Το στρίψιμο της βίδας reloaded της Σοφίας Καζαντζιάν και του Μάριου Ιορδάνου
Γράφει η Λουκία Μητσάκου
Πού μένει το «κακό»; Ποιο κακό φοβόμαστε; Ποιο κακό θα έπρεπε στα αλήθεια να φοβόμαστε; Πού κρύβονται σήμερα τα τέρατα;
Το στρίψιμο της βίδας (The Turn of the Screw) είναι μια νουβέλα που έγραψε ο Χένρι Τζέιμς και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε συνέχειες στο περιοδικό Collier’s Weekly από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 1898. Αργότερα την ίδια χρονιά, εκδόθηκε ως αυτόνομο βιβλίο. Ο ίδιος ο συγγραφέας θεωρούσε Το Στρίψιμο της Βίδας μια από τις πιο επιτυχημένες προσπάθειές του να συνδυάσει το μυστήριο με την ψυχολογική ανάλυση. Στο πρόλογο της μεταγενέστερης έκδοσης του έργου, σημείωσε ότι στόχος του ήταν «να δημιουργήσει μια ιστορία που να προκαλεί έντονα συναισθήματα και να αφήνει την αίσθηση του “αδιευκρίνιστου” στον αναγνώστη».
Η διάσημη νουβέλα υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες και μεταφέρθηκε πολλές φορές στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Ενδεικτικά αναφέρουμε την ταινία The Innocents (1961), το The Others (2001) αλλά και το πρόσφατο The Haunting of Bly Manor του Mike Flanagan (2020).
H Σοφία Καζαντζιάν και o Μάριος Ιορδάνου αντλούν έμπνευση από τη νουβέλα του Χένρι Τζέιμς αλλά κρατούν μόνο λίγα στοιχεία από την αρχική ιστορία και την μετατρέπουν σε μια άλλη ιστορία που αφορά όλους μας σήμερα και μιλάει για δύσκολα θέματα που μας αφορούν όλους και για τα οποία δεν θα σας πω λεπτομέρειες γιατί δε θέλω να κάνω spoiler.
Στο «στρίψιμο της βίδας reloaded» βλέπουμε μια νεαρή γκουβερνάντα να προσλαμβάνεται σε μια έπαυλη για να φροντίσει δύο μικρά παιδιά, βλέπουμε τον κηδεμόνα των παιδιών (εν προκειμένω τον πατέρα) να μην θέλει καμία ενημέρωση για τη διαδικασία της ανατροφής των παιδιών και να επιθυμεί να μην τον ενοχλούν για αυτό το θέμα, βλέπουμε έναν απομονωμένο πύργο κοντά σε φύση και μία μυστηριώδη οικιακή βοηθό που μένει και εκείνη στον πύργο. Αυτά είναι τα κοινά στοιχεία με την ιστορία του Χένρι Τζέιμς. Από εκεί και πέρα, η ιστορία μετατρέπεται σε μια ολοκαίνουρια ιστορία ακόμα πιο σκοτεινή, γιατί αναφέρεται όχι σε υπερφυσικά φαινόμενα που προκαλούν τρόμο αλλά σε καθημερινά, ανθρώπινα φαινόμενα που προκαλούν τρόμο.
H Σοφία Καζαντζιάν και o Μάριος Ιορδάνου έχουν βαθιά γνώση της γοτθικής λογοτεχνίας και αξιοποιούν όλα της τα στοιχεία για να δημιουργήσουν ένα έργο άξιο εκπρόσωπο αυτής της κατηγορίας: Υπάρχει μια ατμόσφαιρα μυστηρίου και πολλή αγωνία, ένας χώρος όπου διαδραματίζεται η ιστορία ο οποίος είναι απομονωμένος και προκαλεί μια αίσθηση κλειστοφοβίας, η αίσθηση ότι συμβαίνουν πράγματα μυστήρια, η ηρωίδα βρίσκεται σε ψυχολογική αναστάτωση, κυριαρχεί η αίσθηση ότι υπάρχουν μυστικά που ο θεατής δεν γνωρίζει και βλέπουμε μια ηρωίδα που κινδυνεύει και ο θεατής αγωνιά για την τύχη της. H Σοφία Καζαντζιάν και o Μάριος Ιορδάνου που υπογράφουν το κείμενο της παράστασης έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά στη δημιουργία μιας παράστασης με γοτθική ατμόσφαιρα που να τους δίνει τον χώρο να μιλήσουν για σημαντικά ζητήματα που μας αφορούν σήμερα.
Στο «στρίψιμο της βίδας reloaded» το «κακό» δεν είναι πια μια αφηρημένη έννοια, κάτι που έρχεται από μακρυά ως μια οντότητα υπερφυσική και μυστηριώδης αλλά βρίσκεται δίπλα μας, στους ανθρώπους τους «κανονικούς» που συναντούμε καθημερινά, στους ανθρώπους που είναι «υπεράνω πάσης υποψίας». Το πραγματικό κακό δεν είναι αόρατο αλλά ορατό – αρκεί να έχουμε το θάρρος να το παραδεχθούμε και να κάνουμε κάτι για αυτό. H Σοφία Καζαντζιάν και o Μάριος Ιορδάνου γράφουν ένα κείμενο – καθρέφτη για την κοινωνία και για εμάς τους ίδιους, ένα κείμενο που μας καλεί να κοιτάξουμε βαθιά και να σταματήσουμε να κλείνουμε τα μάτια.
Την σκηνοθεσία της παράστασης αναλαμβάνει ο Μάριος Ιορδάνου παραδίδοντάς μας μια σπάνιας αισθητικής παράσταση. Ο ίδιος αναλαμβάνει και τα φώτα αλλά και την μουσική επιμέλεια και με αυτό τον τρόπο παρακολουθούμε μια παράσταση ομοιόμορφης αισθητικής που όλα τα στοιχεία της δένουν απόλυτα αρμονικά μεταξύ τους. Ο Μάριος Ιορδάνου δημιουργεί μια θεατρική παράσταση με κινηματογραφικούς όρους και μας δίνει την αίσθηση πως παρακολουθούμε ένα θρίλερ στο σινεμά – και αυτό από μόνο του είναι πολύ σημαντικό κατόρθωμα. Η σκηνοθεσία του Μάριου Ιορδάνου εστιάζει στην αίσθηση του μυστηρίου και του κακού που παραμονεύει και φωτίζει αριστοτεχνικά την ψυχική κατάσταση της κεντρικής ηρωίδας (Σοφία Καζαντζιάν). Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο στοίχημα που κερδήθηκε με μεγάλη επιτυχία. Σκηνοθεσία ευφάνταστη, ευαίσθητη και ευφυέστατη που μας χαρίζει μια παράσταση απόλυτα πρωτότυπη και μοναδική στο είδος της που δεν θα αφήσει κανέναν θεατή ασυγκίνητο.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια αναλαμβάνει ο Βαλεντίνο Βαλάσης μένοντας απόλυτα πιστός στην ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της παράστασης και μας παραδίδει ένα σπίτι μυστήριο – σχεδόν στοιχειωμένο.
Η Σοφία Καζαντζιάν αναλαμβάνει την κινησιολογία και τις χορογραφίες της παράστασης και μας χαρίζει στιγμές καθηλωτικές τόσο στη σύλληψη όσο και στην εκτέλεσή τους. Κινήσεις λεπτομερείς και ακριβέστατες σε όλους τους ηθοποιούς αλλά πρωτίστως σε έναν ρόλο σαν της ηρωίδας που φτάνει σε ακραίες ψυχικές μεταπτώσεις. Η ίδια δεν διστάζει να βρεθεί ανάμεσα στους θεατές ακόμα και να τους ακουμπήσει και αυτό προσδίδει μία ακόμα περισσότερη συναισθηματική εγγύτητα στην παράσταση και κάνει τον θεατή να νοιάζεται πραγματικά για την τύχη της ηρωίδας. Πρόκειται για μία εξαίρετη κινησιολογία.
Σημαντικό στοιχείο της παράστασης είναι και οι εξαιρετικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών της.
Η Σοφία Καζαντζιάν είναι η νεαρή γκουβερνάντα και πρωταγωνίστρια της ιστορίας και μας χαρίζει μια ερμηνεία καθηλωτική σε έναν αντικειμενικά δύσκολο ρόλο. Αξιοποιώντας δημιουργικά όλα της τα εκφραστικά μέσα, η Σοφία Καζαντζιάν μιλάει μέσα από τη φωνή της, από τα μάτια της, από το σώμα της και συνταράσσει τον θεατή, ο οποίος ανησυχεί πραγματικά για το τι θα της συμβεί. Το σώμα της πάλλεται και μεταδίδει με τεράστια σκηνική ευφυΐα την ψυχική κατάσταση της ηρωίδας που υποδύεται. Μια συγκλονιστική ερμηνεία.
Ο Μάριος Ιορδάνου είναι ο πατέρας των παιδιών αλλά και ο νεαρός γιος Ορφέας. Μεταμορφώνεται με επιτυχία σε δύο διαφορετικούς ρόλους που χαρακτηρίζονται από μεγάλη ηλικιακή διαφορά ενώ με τεράστια επιδεξιότητα κατορθώνει μέσα από τη φωνή του αλλά το σώμα του να επιδείξει τα υποβόσκοντα κοινά στοιχεία των ηρώων που υποδύεται ακόμα και όταν αυτά βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση. Ο Μάριος Ιορδάνου φέρει το αίσθημα της επικείμενης απειλής μέσα από την καθηλωτική του σκηνική παρουσία ακόμα και σε στιγμές απόλυτης σιωπής. Μια ερμηνεία εξαιρετική.
Ο Βαλεντίνο Βαλάσης είναι η μυστηριώδης θεία των παιδιών, η κυρία Απαρτιάν, και μας χαρίζει μια πραγματικά θαυμάσια ερμηνεία. Κατορθώνει με επιτυχία να ενσαρκώσει την μυστήρια φύση της κυρίας Απαρτιάν και να φέρει μόνο με την παρουσία του επί σκηνής την αίσθηση ύπαρξης ενός μυστικού. Μια υπέροχη ερμηνεία.
Η Γεωργία Δήμου είναι η νεαρή κόρη Δάφνη και μας χαρίζει μια επίσης αξιόλογη ερμηνεία πείθοντάς μας για την αλήθεια της ηρωίδας που υποδύεται.
Ποιο είναι το πραγματικό κακό; Πού κρύβονται τα τέρατα;
Τα τέρατα στην κοινωνία που ζούμε σήμερα δεν παραμονεύουν πια κάτω από το κρεβάτι μας. Τα τέρατα βρίσκονται δίπλα μας και είναι στο χέρι μας να αποφασίσουμε αν θα κάνουμε κάτι για αυτό ή όχι. Αν αποφασίσουμε να σιωπήσουμε και να αφήσουμε να συνεχιστεί ο κύκλος της βίας, τότε τα τέρατα εκτός από δίπλα μας έρχονται και μέσα μας. Αν αποφασίσουμε να σιωπήσουμε, τότε γινόμαστε και εμείς οι ίδιοι τα τέρατα αυτά που τόσο λέγαμε ότι μισούσαμε.
Το στρίψιμο της βίδας reloaded της Σοφίας Καζαντζιάν και του Μάριου Ιορδάνου στο Θέατρο Αργώ είναι μια σπάνια θεατρική εμπειρία με κινηματογραφικούς όρους που καθηλώνει τον θεατή και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του ως την τελευταία στιγμή. Ένα θρίλερ πάνω στη θεατρική σκηνή που σπάνια βιώνουμε ως θεατές. Μια παράσταση που ευτυχεί μέσα από το σπουδαίο κείμενο, την ευφάνταστη σκηνοθεσία αλλά και τις εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών της. Μια παράσταση πρωτότυπη και απόλυτα διαφορετική από τις παραστάσεις που βλέπουμε και που μιλάει για θέματα σημαντικά με μια απαράμιλλη ατμόσφαιρα. Ο Μάριος Ιορδάνου και η Σοφία Καζαντζιάν επιτυγχάνουν με συγκλονιστικό τρόπο αυτό το στρίψιμο της βίδας στη συνείδηση του θεατή. Μια συνταρακτική παράσταση που δεν πρέπει να χάσει κανείς.
Συντελεστές:
Κείμενο: Σοφία Καζαντζιάν – Μάριος Ιορδάνου
Σκηνοθεσία – Σχεδιασμός φωτισμού – Μουσική επιμέλεια: Μάριος Ιορδάνου
Σκηνογραφία – Ενδυματολογία: Βαλεντίνο Βαλάσης
Κινησιολογία – Χορογραφίες: Σοφία Καζαντζιάν
Βοηθός σκηνοθέτη: Μελπομένη Φιλίππου
Επιμέλεια ήχου: Χριστόφορος Τσακιρόπουλος
Φωτογραφίες: Μαρία Γαλάτη – Κατερίνα Σβορώνου
Σχεδιασμός αφίσας: inkhouse
Επικοινωνία: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου
Παίζουν: Σοφία Καζαντζιάν, Μάριος Ιορδάνου, Βαλεντίνο Βαλάσης, Γεωργία Δήμου
Θέατρο Αργώ