιστεύουν πως ο υψηλός τοίχος που έχουν χτίσει είναι ικανός να τους προφυλάξει. Η πέτρα που έσπασε το βράδυ το βιτρό, θα είναι η αφορμή για να βγουν στην επιφάνεια όλα τα μυστικά και οι φοβίες που ο καθένας κρύβει μέσα του. Ο Γιάννης Τσίρος απλώς διηγείται τα γεγονότα και αφήνει σε μας να διερωτηθούμε ποιος είναι ποιος και να βγάλουμε τα δικά μας συμπεράσματα.
Το πέμπτο πρόσωπο της ιστορίας μας είναι ο μουσουλμάνος κηπουρός, ο οποίος δεν εμφανίζεται ποτέ επί σκηνής. Αλλά όλοι μιλούν για αυτόν. Ο Γιάννης Τσίρος κάνει εμφανείς τις διαφορές ζωής και συμπεριφοράς δύο εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους κόσμων. Τον κόσμο των πλουσίων και των αφεντικών και τον κόσμο της εργατικής τάξης. Ρατσισμός και ξενοφοβία κυριαρχούν στις ζωές των αφεντικών. Κάθε πρόταση στο κείμενο του Γιάννη Τσίρου κρύβει μέσα της αλήθειες για την σημερινή κοινωνική κατάσταση. Άνθρωποι που υποψιάζονται κακοποίηση γειτόνων, αλλά δεν μιλούν. Δεν τους αφορά. Οι υποψίες για παραβατικότητα «πέφτουν» πρώτα στην νεαρή υπηρέτρια και τον αλλοδαπό κηπουρό.
Ο Μάνος Καρατζογιάννης σκηνοθετεί υπέροχα με έμφαση στις ψυχολογικές μεταπτώσεις των ηρώων αλλά και την αίσθηση ότι τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται. Η σκηνοθεσία του Μάνου Καρατζογιάννη εστιάζει σε αυτή ακριβώς την αίσθηση με τρόπο ευφάνταστο και λιτό ταυτόχρονα και στην φαινομενική ψυχραιμία των πρωταγωνιστών που δεν εκφράζουν αυτό που νιώθουν αλλά κάνουν τον θεατή να νιώθει πως κάτι σημαντικό δεν έχει ακόμα ειπωθεί.
Το εξαιρετικό σκηνικό αναδεικνύεται έξοχα με τους υπαινικτικούς φωτισμούς του Άγγελου Παπαδόπουλου. Ιδιαίτερη η μουσική επένδυση του Γιώργου Πούλιου που δένει τις σκηνές μεταξύ τους. Καλαίσθητα τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα.
Ο Μάξιμος Μουμούρης ο αξιοπρεπής για την κοινωνία κύριος Ματθαίου, ποτέ δεν αναφέρεται το μικρό του όνομα, είναι το σημερινό golden boy. Aδιάφορος για τους άλλους, κυνικός και εγωιστής, πιστεύει ότι λόγω της κοινωνικής του θέσης, έχει το δικαίωμα να υποτιμά τις ζωές όσων θεωρεί κατώτερες από την δική του. Με δυναμικά εκφραστικά μέσα σκιαγραφεί τον υπερόπτη κύριο Ματθαίου.
Η Φαίη Ξυλά, η Ιουλία, η κυρία του σπιτιού, προσπαθεί να κρύψει ένα παρελθόν που την στοιχειώνει μέσα στο αλκοόλ. Περισσότερο ευαίσθητη και εύθραυστη από τον σύζυγό της, δείχνει ανεκτικότητα και ίσως αγάπη για τα παιδιά που ο μουσουλμάνος κηπουρός φέρνει μαζί του. Η ψυχική της ηρεμία έχει διαταραχτεί από ένα τραγικό γεγονός. Η ερμηνεία της έχει ωριμότητα και αφοπλιστική φυσικότητα.
Η Αναστασία Παντούση, στην πρώτη της θεατρική εμφάνιση, μας δείχνει ότι το θεατρικό μέλλον της είναι ευοίωνο. Ενσαρκώνει άψογα την Λένα με μία καλοζυγισμένη ερμηνεία. Μια νεαρή κοπέλα που ανέχεται τις προσβολές από τα αφεντικά της γιατί έχει ανάγκη τον μισθό της για να ζήσει.
Ο Βασίλης Αθανασόπουλος, ο υπάλληλος ασφαλείας, ο Άρης, φοβάται τους μετανάστες και τους θεωρεί υπαίτιους για όλα τα άσχημα που συμβαίνουν στην γειτονιά του, στην πατρίδα του. Νιώθει ανασφαλής για την δουλειά του. Έχει σκηνική άνεση και ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του ρόλου του.
Ο Γιάννης Τσίρος στο νέο του βιβλίο «Ημέρα Κυρίου» μας παρουσιάζει με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο τα σοβαρά προβλήματα της σημερινής κοινωνίας, χωρίς να μας κουνά το δάχτυλο. Δικαίως η παράσταση, με την εξαιρετική σκηνοθετική ματιά του Μάνου Καρατζογιάννη και με υπέροχες ερμηνείες, επαναλαμβάνεται για δεύτερη χρονιά. Καλή σας θέαση!
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Κείμενο: Γιάννης Τσίρος
Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης
Μουσική: Γιώργος Πούλιος
Σκηνικό: Τέτα Τσαβδαρίδου
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Φωτισμοί: Άγγελος Παπαδόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Φίλιππος Παπαθεοδώρου
Φωτογραφία: Σπύρος Περδίου
Φωτογραφίες παράστασης: Ελίνα Γιουνανλή
Παραγωγή: Πολιτισμός Σταθμός Θέατρο
Ερμηνεύουν: Μάξιμος Μουμούρης, Φαίη Ξυλά, Βασίλης Αθανασόπουλος, Αναστασία Παντούση
ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΑΘΜΟΣ