Ο Γυάλινος Κόσμος του Τενεσί Ουίλιαμς
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Ο Γυάλινος Κόσμος (The Glass Menagerie) του Τενεσί Ουίλιαμς θεωρείται από τα σημαντικότερα έργα του αμερικανικού θεάτρου. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 1944 στο θέατρο Civic στο Σικάγο. Την επόμενη χρονιά, τον Μάρτιο του 1945, παρουσιάζεται στην Νέα Υόρκη όπου κέρδισε το βραβείο New York Drama Critics Circle Award. Με το έργο αυτό ο Τενεσί Ουίλιαμς καθιερώθηκε ως ένας από τους κορυφαίους δραματουργούς της εποχής του. Στην Ελλάδα το πρωτοπαρουσίασε ο Κάρολος Κουν με τον ίδιο και την Έλλη Λαμπέτη στους πρωταγωνιστικούς ρόλος.
Στο Θέατρο Τέχνης Φρυνίχου ο Ιταλός σκηνοθέτης Αντόνιο Λατέλα σκηνοθετεί με το δικό του προσωπικό ύφος τον «Γυάλινο Κόσμο». Στην σκηνή του θεάτρου κυριαρχεί ένα τεράστιο διάφανο τζάμι πάνω σε τροχούς για να μπορεί να μετακινείται. Στο βάθος της σκηνής υπάρχει μία τεράστια φωτογραφία του Τενεσί Ουίλιαμς. Είναι ο πέμπτος πρωταγωνιστής της παράστασης, αφού αναφέρεται ως ο πεθαμένος σύζυγος και πατέρας.
Η σκηνογραφία ανήκει στην Χριστίνα Κάλμπαρη. Με εξαιρετική δεξιοτεχνία ο Αντόνιο Λατέλα μεταφέρει την παράσταση στο σήμερα, χρησιμοποιώντας έξυπνες ιδέες στην σκηνοθεσία του και χαρίζοντάς μας πανέμορφες στιγμές θέασης. Ένας διάφανος, γυάλινος κόσμος που όλα τα μυστικά, τα κρυφά συναισθήματα, οι κρυφές επιθυμίες βγαίνουν στην επιφάνεια.
Ο Γυάλινος Κόσμος εκτυλίσσεται την δεκαετία της Μεγάλης Ύφεσης στην Αμερική και αναφέρεται στην ιστορία μιας οικογένειας, της οικογένειας Ουίνκφιλντ, μιας οικογένειας που μοιάζει και έχει πολλά κοινά στοιχεία με την πραγματική οικογένεια του συγγραφέα. Στο έργο η μητέρα Αμάντα (Μαρία Καλλιμάνη) ζει περισσότερο με τις αναμνήσεις της από την νεανική της ζωή στο Νότο. Θυμάται τις δεξιώσεις, τον θαυμασμό των ανδρών για την ομορφιά της, τα πλούτη της πατρικής οικογένειάς της και τώρα αναπολώντας όλα τα παλιά της μεγαλεία, προσπαθεί να προσαρμοστεί σε μία μίζερη ζωή που πιστεύει ότι δεν της ταιριάζει. Ο μέθυσος άνδρας της παράτησε την οικογένειά του. Μέλημά της να βοηθήσει την κόρη της Λόρα να βρει ένα «καλό» παιδί για να αποκατασταθεί. Ο γιος, ο Τομ, (Βαγγέλης Αμπατζής) δουλεύει σε ένα εργοστάσιο και επίσης λειτουργεί σαν αφηγητής της ιστορίας μας. Το όνειρό του είναι να απομακρυνθεί από την μίζερη ζωή του. Να γνωρίσει τον κόσμο. Μοναδική του χαρά να πηγαίνει στον κινηματογράφο. Η αγάπη για την οικογένειά του τον εμποδίζει να ακολουθήσει τα δικά του σχέδια και όνειρα για την ζωή του. Οι μελετητές του έργου του πιστεύουν ότι ο Τομ είναι ο ίδιος ο συγγραφέας και το όνομα Τομ δεν είναι τυχαίο, αφού το πραγματικό όνομα του Τέννεσι Ουίλιαμς ήταν Τόμας Λάντερ Ουίλιαμς.
Η κόρη η Λόρα (Λήδα Κουτσοδασκάλου) είναι ντροπαλή, ευαίσθητη, απομονωμένη και εύθραυστη, όπως η συλλογή με τα γυάλινα ζωάκια της που είναι το δικό της καταφύγιο. Το πρόβλημα στο πόδι την εμποδίζει να έχει κοινωνική ζωή. Μια οικογένεια σε κοινωνική και οικονομική κρίση.
Ο σκηνοθέτης Αντόνιο Λατέλα «σπάζοντας» τον τέταρτο τοίχο, αρχίζει την παράσταση και τοποθετεί τον Τομ (Βαγγέλη Αμπατζή) ανάμεσα στους θεατές. Από εκεί αρχίζει την διήγησή του. Τα υπόλοιπα πρόσωπα βρίσκονται στην σκηνή, απ’ όπου και μας συστήνονται.
Ο Γυάλινος Κόσμος είναι ένα έργο γεμάτο συμβολισμούς. Μιλά για τα χαμένα όνειρα των ανθρώπων, το κυνηγητό για ένα καλύτερο αύριο που δυστυχώς δεν έρχεται, την ψυχολογική απομόνωση τους, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει μια οικογένεια και ειδικά μετά μία μεγάλη οικονομική κρίση, την αναζήτηση εργασίας, τα μικρά μυστικά των μελών μιας οικογένειας. Το γυαλί, εύθραυστο αλλά λαμπερό συμβολίζει, επίσης, την τάση της οικογένειας να αναζητά παρηγοριά σε μια ψευδαίσθηση ασφάλειας χωρίς να αντιμετωπίζει την πραγματικότητα.
Μετά τις πιέσεις της μητέρας στον Τομ να προσκαλέσει στο σπίτι έναν φίλο του, έναν συνάδελφο για να γνωρίσει την Λόρα, τα πάντα αλλάζουν στην ήδη κλονισμένη από τα προβλήματα οικογένεια. Η άφιξη του γοητευτικού Τζίμι (Παναγιώτης Μήλιας) φέρνει αναστάτωση στον ψυχικό κόσμο της Λόρας, αφού ο όμορφος νεαρός ήταν ο πρώτος και ανεκπλήρωτος έρωτάς της. Είναι οι μοναδικές στιγμές απόλυτης ευτυχίας που ζει στην ζωή της η Λόρα, όταν χορεύει με τον μοναδικό έρωτα της ζωής της. Είναι ευτυχισμένη. Και όταν ο Τζίμι από αδεξιότητά του σπάει τον αγαπημένο της μονόκερο, δεν την νοιάζει. Ζει τις μοναδικές ευτυχισμένες στιγμές της. Στροβιλίζεται μαζί του στους ρυθμούς της μουσικής. Και εδώ ο Αντόνιο Λατέλλα πρωτοτυπεί στον τρόπο που μας φανερώνει την αναπηρία της Λόρας.
Και από τα σύννεφα όπου πετά η Λόρα βρίσκεται να πέφτει στο κενό και στην κατάθλιψη όταν ο νεαρός Τζίμι της αποκαλύπτει ότι ετοιμάζεται να παντρευτεί. Τα λόγια του την ξυπνούν από το ολιγόλεπτο όνειρό της.
Η σκηνοθεσία του Antonio Latella εστιάζει στη φόρμα και χρησιμοποιεί ευρηματικές ιδέες για να μας συστήσει εκ νέου ένα αγαπημένο έργο. Συνδυάζει ρεαλισμό και ποίηση και μας μιλάει για θέματα διαχρονικά με μία φρέσκα ματιά. Ευφάνταστες σκηνοθετικές ιδέες, άψογα εκτελεσμένες.
Η Μαρία Καλλιμάνη, έμπειρη και σπουδαία ηθοποιός, μεγαλουργεί ως Αμάντα Ουίνκφιλντ. Με μια εξαιρετική ερμηνεία ενσαρκώνει την σπουδαία Αμάντα των νεανικών της χρόνων, την ανεμελιά της νιότης. Μεταμορφώνεται σε μια πανέμορφη και ελκυστική γυναίκα περιμένοντας τον μοναδικό άνδρα που έχει μπει στο φτωχικό της σπίτι και ονειρεύεται χαρές και ευτυχία για την κόρη της. Και μετά η μελαγχολία, η απαγοήτευση απλώνεται στο πρόσωπό της, όταν αντιλαμβάνεται ότι όλα έχουν τελειώσει για την Λόρα της.
Ο Βαγγέλης Αμπατζής έχει μία δυναμική ερμηνεία και ως αφηγητής της παράστασης και ως αδελφός που νοιάζεται για την τύχη της αδελφής του. Βλέπει ότι η ζωή της Λόρα δεν θα έχει αίσιο τέλος. Μια εξαιρετική ερμηνεία από τον Βαγγέλη Αμπατζή.
Ας θυμηθούμε, αφού έχουμε αναφέρει ότι το έργο είναι αυτοβιογραφικό, ότι και ο ίδιος ο συγγραφέας είχε μία ανάπηρη αδελφή που της είχε γίνει λοβοτομή. Ο Αντόνιο Λατέλλα, στον γυάλινο του κόσμο δεν αφήνει τίποτα κρυφό, δεν υπονοεί τίποτα και δηλώνει σε μία εξαιρετική σκηνή την ομοφυλοφιλία του συγγραφέα.
Η Λήδα Κουτσοδασκάλου ενώ στην αρχή της παράστασης είναι ντροπαλή, λιγομίλητη, φοβισμένη μεταμορφώνεται σε ένα υπέροχο, ευτυχισμένο πλάσμα που ζει μόνο το τώρα. Από τις καλύτερες σκηνές της παράστασης ο χορός της με τον Τζίμι. Το πρόσωπό της λάμπει, γελά ολόκληρη. Μια πολύ όμορφη ερμηνεία.
Ο Νίκος Μήλιας, είναι η τρίτη φορά που τον παρακολουθώ, κάθε φορά τον βρίσκω και πιο ώριμο υποκριτικά. Στον «Γυάλινο Κόσμο» έχει μία δυνατή και εκπληκτική ερμηνεία. Ο Τζίμι Ο’ Κόνορ του είναι σκληρός και συγχρόνως τρυφερός. Δυναμικός και ευαίσθητος. Ένας νέος ηθοποιός που με εκπλήσσει ευχάριστα κάθε φορά που τον βλέπω. Μια καταπληκτική ερμηνεία που θα μας μείνει αξέχαστη.
Εντυπωσιακό το φινάλε της παράστασης στην σκηνοθεσία του Αντόνιο Λατέλλα όπου οι τρεις ηθοποιοί στέκονται ακίνητοι πίσω από το γυάλινο τζάμι και ο Βαγγέλης Αμπατζής προσπαθεί να καθαρίσει την άλλη πλευρά του τζαμιού. Όλα στο φως. Όλα διάφανα.
Ο Γυάλινος Κόσμος σε πρωτότυπη σκηνοθεσία του Ιταλού Αντόνιο Λατέλλα, με τα αφαιρετικά σκηνικά και τις υπέροχες ερμηνείες των τεσσάρων ηθοποιών δεν είναι ένας ακόμη «Γυάλινος Κόσμος». Είναι μια πολύ ιδιαίτερη παράσταση που αγάπησα πολύ.
Στο Θέατρο Τέχνης – Καρόλου Κουν Φρυνίχου
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Μετάφραση: Δήμος Κουβίδης
Σκηνοθεσία και Δραματουργία: Antonio Latella
Σκηνικά-Κοστούμια: Χριστίνα Κάλμπαρη
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Καλλιτεχνική συνεργασία, μουσική επιμέλεια και κίνηση: Isacco Venturini
Βοηθός σκηνογράφου- ενδυματολόγου: Κυριακή Φόρτη
Διερμηνεία και μετάφραση στις πρόβες: Βιολέττα Ζεύκη
Φωτογραφίες promo: Μαριλένα Αναστασιάδου
Γραφίστας: Γιάννης Σταματόπουλος
Επικοινωνία & Γραφείο Τύπου παράστασης: Μαρία Τσολάκη
Διαφήμιση-Social Media: RENEGADE MEDIA, Βασίλης Ζαρκαδούλας
Διεύθυνση και εκτέλεση παραγωγής: Kart Productions
Συμπαραγωγή: Τεχνηχώρος θεατρικές παραγωγές, Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν
Διανομή: Μαρία Καλλιμάνη, Βαγγέλης Αμπατζής, Λήδα Κουτσοδασκάλου, Νίκος Μήλιας