Είδα την παράσταση «ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΓΑΜΟ»

Σκηνές από ένα γάμο του Ίγκμαρ Μπέργκμαν

Γράφει η Λουκία Μητσάκου

Είναι η φθορά του έρωτα αναπόφευκτη; Πού πάει ο έρωτας όταν πεθαίνει; 

Ο έρωτας που γίνεται αγάπη, η αγάπη που γίνεται συντροφικότητα, η συντροφικότητα που γίνεται ασφάλεια, η ασφάλεια που γίνεται ανία, η ανία που γίνεται απόγνωση, η απόγνωση που γίνεται θυμός και βία. Δύο ξένοι που γνωρίζονται και αγαπιούνται, μπορούν να γίνουν ξανά δύο ξένοι; Και υπάρχει, άραγε, μεγαλύτερη βία στη ζωή από αυτή την αντίστροφη πορεία;

Η παράσταση «Σκηνές από ένα γάμο» του Ίγκμαρ Μπέργκμαν σε σκηνοθεσία Έλενας Καρακούλη μας θέτει όλα αυτά τα σημαντικά ερωτήματα και – ευτυχώς για όλους μας – μας θέτει ακόμα περισσότερες ερωτήσεις χωρίς να μας δίνει έτοιμες τις απαντήσεις. Και για αυτό (και για πολλούς ακόμα λόγους) πρόκειται για μία σπουδαία παράσταση. 

Το διάσημο αριστούργημα του Ίγκμαρ Μπέργκμαν «Σκηνές από έναν Γάμο», γράφηκε ακριβώς πριν από 50 χρόνια και έγινε γνωστό αρχικά ως τηλεοπτική σειρά στην σουηδική τηλεόραση και έπειτα ως κινηματογραφική ταινία με παγκόσμια επιτυχία. Ο ίδιος είχε πει πως η σειρά θα είχε σαν θέμα «την απόλυτη αλήθεια ότι η αστική ιδέα της ασφάλειας διαβρώνει τις συναισθηματικές ζωές των ανθρώπων, τις μειώνει, τις τρομάζει». «Χρειάστηκαν δυόμισι μήνες για να γράψω αυτές τις σκηνές. Μου πήρε μια ολόκληρη ενήλικη ζωή για να τις ζήσω» έλεγε ο ίδιος ο Ίγκμαρ Μπέργκμαν. Ο Μπέργκμαν με τις «Σκηνές από ένα γάμο» έχει αφήσει πίσω του την αλληγορία και τον συμβολισμό που χρησιμοποιούσε στην «Έβδομη σφραγίδα» ή στις «Άγριες Φράουλες» και έχει μεταβεί σε μία ρεαλιστική αποτύπωση της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, των σχέσεων και της κοινωνίας.  

Πιστεύεις ότι δύο άνθρωποι που ζουν μαζί όλη τους τη ζωή μπορούν να είναι ειλικρινείς;

Αλήθεια πόσο καλά γνωρίζουμε τον άνθρωπο με τον οποίο αποφασίζουμε να μοιραστούμε την ζωή μας; Αλλάζει ο χαρακτήρας των ανθρώπων; Πόσο κρατάει ο έρωτας; Η αγάπη πόσο; Πόσο καλά γνωρίζουμε τον άλλον εν γένει; Μήπως πρόκειται για ουτοπία; Μήπως μέσα σε μία ολόκληρη ζωή με το ζόρι καταφέρνουμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας;

H ιστορία της Μαριάννε και του Γιόχαν αποτυπώνει με αδυσώπητη ειλικρίνεια και σχεδόν ντοκουμενταρίστικο ρεαλισμό τα στάδια της φθοράς και της παρακμής μιας συζυγικής/ συντροφικής σχέσης. Η φθορά δεν επέρχεται σε μία μέρα. Όπως σε όλες τις σχέσεις, η φθορά είναι σταδιακή και δεν μπορεί κανείς από τους δύο να εντοπίσει την ακριβή χρονική στιγμή που ξεκίνησε. 

Πιστεύεις ότι η ζωή μπορεί να πάει ξαφνικά στραβά χωρίς να καταλάβεις πώς συνέβη;

Μετά την τεράστια περσινή επιτυχία, η παράσταση «Σκηνές από ένα γάμο» του Ίγκμαρ Μπέργκμαν σε σκηνοθεσία Έλενας Καρακούλη επιστρέφει φέτος στο Σύγχρονο Θέατρο, πάντα με τους ίδιους πρωταγωνιστές: την Μαρίνα Ασλάνογλου και τον Νίκο Ψαρρά. 

Η Έλενα Καρακούλη αναλαμβάνει την μετάφραση, την δραματουργική επεξεργασία και τη σκηνοθεσία της παράστασης και κάνει εξαιρετική δουλειά. Το κείμενο που ακούγεται στην παράσταση ρέει πολύ εύκολα και οι σκηνοθετικές της επιλογές είναι ευφυέστατες, ευρηματικές και πολύ αποτελεσματικές. Δημιουργεί μια παράσταση με τρομερή αμεσότητα που μας κάνει να νιώθουμε πως παρακολουθούμε κρυφά την ζωή του ζευγαριού. Κρατάει την κεντρική δομή της ταινίας αλλάζοντας την αρχή της με έναν πολύ πρωτότυπο και ευφάνταστο τρόπο, που μαγνητίζει τον θεατή από τα πρώτα λεπτά και τον κάνει να νιώθει πως είναι και εκείνος μέρος της παράστασης. Η παράσταση εστιάζει στους δύο συζύγους, παραλείποντας τους υπόλοιπους χαρακτήρες με εξαίρεση την Κα Ζακόμπι, την οποία παρουσιάζει σε video wall με την υπέροχη ερμηνεία της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη, σε μία σκηνή που λειτουργεί σχεδόν ως προοικονομία για όσα θα επακολουθήσουν. Η Έλενα Καρακούλη δημιουργεί μια παράσταση με εξαιρετικές εναλλαγές στο ρυθμό που κάνει τον θεατή να κρέμεται από τα χείλη των πρωταγωνιστών και να αγωνιά για την τύχη τους. Ευρηματική η σκηνοθετική ματιά να αλλάζουν ρούχα οι δύο πρωταγωνιστές ζωντανά επί σκηνής. Δύο stands στις δύο πλευρές της σκηνής φιλοξενούν τα ρούχα τους, τα οποία χρησιμοποιούν οι ηθοποιοί και στο τέλος μένουν άδεια, όπως άδεια μένει και η ίδια τους η ζωή, όπως αδειάζουν σταδιακά συναισθηματικά μέχρι να μηδενίσουν και να ξεκινήσουν από την αρχή. 

Η Αλέγια Παπαγεωργίου αναλαμβάνει τα σκηνικά και μας μεταφέρει με επιτυχία σε ένα πανέμορφο σπίτι με υπέροχα δωμάτια, όπου κατοικούν άνθρωποι που τους αρέσει συχνά να αλλάζουν την διακόσμηση του σπιτιού τους (όπως χαρακτηριστικά μας λένε). Τα σκηνικά μας δίνουν την πραγματική αίσθηση ενός σπιτιού και τη ζεστασιά του και μας κάνουν να νιώθουμε πως είμαστε μέρος της καθημερινότητας του ζευγαριού.  

Τα κοστούμια αναλαμβάνει η Βασιλική Σύρμα με υπέροχες ενδυματολογικές επιλογές, που καταφέρνουν να αποτυπώσουν τους διαφορετικούς ρόλους που καλείται το ζευγάρι να εκπληρώσει στη ζωή τους και τη σχέση τους. 

Οι φωτισμοί είναι του Νίκου Βλασόπουλου. Είναι εντυπωσιακοί και λειτουργικοί και προσδίδουν στην παράσταση μια πολύ ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, χωρίς να φοβηθούν ούτε το απόλυτο σκοτάδι. 

H Μαρίνα Ασλάνογλου είναι η Μαριάννε και ο Νίκος Ψαρράς είναι ο Γιόχαν.

Ένα όμορφο, αστραφτερό ζευγάρι μας καλωσορίζει στο πάρτυ για τα δέκα χρόνια γάμου τους και εμείς γινόμαστε μέρος μιας γιορτής με ευχές, χορό και κεράσματα, κάνοντάς μας κοινωνούς της αγάπης τους. Στο video wall (που έχει αναλάβει η Violet Louise με μεγάλη επιτυχία) παρουσιάζονται ευτυχισμένες στιγμές από την ζωή τους. Το εξαιρετικό σκηνοθετικό εύρημα του εορτασμού μάς κάνει να νιώθουμε από την αρχή μια μεγάλη οικειότητα με τους πρωταγωνιστές. Όλα μοιάζουν τέλεια. Έχουν την τέλεια σχέση, την τέλεια ζωή, τον τέλειο γάμο. Είναι, όμως, αυτή η πραγματικότητα ή είναι η εικόνα που θέλουμε να δείχνουμε στην κοινωνία (και στις μέρες μας η εικόνα που θέλουμε να δείχνουμε στα social media); Αν βολευόμαστε σε μισές αλήθειες και κρύβουμε τα προβλήματα «κάτω από το χαλί», πόσο θα αργήσει να συμβεί η έκρηξη; Η αίσθηση του ανικανοποίητου μπορεί να μας πνίξει;

H Μαρίνα Ασλάνογλου είναι η Μαριάννε, η σύζυγος του Γιόχαν και μητέρα των παιδιών τους, μια γυναίκα που τα κάνει όλα καλά, μια γυναίκα που θέλει να αγαπηθεί.  H Μαρίνα Ασλάνογλου μας χαρίζει μια συγκλονιστικά ειλικρινή και άμεση ερμηνεία και φωτίζει με αφοπλιστική απλότητα τις μεγάλες διακυμάνσεις της ψυχολογίας της αλλά και τις τεράστιες αλλαγές στον χαρακτήρα της, έναν χαρακτήρα που εξελίσσεται συνεχώς. Μοναδική ερμηνεία. 

Ο Νίκος Ψαρράς είναι ο Γιόχαν, ο σύζυγος και πατέρας που νιώθει να ασφυκτιά μέσα σε μία φαινομενικά τέλεια ζωή. Ο Νίκος Ψαρράς μας χαρίζει μια αφοπλιστικά άμεση και ειλικρινή ερμηνεία, μια ερμηνεία με βάθος και απόλυτα σπαρακτική χωρίς να καταφύγει ούτε στιγμή σε κανένα απολύτως υποκριτικό κλισέ. Καταφέρνει να μας μεταφέρει με απόλυτη επιτυχία τα πολλά επίπεδα που κρύβονται πίσω από τον φαινομενικά μονοδιάστατα εγωκεντρικό σύζυγο. Καθηλωτικός. 

Και οι δύο πρωταγωνιστές είναι εξαιρετικοί και μας δίνουν την εντύπωση πως δεν υποδύονται τον ρόλο τους αλλά γίνονται ο ρόλος τους και μας πείθουν απόλυτα για την αλήθεια των χαρακτήρων τους με τις εντυπωσιακές υποκριτικές τους ικανότητες και με την αβίαστη χημεία μεταξύ τους. 

Έξι σκηνές αρκούν ώστε ο θεατής να βιώσει με ρεαλισμό την κατάρρευση ενός γάμου, μιας κοινής ζωής, πολλών κοινών ονείρων. Έξι σκηνές αρκούν ώστε ο θεατής να γίνει κοινωνός της μετατροπής ενός σπιτιού από ασφαλή χώρο σε ρινγκ, όπου και οι δύο προσπαθούν να πληγώσουν τον αντίπαλο – ακόμα και αν αυτό σημαίνει πως πληγώνουν πρώτα οι ίδιοι τον εαυτό τους. 

Ο Ρολάν Μπαρτ στο βιβλίο του «Αποσπάσματα του ερωτικού λόγου» μας λέει πως «Το ερωτικό πάθος είναι ένα παραλήρημα, αλλά το παραλήρημα δεν ξενίζει κανέναν: όλος ο κόσμος μιλάει γι’ αυτό, έχει πια εξημερωθεί. Εκείνο που είναι αινιγματικό είναι η απώλεια του παραληρήματος: πού επιστρέφεις τότε;». Και αυτό ακριβώς αναρωτιόμαστε κι εμείς παρακολουθώντας την παράσταση «Σκηνές από ένα γάμο». Πού πάει ο έρωτας όταν πεθαίνει; Πού πάει η αγάπη όταν πεθαίνει; Πού πάμε εμείς όταν πεθαίνει ο έρωτας;

Ίσως είναι νόμος δύο άνθρωποι που ζουν πολλά χρόνια μαζί κάποια στιγμή να νιώθουν κούραση.

Μια παράσταση με κεντρικό θέμα τις ερωτικές/ συντροφικές μας σχέσεις αλλά όχι μόνο: μια παράσταση-σπουδή στον εσωτερικό πόνο, στο πένθος για όσα θεωρούσαμε δεδομένα, στο πένθος για τα όνειρα μας που πέθαναν, στην αίσθηση του ανικανοποίητου, στην πάντα επώδυνη διαδρομή από την απόρριψη στην αποδοχή. Μια παράσταση-σπουδή στην αυτογνωσία, που καλεί τον θεατή να κοιτάξει κατάματα τη δική του ζωή και τις δικές του σχέσεις και να παραδεχθεί πολλά πράγματα στον εαυτό του. Αξίζει να σημειωθεί πως το έργο του Μπέργκμαν θεωρήθηκε από πολλούς «υπεύθυνο» για την αύξηση των διαζυγίων στη Σουηδία, καθώς προκαλεί μια αναπόφευκτη ενδοσκόπηση. 

Νομίζω ότι το να νιώθεις αγάπη είναι κι αυτό ένα ταλέντο. Κι εγώ μάλλον δεν το έχω. 

Η παράσταση «Σκηνές από ένα γάμο» του Ίγκμαρ Μπέργκμαν σε σκηνοθεσία Έλενας Καρακούλη στο Σύγχρονο Θέατρο με πρωταγωνιστές την Μαρίνα Ασλάνογλου και τον Νίκο Ψαρρά είναι μια παράσταση αληθινή, άμεση, διάφανη, ανελέητα ειλικρινής, μια παράσταση -καθρέφτης για όλους μας και τις ανθρώπινες σχέσεις εν γένει. Είναι μια παράσταση που αξίζει πραγματικά να παρακολουθήσει κανείς χωρίς την παραμικρή επιφύλαξη. Ένα έργο ρεαλιστικό και σπαρακτικό όπου όλοι θα αναγνωρίσουν κάποια κομμάτια του εαυτού τους, δύο συγκλονιστικές ερμηνείες από τους πρωταγωνιστές και μία καίρια και ευφυέστατη σκηνοθεσία, δουλεμένη μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Μην τη χάσετε!

Όλα μπορούν να συμβούν
Όλα είναι πιθανά
Ο χώρος και ο χρόνος δεν υπάρχουν
Πάνω σ’ ένα λεπτό στρώμα πραγματικότητας
η φαντασία υφαίνει καινούρια σχέδια

– Πώς είσαι;
– Δεν παραπονιέμαι. Καμιά φορά η απομόνωση μου φαίνεται σαν κόλαση, σαν να είμαι ήδη νεκρός και να μην το ξέρω. Αλλά είμαι καλά. Σκάλισα το παρελθόν τώρα που έχω τις απαντήσεις.
– Και τι λένε οι απαντήσεις σου;
– Θες να μάθεις; Λένε ότι η ζωή μου ήταν σκατά. Μία άνευ ουσίας ηλίθια ζωή.
– Είναι και ο γάμος μας μέρος της κόλασής σου;
– Να πω την αλήθεια, ναι.
– Λυπάμαι που το ακούω.
– Κι εγώ λυπάμαι. 

Ταυτότητα παράστασης

Σύγχρονο Θέατρο, Ευμολπιδών 45

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση – Δραματουργική επεξεργασία – Σκηνοθεσία: Έλενα Καρακούλη
Σκηνικά: Αλέγια Παπαγεωργίου
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Επιμέλεια Κίνησης: Φαίδρα Σούτου
Μουσική σύνθεση-Video:Violet Louise
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Ανθή Φουντά
Βοηθός σκηνογράφου: Κωνσταντίνα Παπαθανασίου
Φωτογραφίες promo: Σπύρος Περδίου
Φωτογραφίες παράστασης: Γιώργος Χατζηνικολάου
Τρέιλερ παράστασης: Στέφανος Κοσμίδης
Οπτική ταυτότητα παράστασης: Ιωάννης Κ. Τσίγκας
Social Media: Δανάη Γκουτκίδου
Διεύθυνση Παραγωγής: Μαρία Αναματερού
Οργάνωση παραγωγής: Μάρα Κονάκα

ΠΑΙΖΟΥΝ
Μαρίνα Ασλάνογλου, Νίκος Ψαρράς

Φιλική συμμετοχή στο βίντεο της παράστασης:

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη