Κραυγές γυναικών – Επάγγελμα Πόρνη
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Το γνωστό μας και αγαπημένο Θέατρο Τζένη Καρέζη φέτος ξεκίνησε δυναμικά, με την νέα καλλιτεχνική επιμέλεια του γνωστού σκηνοθέτη Πάνου Αγγελόπουλου και της εταιρείας Sound and Picture Theatre Productions, παρουσιάζοντάς μας σε 11 μέρες, 11 γυναίκες, 11 συγκλονιστικές ερμηνείες. Ένα φεστιβάλ των ωραιότερων μονολόγων. 11 συγκλονιστικοί μονόλογοι γυναικών που κατά καιρούς μας έκαναν να δακρύσουμε, να συγκινηθούμε, να βρούμε στοιχεία του εαυτού μας στις δικές τους ιστορίες. Και με την υπέροχη αυτή πρωτοβουλία του Θεάτρου, έχουμε την ευκαιρία να τις δούμε, να τις ξαναθυμηθούμε όλες μαζί.
Τέτοιες πρωτοβουλίες τις χρειάζεται το ελληνικό Θέατρο. Η καρδιά των γυναικών χτυπά στο Θέατρο «Τζένη Καρέζη».
Παρακολούθησα τον μονόλογο της Αλεξάνδρας Παλαιολόγου στο «Επάγγελμα Πόρνη» από το ομώνυμο βιβλίο της Λίλης Ζωγράφου.
Πριν σχολιάσουμε τον μονόλογο, ας θυμηθούμε λίγο την τολμηρή συγγραφέα-δημοσιογράφο. Γεννήθηκε στις 17 Ιουνίου 1922 στο Ηράκλειο και πέθανε στις 2 Οκτωβρίου 1998. Σπούδασε φιλολογία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής και ενώ ήταν έγκυος, φυλακίστηκε για αντιστασιακή δράση και γέννησε στην φυλακή την κόρη της, την μετέπειτα ποιήτρια Ρένα Χατζηδάκη(1943–2003). Μετά την απελευθέρωση, εργάσθηκε ως δημοσιογράφος σε γνωστά περιοδικά και εφημερίδες, ταξιδεύοντας παράλληλα πολύ στην Ευρώπη και στις Ανατολικές χώρες. Την περίοδο 1953–1954 έζησε στο Παρίσι.
Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου της γράφει:
«ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ : Δεν πουλώ ύφος, στυλ, λογοτεχνία. Δεν γράφω διηγήματα. Καταθέτω γεγονότα και συμπτώματα της εποχής που ζω. Όλα όσα γράφω συνέβησαν. Σε μένα ή σε άλλους. Η ζωή περνά από μέσα μου, με διαποτίζει με την ασκήμια της, με γεμίζει λύσσα με την αδικία της την οργανωμένη, με ταπεινώνει με την ανημποριά μου ν’ αντιδράσω, να επαναστατήσω αποτελεσματικά, να υπερασπιστώ τον μαζικό μας εξευτελισμό. Αν ξαναγινόμουν είκοσι χρονών θα ξεκινούσα από τις κορφές των βουνών, αντάρτης, ληστής, ν’ ανοίξω τα μάτια εκείνων που δέχονται αδιαμαρτύρητα τη μοίρα τους, όσο και κείνων που εθελοτυφλούν. Όχι, η επανάστασή μου, δε θα στρεφόταν κατά του κατεστημένου και του συστήματός μου, αλλά εναντίον εκείνων που το ανέχονται. Θα σκότωνα, θα τσάκιζα την κακομοιριά, την υποταγή, την ταπεινοφροσύνη. Η γη έτσι κι αλλιώς δε χωρά άλλους ταπεινούς και καταφρονεμένους. Όπως δε χωρά άλλα φερέφωνα…»
Το θέατρο κατάμεστο κυριολεκτικά. Γεγονός που με χαροποίησε ιδιαίτερα. Γιατί όσο υπάρχουν άνθρωποι στην εποχή της κρίσης που γεμίζουν ένα θέατρο με ποιοτικά έργα, υπάρχει ελπίδα. Περιμένοντας την έναρξη της παράστασης, μουσική από πιάνο πλημμύρισε την αίθουσα.
Ο κ. Αγγελόπουλος που παρουσίασε τον μονόλογο μάς είπε ότι το φεστιβάλ είναι αφιερωμένο στην μεγάλη Τζένη Καρέζη και χαριτολογώντας μας θύμισε ότι η Τζένη Καρέζη συνήθιζε να λέει : «Οι γυναίκες φέρνουν τους άνδρες στο θέατρο».
Το σκηνικό λιτό. Ένα παγκάκι από κασόνια, ένα μικρόφωνο. Στο βάθος σε έναν τεράστιο πίνακα εκατοντάδες αποκόμματα κιτρινισμένων εφημερίδων από την εποχή της δικτατορίας.
Παρουσιάζονται δύο αυτοβιογραφικές ιστορίες “Της Χούντας” από το βιβλίο “Επάγγελμα Πόρνη” που γράφτηκε το 1978.
Το κείμενο δυνατό, οξύ, ένα «κατηγορώ» στις δύσκολες μέρες. Η Αλεξάνδρα Παλαιολόγου ενσαρκώνει και δίνει φωνή και πνοή στην Λιλή Ζωγράφου, καθοδηγούμενη από τον ικανότατο σκηνοθέτη Ένκε Φεζολλάρι. Με αφοπλιστική απλότητα διεισδύει στον εσωτερικό κόσμο της ηρωίδας μας, παρουσιάζει τις περιπέτειές της εξορύσσοντας τα πολυεπίπεδα νοήματα του κειμένου.
Η συγγραφέας στην πρώτη ιστορία ζει μια απίστευτη, τραγελαφική περιπέτεια προσπαθώντας να βγάλει διαβατήριο. Και αφού αρνούνται την έκδοση διαβατηρίου με επάγγελμα «δημοσιογράφος-συγγραφέας»,λόγω πολιτικών πεποιθήσεων, γράφει στην αίτηση προκλητικά «επάγγελμα πόρνη».
Στο δεύτερο κείμενο, σαν συνέχεια του πρώτου, βρίσκεται καθηλωμένη σε μία νευρολογική κλινική, μετά από μία απόπειρα αυτοκτονίας της το 1973. Ξυπνά στο κρεβάτι του νοσοκομείου, όπου δεμένη, έχει βιαστεί από τους νοσοκόμους. Δεν διστάζει και εξαπολύει ένα δριμύ κατηγορώ στο νοσηλευτικό, ιατρικό επάγγελμα.
Δύο σημεία του μονολόγου έμειναν στο μυαλό μου και με συγκίνησαν:
«Μη συγχέουμε την ερημιά και τη μοναξιά. Τη μοναξιά τη διαλέγουμε. Την ερημιά τη δημιουργεί η απουσία ή η εγκατάλειψη εκείνων που αγαπούμε».
Πικρή, αλλά πραγματική αλήθεια, που γίνεται πικρότερη τόσα χρόνια μετά, στην σημερινή μας κοινωνία.
Ως γυναίκα, με άγγιξε βαθιά και ένα άλλο μέρος της αφήγησης: «Έβλεπα την εικόνα μου σε μια στάση ανάπαυσης, με το κορμί ξαπλωμένο, που τίποτα πια δεν το πονάει, δεν το ερεθίζει. Αυτό το γενναίο κορμί, το θαρραλέο που άντεξε τα πάντα, που άκουσε όλα τα μηνύματα και μου έφερε άλλα τόσα… τους παλμούς της γης, τη ροή του νερού στα σπλάχνα μου της, το μεγάλωμα των παιδιών που γεννούσα, το φύτεμα των παιδιών που μου σπέρνανε. Πόσα του χρωστούσα».
Η Αλεξάνδρα Παλαιολόγου κινείται με μεγάλη άνεση στη σκηνή και κάποιες στιγμές πηγαίνει προς το μικρόφωνο που βρίσκεται στην άκρη, στην αριστερή πλευρά της σκηνής, θέλοντας να δώσει έμφαση σε συγκεκριμένα γεγονότα, σαν ένα βαρύ κατηγορώ. Πολύ κομψή, μέσα στα ρούχα της εποχής. Φυσικότατη και καλοδουλεμένη η ερμηνεία της
Το τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη με στίχους του διαλόγου, πλημμύρισε στο τέλος την αίθουσα με την γλυκιά μελωδία του και τα όμορφα λόγια του.
Μήπως η Διεύθυνση του Θεάτρου Τζένη Καρέζη να σκεφτεί μία επανάληψη των μονολόγων αργότερα, λαμβάνοντας υπόψιν της ότι πολλοί δεν είχαν γυρίσει στην πόλη και έχασαν αυτό το τόσο ποιοτικό φεστιβάλ;
Καλή σας θέαση!
Ταυτότητα Παράστασης
Θέατρο Τζένη Καρέζη
Κείμενο: Λιλή Ζωγράφου (το βιβλίο «Επάγγελμα Πόρνη» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.)
Σκηνοθεσία: Ένκε Φεζολλάρι
Σκηνικός χώρος-κοστούμια-φωτισμοί: Ενκε Φεζολλάρι, Μαριάνθη Γραμματικού
Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης
Διάρκεια: 60’
