Contractions του Mike Bartlett

Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου

Eίχα ξαναδεί το έργο πριν μερικά χρόνια. Το θέμα του φάνταζε έργο επιστημονικής φαντασίας. Και να πέντε περίπου χρόνια το μακρινό μέλλον, έγινε παρόν. Είναι η νέα επαγγελματική πραγματικότητα. Όχι ακόμη τόσο ακραία να σου ζητούν την σωρό του νεκρού παιδιού σου, προκειμένου να διαπιστώσουν ότι δεν λες ψέματα ότι πέθανε το μωρό σου, αλλά δεν ξέρω ίσως να φτάσουμε και εκεί.

Βρισκόμαστε σε μία πολυεθνική εταιρία. Αλλεπάλληλες συναντήσεις της σκληρής, αδιάλλακτης manager της εταιρίας με μία γυναίκα υψηλόβαθμο στέλεχός της. Οι συναντήσεις αφορούν την τήρηση από την πλευρά της υπαλλήλου των όρων του συμβολαίου που υπέγραψε κατά την πρόσληψή της, που δεν επιτρέπουν μεταξύ των υπαλλήλων καμία σχέση που να υπονοεί ρομαντισμό και ερωτισμό, γιατί μια τέτοια σχέση θα έχει αντίκτυπο στις πωλήσεις της εταιρίας. Και φυσικά ο μόνος στόχος είναι η συνεχής αύξηση των πωλήσεων.

Όσο η σημερινή κρίση μεγαλώνει και εξαπλώνεται, όσο οι θέσεις εργασίας μειώνονται, τόσο οι πολυεθνικές, οι εργοδότες θα γίνονται πιο ασύδοτοι, πιο σκληροί. Οι κάμερες παρακολουθούν τα πάντα στους χώρους εργασίας. Ελέγχουν μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια της ζωής μας.

Μέχρι ποιου σημείου εξόντωσης της προσωπικότητας των νέων ανθρώπων θέλετε, μπορείτε να φθάσετε, για το καλό των πωλήσεων σας, για το καλό της εταιρίας σας;

«Κυλάει αίμα στις φλέβες σας;» φωνάζει η υπάλληλος Έμα, Αγγελική Παρδαλίδου, σε μια στιγμή άγριου ξεσπάσματος στην manager της, Αναστασία Χαριτίδου, «Έχεις παιδιά; Κοιμάσαι μόνη σου τα βράδια;»

Όσο οι στρατιές των ανέργων θα μεγαλώνουν, οι απρόσωπες πολυεθνικές θα γίνονται πιο σκληρές. Οι όροι εργασίας θα δυσκολεύουν και τα εργασιακά δικαιώματα θα καταπατώνται. Οι εργοδότες θα ορίζουν πότε και αν θα παντρευτείς, πότε και αν θα σου επιτρέψουν να μείνεις έγκυος. Θα επιστρέψουμε πίσω σε ένα εργασιακό μεσαίωνα; Oι αποφάσεις του manager θα ορίζουν και την προσωπική σου ζωή, όπως εδώ της Έμας, που ζητά να παραιτηθεί. Φυσικά και μπορεί. Είναι «ελεύθερη» να το κάνει. Όμως η εταιρία θα στραφεί εναντίον της για αθέτηση συμβολαίου και μία κακή συστατική επιστολή θα τη συνοδεύει. Και πώς θα ξαναβρεί δουλειά. Από ανάγκη γίνεται πειθήνιο όργανο της εταιρίας και δεν τολμάει να φύγει, παρόλο που η ζωή της έχει πλέον καταστραφεί.

Μια παράσταση γροθιά στο στομάχι.

Αυστηρή, απρόσωπη, σκληρή, αδιάλλακτη, στιβαρή,  η manager, Αναστασία Χαριτίδου.  Φώτισε με έμπνευση όλες τις πτυχές του ρόλου  της.  Έχει αγκαλιάσει αυτό τον ρόλο και τον είχε κάνει δικό της.  Μία δυναμική, στιβαρή ερμηνεία.

Γλυκιά, γαλήνια, τρυφερή, κατά βάθος ειρωνική η Έμα, Αγγελική Παρδαλίδου, ξαφνικά εκρήγνυται, θέτει τον εαυτό της εκτός ελέγχου και μετά συμμορφώνεται στους όρους της εταιρίας. Συγκινητική με μία καλοζυγισμένη ερμηνεία.  Ο τρόπος που έπαιζε, οι σιωπές της “φώναζαν” τόσο δυνατά.

Η σκηνοθεσία της Πέμης Ζούνη ιδιαίτερη και δυναμική. Μπαίνοντας στην αίθουσα, βλέπουμε την Έμα, μέσα σε μια καμαρούλα με κάγκελα. Δεν είμαστε πια ελεύθεροι, όλοι είμαστε φυλακισμένοι;  Συμβολική σκηνή που θέλει να δηλώσει και το τέλος της ελεύθερης ζωής των ανθρώπων;

Ο φωτισμός και ο ήχος έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην παράσταση. Το μίνιμαλ σκηνικό, δημιουργία της Ιωάννας Τιμοθεάδου, θύμιζε το παγερό περιβάλλον μιας πολυεθνικής εταιρείας και σε έκανε να επικεντρωθείς στην ιστορία χωρίς να αποσπά την προσοχή σου. Εξαιρετικά τα κοστούμια των δύο πρωταγωνιστριών. Και αυτά με την υπογραφή της Ιωάννας Τιμοθεάδου.

Ο Mike Bartlett γράφει αυτό το έργο αναρωτώμενος «Τι κοινωνία κυοφορούμε;».

Αυτή η παράσταση με προβλημάτισε πολύ. Κατά τη διάρκειά της, μου ερχόταν συχνά στο μυαλό ο Τζωρτζ Όργουελ και το βιβλίο του “1984”.  Όταν γύρισα σπίτι, κάθισα και το ξαναδιάβασα.  Μου θύμισε το κλασικό απόσπασμα για το 2+2=5.

Απόσπασμα από το βιβλίο του George Orwell «1984»:

(…)
-Θυμάσαι που έγραψες στο ημερολόγιό σου « Ελευθερία είναι η ελευθερία να λες ότι δύο και δύο κάνουν τέσσερα»; (…)
Ο Ο’Μπράιεν έδειξε στον Ουίνστον τη ράχη του αριστερού του χεριού που σήκωσε. Ο αντίχειρας ήταν κρυμμένος, τα τέσσερα δάχτυλα τεντωμένα.
-Πόσα δάχτυλα σου δείχνω, Ουίνστον;
-Τέσσερα!
-Κι αν το Κόμμα πει ότι δεν είναι τέσσερα, αλλά πέντε, τότε πόσα είναι;
-Τέσσερα!
(…)
-Πόσα είναι τα δάχτυλα Ουίνστον;
-Τέσσερα.
Η βελόνα ανέβηκε στα εξήντα.
-Πόσα δάχτυλα, Ουίνστον;
-Τέσσερα! Τέσσερα! Τι άλλο μπορώ να πω; Τέσσερα!
(…)
-Πόσα δάχτυλα βλέπεις, Ουίνστον;
-Τέσσερα! Σταμάτησε, σταμάτησέ το! Πώς μπορείς και συνεχίζεις; Τέσσερα! Τέσσερα!
-Πόσα δάχτυλα, Ουίνστον;
-Πέντε! Πέντε! Πέντε!
-Όχι, Ουίνστον, δεν ωφελεί. Λες ψέματα. Εξακολουθείς να πιστεύεις πως είναι τέσσερα. Πόσα είναι τα δάχτυλα, σε παρακαλώ;
-Τέσσερα! Πέντε! Τέσσερα! Ό,τι θέλεις. Μόνο σταμάτησε τον πόνο!
(…)
-Μαθαίνεις αργά, Ουίνστον- είπε ο Ο’Μπράιεν ευγενικά.
-Πώς μπορώ να κάνω αλλιώς;-κλαψούρισε. Πώς μπορώ να μη δω… αυτό που είναι μπροστά στα μάτια μου; Δύο και δύο κάνουν τέσσερα.
-Μερικές φορές, ναι, Ουίνστον. Άλλοτε κάνουν πέντε. Άλλοτε κάνουν τρία. Κάποτε κάνουν όλα αυτά μαζί. Πρέπει να κάνεις μεγαλύτερη προσπάθεια. Δεν είναι εύκολο να γίνεις λογικός.

Αυτή η τόσο καλοδουλεμένη παράσταση, με έκανε να αναρωτηθώ. Πόσο κάνουν τελικά 2+2;

Aνατριχιάζω στην ιδέα ότι η κοινωνία μας ίσως οδηγηθεί σε μία στείρα αισθημάτων κοινωνία, και οι έχοντας ανάγκη να επιβιώσουν, θα υποκύπτουν σε παράλογες απαιτήσεις των εργοδοτών.

Μια παράσταση που έρχεται από το μέλλον; Θα συγκινηθείτε, ίσως θα κλάψετε όπως εγώ. Σίγουρα όμως θα προβληματιστείτε σοβαρά.

Καλή σας θέαση!

Ταυτότητα Παράστασης

ΘΕΑΤΡΟ ΑΛΚΜΗΝΗ, Αλκμήνης 8, Γκάζι

Πρωταγωνιστούν     Αναστασία Χαριτίδου, Αγγελική Παρδαλίδου

Σκηνοθεσία               Πέμη Ζούνη

Μετάφραση               Χρήστος Νικολόπουλος

Σκηνικά-Κοστούμια   Ιωάννα Τιμοθεάδου

Μουσική                      Κωνσταντίνος Παγιάτης

Σχεδιασμός Φώτων     Βασίλης Κλωτσοτήρας

Φωτογραφίες              Νικολέττα Γιαννούλη

Διάρκεια 70′ χωρίς διάλειμμα

Κάθε Τετάρτη 21:30