Ψηλά απ’ τη γέφυρα του Άρθρουρ Μίλερ
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Ανομολόγητα πάθη, ζήλεια, αγώνας για επιβίωση, αυτοκαταστροφή.
Ο κορυφαίος αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Άρθουρ Μίλερ (1915-2005) μέσα από τα έργα του απεικονίζει τη σκοτεινή πλευρά του «Αμερικανικού Ονείρου» (American Dream). Στην Ελλάδα έχουν ανέβει και αγαπηθεί πολλά από τα αριστουργήματά του («Ο θάνατος του εμποράκου», «Οι Μάγισσες του Σάλεμ», «Ήταν όλοι τους παιδιά μου»).
Το θεατρικό έργο «Ψηλά απ’ τη γέφυρα» ανέβηκε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 1955 στο Θέατρο Coronet στο Broadway χωρίς μεγάλη επιτυχία. Ο Μίλερ έκανε αλλαγές στο κείμενο ώστε να υπάρχουν δύο πράξεις και αυτή είναι η εκδοχή που γνωρίζουμε περισσότερο. Η πρεμιέρα του αναθεωρημένου έργου έγινε τον Οκτώβριο του 1956 στο West End του Λονδίνου σε σκηνοθεσία του Peter Brook.
Στο θεατρικό του έργο «Ψηλά απ’ τη γέφυρα» (A View from the Bridge) μιλά για το ανομολόγητο ερωτικό πάθος του Έντι Καρμπόνε για την νεαρή ανηψιά της γυναίκας του που μεγάλωσε μαζί τους μετά το θάνατο της μητέρας της, έναν έρωτα που ούτε ο ίδιος δεν έχει αφήσει τον εαυτό του να συνειδητοποιήσει και να παραδεχθεί. Η υπόθεση του έργου βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, όπως τα είχε διηγηθεί ένας δικηγόρος στον Άρθουρ Μίλλερ στο Μπρούκλιν.
Στο έργο σχολιάζονται οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της εποχής στην Αμερική τη δεκαετία του 50: οι ροές των μεταναστών και οι συνθήκες ζωής τους, η προσαρμογή από τη φτωχή Ιταλία στο «Αμερικανικό Όνειρο», η αντιμετώπισή τους από την κοινωνία και την «αστυνομία μεταναστών». Οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες δεν αποτελούν απλώς το φόντο του έργου. Αντίθετα, έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο και καθορίζουν τη ροή της ιστορίας αλλά και την έκβασή της.
Γιατί το έργο ονομάζεται «Ψηλά απ’ τη γέφυρα», αφού η γέφυρα του Μπρούκλιν ίσα -ίσα που αναφέρεται στο έργο; Σύμφωνα με μία δημοφιλή θεωρία, ο Άρθουρ Μίλερ ήθελε οι θεατές να εστιάσουν περισσότερο στην «γέφυρα», δηλαδή στο Μπρούκλιν και τη ζωή των μεταναστών και τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες παρά να εστιάσουν αποκλειστικά στο δράμα του ήρωα. Οι συνθήκες, το περιβάλλον και το όλο πλαίσιο του έργου είναι από μόνα τους ένας ακόμα πρωταγωνιστής της ιστορίας που καθορίζει την εξέλιξή του.
Ένα έργο που θυμίζει έντονα αρχαία ελληνική τραγωδία. Ο Μίλερ όχι απλώς θέτει τον τραγικό του ήρωα που παρασύρεται από τα πάθη του και φέρνει την καταστροφή στο κέντρο της ιστορίας του αλλά χρησιμοποιεί πολύ συνειδητά και την λειτουργία του Χορού στην αρχαία ελληνική τραγωδία- σε αυτή την περίπτωση όχι με ένα πλήθος ηθοποιών αλλά με την παρουσία του αφηγητή της ιστορίας, του Αλφιέρι. Ο Αλφιέρι -με τη λειτουργία του Χορού- μας δίνει όλα τα στοιχεία της ιστορίας που χρειαζόμαστε, το φόντο, τον τόπο και τον χρόνο και αναφέρεται στον Έντι σε παρελθοντικό χρόνο. Από τα πρώτα λεπτά του έργου δίνεται η αίσθηση του αναπόφευκτου και του αναπότρεπτου, στοιχείο συχνό στις ελληνικές τραγωδίες. Καθίσταται σαφές πως ο ήρωας είναι ανίσχυρος να αποτρέψει την μοίρα του.
Ο Έντι Καρμπόνε, ένας φτωχός λιμενεργάτης, μετανάστης από την Ιταλία, ζει μια ήρεμη ζωή με τη σύζυγό του Μπέατρις και την ανηψιά της Κατρίν. Η σύγκρουση στην οικογένεια αρχίζει όταν η Κατρίν επιθυμεί να δουλέψει ως γραμματέας. Ο Έντι, αυταρχικός και με αναχρονιστικές ιδέες έχει σοβαρές αντιρρήσεις και η πρώτη θύελλα ξεσπά στην οικογένεια. Η Μπέατρις αποφασίζει να φιλοξενήσει δύο ξαδέρφια της που ήρθαν στην μερική λαθραία, τον Μάρκο και τον Ροδόλφο. Η άφιξη των δύο μεταναστών και η φυσική έλξη ανάμεσα στον Ροδόλφο και της Κατρίν θα αναστατώσουν τις ισορροπίες, θα αποκαλύψει βαθιά κρυμμένα μυστικά, θα φέρει συνειδητοποιήσεις που κανείς δεν θέλει να παραδεχθεί και θα φέρει το τραγικό τέλος.
Ο Γιώργος Νανούρης αναλαμβάνει την μετάφραση, τη σκηνοθεσία, τους φωτισμούς και την μουσική επιμέλεια της παράστασης. Επιλέγει μια αφαιρετική σκηνοθεσία χωρίς σκηνικά, φέρνοντας έτσι στο επίκεντρο τον πρωταγωνιστή, τον Έντι, και με αυτό τον τρόπο σαν να μας μεταφέρει όλη την αλήθεια της ψυχοσύνθεσής του, γυμνή και απέριττη. Ο καπνός ως σκηνοθετικό εφέ μας κάνει ακόμα πιο σαφή την θολούρα που επικρατεί στο μυαλό του Έντι και προσδίδει μία νουάρ αίσθηση αγωνίας. Εξαιρετικοί οι φωτισμοί της παράστασης που σε παρασύρουν και προσδίδουν μία πολύ ιδιαίτερη ατμόσφαιρα στο έργο καθώς και οι μουσικές επιλογές που κάνουν τον θεατή να αγωνιά για τη μοίρα του ήρωα. Εξαιρετική η σκηνή όπου οι πρωταγωνιστές περιστρέφονται και μεταδίδουν την αίσθηση στον θεατή πως είναι έρμαια της μοίρας τους και των παθών τους.
Ο Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Έντι Καρμπόνε, ζωντανεύει τον τραγικό ήρωα, σε ένα ρεσιτάλ ερμηνείας μεταβαίνοντας από την ζήλεια, στο θυμό και στην απελπισία παρουσιάζοντάς μας όλη την ψυχολογική διαδρομή του ήρωα που το πάθος του τον οδηγεί στην αυτοκαταστροφή. Η εσωτερική πάλη του ήρωα φαίνεται μέσα από τα μάτια του ηθοποιού, μέσα από τις κινήσεις του αλλά και τις σιωπές του. Μία από τις καλύτερες στιγμές του Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη που σε καθηλώνει.
Η Ιωάννα Παππά υποδύεται την Μπέατρις, τη σύζυγο του Έντι, η οποία καταλαβαίνει τι του συμβαίνει και προσπαθεί μέχρι τελευταία στιγμή να τον βοηθήσει να βγει απ’ το αδιέξοδό του αλλά μάταια. Η Ιωάννα Παππά μας παρουσιάζει μια Μπέατρις υπομονετική και ψύχραιμη όπου στέκει στο πλευρό του άντρα της αλλά και προσπαθεί να βοηθήσει την ανηψιά της να αποκτήσει την ανεξαρτησία που εκείνη στερήθηκε.
Τον ρόλο του Αλφιέρι, δικηγόρου αλλά και αφηγητή της παράστασης, ερμηνεύει ο Δημήτρης Μαυρόπουλος σε μία στιβαρή και απολαυστική ερμηνεία.
Η πρωτοεμφανιζόμενη Ευγενία Ξυγκόρου υποδύεται την Κάθριν με μία υπέροχη ερμηνεία που μας υπόσχεται μία σπουδαία συνέχεια στην καριέρα της.
Ο Δημήτρης Καπετανάκος είναι πειστικός και αληθινός στον ρόλο του σκληρού Μάρκο, ενός από τους δυο μετανάστες που φιλοξενεί η οικογένεια Καρμπόνε στο σπίτι της.
Ο Μιχάλης Πανάδης υποδύεται τον τρυφερό Ροντόλφο, αδελφό του Μάρκo, που αγαπά το τραγούδι, τον χορό και το θέατρο σε μία πολύ καλή ερμηνεία που σε συγκινεί.
Μπορεί ο άνθρωπος να αποτρέψει τη μοίρα του; Μπορεί να αντισταθεί στα πάθη του;
Η παράσταση «Ψηλά απ’ τη γέφυρα» στο Θέατρο Βεάκη ευτύχησε με τη σκηνοθεσία του Γιώργου Νανούρη και με εκπληκτικές ερμηνείες.
Ταυτότητα της παράστασης:
Θέατρο Βεάκη
Μετάφραση – Σκηνοθεσία -Φωτισμοί: Γιώργος Νανούρης
Πρωταγωνιστούν:
Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης, Ιωάννα Παππά,
Δημήτρης Μαυρόπουλος, Δημήτρης Καπετανάκος,
Μιχάλης Πανάδης, Ευγενία Ξυγκόρου
Κοστούμια: Dante
Σκηνικός Χώρος – Μουσική Επιμέλεια: Γιώργος Νανούρης