Της Βίβιαν Μητσάκου
Περπατώ για τελευταία φορά για φέτος, με την πανσέληνο για οδηγό, τον χωματόδρομο με τις ολάνθιστες πορτοκαλιές για να φθάσω στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, που φέτος μας χάρισε μεγάλες συγκινήσεις.
Ο «αιρετικός» ηθοποιός, ποιητής και σκηνοθέτης Olivier Py, όπως τον χαρακτηρίζει το Δελτίο Τύπου του Ελληνικού Φεστιβάλ, αγαπά την Ελλάδα. Την έχει επισκεφτεί πολλές φορές και έχουμε δει δείγματα της δουλειάς του. Το 2008 στο Θέατρο Rex παρουσίασε «Το ποτάμι με τις τουρλίδες» του Μπενζαμίν Μπρίττεν. Το 2013 σκηνοθέτησε το «Βιτριόλι» του Γιάννη Μαυριτσάκη στο Εθνικό Θέατρο. Το 2013 πάλι μας σύστησε την «Miss Knife», στην Πειραιώς 260, την περσόνα την οποία δημιούργησε ο ίδιος.
Στην τελευταία αυτή παράσταση του Μικρού Θεάτρου ο Ολιβιέ Πυ, μετέφρασε και σκηνοθέτησε δύο τραγωδίες του αγαπημένου του Αισχύλου: Τον «Προμηθέα Δεσμώτη» και τις «Ικέτιδες».
Aπόψε παρακολουθήσαμε ένα έργο που πρωτοπαρουσίασε πέρυσι το καλοκαίρι στο Φεστιβάλ της Αβινιόν, μία μινιμαλιστική σκηνική ανάγνωση του Αισχύλου, σε δική του μετάφραση και σπονδυλωτή σκηνοθεσία, με μία διανομή τριών ηθοποιών Φιλίπ Ζιράρ (Philippe Girard), Φρεντερίκ Λε Σακριπάν (Frederic La Sacripan) και Μιρέιγ Χερμπστμάγιερ (Mireille Herbstmeyer). Μέχρι σήμερα, η παράσταση έχει ανέβει σε διάφορους απρόβλεπτους και μη θεατρικούς χώρους, όπως σχολεία, γυμναστήρια, ακόμη και σε ένα εκθετήριο της αυτοκινητοβιομηχανίας BMW.
Ποιος είναι όμως ο Ολιβιέ Πυ; «Γεννήθηκα στο Γαλλικό Νότο. Οι ρίζες μου είναι κάπου γύρω από τη Μεσόγειο Θάλασσα. Είμαι λίγο Ισπανός, λίγο Ιταλός, λίγο Άραβας. Οι γονείς μου ήρθαν μετανάστες στη Γαλλία από την Αλγερία. Άρα, δεν έχω συγκεκριμένη εθνική ταυτότητα. Η ταυτότητά μου είναι Μεσογειακή» μας εξομολογείται σε μία συνέντευξή του.
Γεννήθηκε στην πόλη Γκρας της Γαλλίας στις 24 Ιουλίου του 1965. Είναι θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, σκηνοθέτης, ηθοποιός, δοκιμιογράφος. Το 2006 ανέλαβε Διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου του Οντεόν. Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν.
Απόψε επιχειρεί να νοηματοδοτήσει το παρόν μέσα από την επανάγνωση εμβληματικών έργων που παρελθόντος.
Στο πρώτο μέρος μάς παρουσιάζει τον Προμηθέα Δεσμώτη.
Στον Προμηθέα Δεσμώτη, έργο συγχρόνως μεταφυσικό και βαθιά πολιτικό, ένας τιτάνας βασανίζεται από τους θεούς εξαιτίας της αγάπης που τρέφει για την ανθρωπότητα. Μετατρέπεται έτσι σε αιώνιο σύμβολο ανυπακοής, ένας κατεξοχήν πολιτικός κρατούμενος. Ο Προμηθέας, κατά τον Πυ, μας «διδάσκει την έννοια της εξέγερσης». Η τιμωρός εξουσία δείχνει την δύναμή της σε όποιον τολμά να αντισταθεί. Η βαναυσότητα σε όποιον τολμήσει να αντιδράσει, να μην υπακούσει.
Το σκηνικό λιτό και απέριττο. Μια εξέδρα που επεκτείνεται σε όλο το μήκος της σκηνής, έχοντας τρία σκαλιά από την μια του πλευρά. Και εδώ πάνω στην απλή αυτή «πλατφόρμα», με τρεις μόνο ηθοποιούς, δύο άνδρες και μία γυναίκα θα παρακολουθήσουμε τις δύο αυτές τραγωδίες.
Ρούχα μοντέρνα, σύγχρονα, μαύρα, του Pierre Andre Weitz.
Ο Προμηθέας, Frederickn La Sacripan, με ένα μαύρο παντελόνι και από την μέση και πάνω γυμνός, αντιδρά, αντιστέκεται, μονολογεί με μία εκπληκτική ερμηνεία.
O Philippe Girard άλλαζε με ταχύτητα ρούχα και ρόλους της τραγωδίας – Κράτος –Ήφαιστος – Ιώ (μου άρεσε ιδιαίτερα, σε αυτόν τον ρόλο -άνδρας με σκουφάκι) – Ερμής. Επιβλητικός και συναρπαστικός.
Ωκεανίδες η Mireille Herbstmeyer, σε μία γαλήνια, όμορφη ερμηνεία.
H τραγωδία έχει «συμπυκνωθεί», χωρίς όμως να χάνει την συνοχή της, την πιστή τήρηση του κειμένου. Ακόμα και κάποιος που δεν την έχει διαβάσει ή δεν την έχει ξαναδεί, εύκολα την κατανοεί.
Ένα διάλειμμα 15 λεπτών και οι «Ικέτιδες» είναι μπροστά μας. Ένα κλαδί ελιάς, σύμβολο ειρήνης και συμφιλίωσης, κρατά στο χέρι της η Μireille Herbstmeyer.
Οι Δαναΐδες βρίσκονται εδώ, στην αργολική γη, εγκαταλείποντας μαζί με τον πατέρα τους την πατρική γη τους, την Αίγυπτο, για να αποφύγουν τον αιμομικτικό γάμο με τους γιους του Αιγύπτου. Εκλιπαρούν, παρακαλούν τον Βασιλιά του Άργους, Πελαργό, για άσυλο.
Ένας ύμνος στη δημοκρατία και στην αξιοπρέπεια της γυναίκας.
Πενήντα οι Δαναΐδες. Στην παράσταση του Ολιβιέ Πυ, μία: η Mireille Herbstmeyer. Nα παρακαλά, να αγωνιά, βουβή να προσεύχεται, μόνο με χειρονομίες. Ένας πόνος βουβός. Να μας συναρπάζει με την ερμηνεία της. Πατέρας της ο Philippe Girard και βασιλέας Πέλαργος ο Frederick La Sacripan.
Αλλά και οι Ικέτιδες θίγουν διαχρονικά πολιτικά ζητήματα, μεταξύ αυτών τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, τον νόμο, τον σεβασμό για τον ξένο και για τη γυναίκα, την μετανάστευση. Το έργο απηχεί την άποψη του Αισχύλου ότι ο νόμος δεν μπορεί να είναι η απάντηση για τα πάντα. Γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, το θέατρο καθίσταται απαραίτητο ως χώρος που προσφέρεται για δημόσια συζήτηση και στοχασμό. Η παραδοσιακή έννοια της κάθαρσης, ως πράξη θεαματικής εκκαθάρισης, θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί: ο θυμός δεν πρέπει να επικρατήσει.
Η παράσταση είναι στην γαλλική γλώσσα. Με όμορφη και ποιητική μετάφραση στα ελληνικά της Λουίζας Μητσάκου. Eπίσης υπάρχει μετάφραση και στα αγγλικά.
Το θερμό και συνεχές χειροκρότημα των θεατών επιβεβαίωσε την επιτυχία της παράστασης.
Κατηφορίζοντας για να φθάσω στο όμορφο λιμανάκι της Επιδαύρου αισθανόμουν ότι παρακολούθησα μία αυθεντική αρχαία τραγωδία. Τα συναισθήματα πολλά. Μια όμορφη γυναίκα – η αρχαία τραγωδία – δεν χρειάζεται πολλά στολίδια, βαρύ μακιγιάζ, για να αναδειχθεί η ομορφιά της. Είναι όμορφη, προικισμένη από την φύση. Έτσι και απόψε, μέσα στην απλότητα και την λιτότητα, ο Ολιβιέ Που και οι ηθοποιοί με συγκίνησαν και μου χάρισαν μια συναισθηματική πληρότητα, που είχα καιρό να νιώσω.
Συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές.
Photo : Christophe RAYNAUD DE LAGE
Tαυτότητα παράστασης
Γαλλικό κείμενο – Σκηνοθεσία: Olivier Py
Καλλιτεχνική συνεργασία – Κοστούμια: Pierre André Weitz
Ελληνικοί υπέρτιτλοι: Λουίζα Μητσάκου
Παίζουν: Philippe Girard, Frédéric Le Sacripan, Mireille Herbstmeyer
Παραγωγή του Φεστιβάλ της Αβινιόν. Résidence FabricA Φεστιβάλ της Αβινιόν
Περιοδεύουσα παράσταση. Πρώτη παρουσίαση: 6.07. 2016 στο πλαίσιο του 70ού Φεστιβάλ της Αβινιόν
Υπό την αιγίδα του Γαλλικού Ινστιτούτου
Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
4-5 Αυγούστου 2017
Στα γαλλικά, με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους