Η κόρη του λοχαγού του Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν
Γράφει η Λουκία Μητσάκου
Πώς ο έρωτας και η πίστη στις αξίες μας μπορούν να μας βοηθήσουν να διαχειριστούμε τις κακουχίες της ζωής και να υπερνικήσουμε τα εμπόδια; Μπορεί η ηθική και το καλό να επιβιώσουν σε έναν κόσμο προδοσίας και χάους; Είναι η αγάπη απλώς το προσωπικό μας καταφύγιο ή μπορεί να μετατραπεί στην πυξίδα που θα μας ορίσει τι είναι σωστό και τι όχι και να γίνει μια δύναμη που θα φέρει τη δικαιοσύνη; Μπορεί η αγάπη να οδηγήσει σε επανάσταση; Μήπως η αγάπη η ίδια είναι από μόνη της μια μορφή επανάστασης σε έναν κόσμο χαοτικό και απρόβλεπτο;
Μπορεί η αγάπη να νικήσει τα πάντα; Ναι, μπορεί, όπως μας υπενθυμίζει με εξαιρετικό τρόπο ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης μέσα από την «Κόρη του λοχαγού».
Η κόρη του λοχαγού του Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν είναι ένα έργο που μιλάει για την αφοσίωση και την προδοσία, για το καθήκον, για τη φιλία, για το έλεος και τη συγχώρεση, για την αξιοπρέπεια, για την τιμή, για τον έρωτα. Εκδόθηκε το 1836 στο λογοτεχνικό περιοδικό Sovremennik. Ο Πούσκιν είναι περισσότερο γνωστός για τα ποιήματά του και τις νουβέλες του και «Η κόρη του λοχαγού» είναι το μόνο ολοκληρωμένο μυθιστόρημά του. Παρόλα αυτά, το έργο αυτό θεωρείται από τα σημαντικότερα έργα της Ρωσικής λογοτεχνίας τόσο για την ωριμότητα της γραφής του όσο και για τις βαθιές φιλοσοφικές ιδέες που κρύβει μέσα του.
Ο Πούσκιν στο μυθιστόρημά του δεν μας παρουσιάζει καμία εξιδανικευμένη μορφή ήρωα. Οι ήρωές του είναι απολύτως ανθρώπινοι με ανθρώπινα πάθη και ανθρώπινα ελαττώματα. Αυτή την ίδια προσέγγιση υιοθέτησε και η παράσταση «Η κόρη του λοχαγού» στο Σύγχρονο Θέατρο, με ήρωες απολύτως ανθρώπινους, ήρωες παθιασμένους, ήρωες με ιδανικά και αξίες, ήρωες που προσπαθούν να επιβιώσουν σε έναν κόσμο απρόβλεπτο και χαοτικό.
Πρόκειται για μια ιστορία αγάπης μεταξύ του Πιοτρ Αντρέγιεβιτς Γκρινιόφ και της Μαρίας Ιβάνοβνα, της κόρης του λοχαγού, με φόντο την αγροτική εξέγερση του Πουγκατσόφ το 1773. Ένας έρωτας και μια υπέροχη ιστορία που διαδραματίζονται στις ρωσικές στέπες εκεί που η φρικαλεότητα του πολέμου συναντά την αγάπη και η προδοσία συναντά την συγχώρεση δοσμένα με αισθητική και ευαισθησία σε μία παράσταση που η συγκίνηση συναντά το γέλιο. Μια ιστορία διαχρονική που δεν θα αφήσει κανέναν αδιάφορο.
Οι έννοιες του θάρρους, της αφοσίωσης και της δικαιοσύνης καθώς και η έννοια της αρετής που οδηγεί στην αυτοεκπλήρωση και την ευτυχία που μας παρουσιάζονται στο έργο «Η κόρη του λοχαγού» μας θυμίζουν τις ιδέες του Αριστοτέλη. Η δύναμη της καλοσύνης και η ιδέα του να ακολουθείς την προσωπική σου ηθική και αυτό που είναι σωστό χωρίς να ενδιαφέρεσαι για τις συνέπειες μας θυμίζει, με τη σειρά της, την Καντιανή Ηθική. Ο θρίαμβος της αγάπης και της ομορφιάς μας θυμίζει τον Schiller. Το έργο του Πούσκιν δεν είναι απλώς μια ιστορία αγάπης σε καιρό πολέμου αλλά κρύβει μέσα της μια σπουδαία φιλοσοφική αναζήτηση και πολλές φιλοσοφικές ιδέες. Αυτή την πλευρά του μυθιστορήματος (που δεν φαίνεται πάντα στην πρώτη ανάγνωση) υπηρέτησε επάξια η ευαίσθητη θεατρική διασκευή, η απόδοση στη σκηνή και η σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Ασπιώτη.
Η σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Ασπιώτη είναι όπως πάντα μοναδική στο ύφος της, αποτελεί μια πολύ συγκεκριμένη και εμπνευσμένη σκηνική πρόταση και αναμιγνύει το χιούμορ και τη συγκίνηση με έναν τρόπο ιδιότυπο, διαφορετικό και μοναδικό. Μένει πιστός στο πνεύμα του έργου και μας χαρίζει μια ιστορία ιδωμένη με μια ματιά ευαίσθητη και παιχνιδιάρικη. Χρησιμοποιεί ευφάνταστα σκηνοθετικά ευρήματα όπως η χρήση της μουσικής (πολύ σημαντικό στοιχείο για την παράσταση) που λειτουργεί άλλοτε ρεαλιστικά (ως μουσική) και άλλοτε σουρρεαλιστικά και μετατρέπεται σε όπλο. Εξαιρετική ιδέα στις πρώτες σκηνές η αφήγηση των ηθοποιών μέσα στη δράση. Με αυτό τον τρόπο, ο σκηνοθέτης μεταδίδει τις απαραίτητες πληροφορίες δίνοντας σε αυτή τη διαδικασία ζωή και ζωντάνια. Υπέροχα σκηνοθετημένες οι σκηνές με την άμαξα και τα γυναικεία μακριά μαλλιά στη θέση των αλόγων αλλά και η εναλλαγή των ρόλων όπως του Αλεξέι Ιβάνοβιτς Σβάμπριν, ο οποίος «έχει αλλάξει πολύ από την τελευταία φορά που τον είδαμε». Η σκηνοθεσία χαρακτηρίζεται από ενδελεχή μελέτη του έργου και των νοημάτων της αλλά και προσοχή στις λεπτομέρειες (διακρίνουμε ακόμα και στοιχεία από τη ρωσική γραμματοσειρά). Η σκηνοθετική προσέγγιση μας χαρίζει μια παράσταση όπου ο θεατής μπαίνει μέσα στην ιστορία αβίαστα και βυθίζεται σε αυτήν, πάσχει με τους ήρωές της, θυμώνει, δακρύζει αλλά και γελάει πολύ. Ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης παρουσιάζει μία σπάνια σκηνοθετική ευφυΐα που πάντα αφήνει το στίγμα της στα έργα που σκηνοθετεί και αυτή τη φορά μας παραδίδει έναν ύμνο στην αγάπη αλλά και τη ίδια τη ζωή.
Ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης, γνώστης της ρωσικής λογοτεχνίας (και όχι μόνο) καταφέρνει με την μεγάλη του αγάπη για τη λογοτεχνία να μας μεταδώσει και εμάς την αγάπη αυτή και να μας κάνει να επιστρέψουμε σε βιβλία που είχαμε διαβάσει πριν καιρό ή ακόμα και να στραφούμε σε βιβλία που δεν είχε τύχει να διαβάσουμε ακόμα – και αυτό από μόνο του είναι για εμάς τεράστιο κέρδος και τον ευχαριστούμε πολύ γι’ αυτό. Το έκανε με τις Λευκές Νύχτες του Ντοστογιέφσκι και το κάνει ξανά με την Κόρη του λοχαγού του Πούσκιν. Ήδη ανυπομονούμε να μας μεταδώσει την επόμενη λογοτεχνική του αγάπη.
Η ευχάριστη και ατμοσφαιρική ταυτόχρονα μουσική του Γιώργου Χριστιανάκη συμβάλλει στη δημιουργία ενός πολύ ιδιαίτερου ύφους για το έργο και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του. Η μουσική που παίζουν οι ίδιοι οι ηθοποιοί είναι εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο για την δημιουργία της περιρρέουσας ατμόσφαιρας και λειτουργεί απόλυτα αποτελεσματικά.
Τα σκηνικά της Ζωής Μολυβδά Φαμέλη είναι λιτά, πλήρως λειτουργικά και ευέλικτα και εξυπηρετούν πολλαπλούς σκοπούς. Εξαιρετική η χρήση της περιστρεφόμενης σκηνής. Η Ζωή Μολυβδά Φαμέλη δείχνει να κατανοεί βαθιά τις ανάγκες της παράστασης και να τις ικανοποιεί με απόλυτα ευρηματικό τρόπο.
Τα κοστούμια της Διδούς Γκόγκου είναι πιστά στο ύφος της εποχής, απόλυτα λειτουργικά, συμβάλλουν και αυτά με τη σειρά τους αποτελεσματικά στην ατμόσφαιρα και η εναλλαγή τους είναι απόλυτα ευφάνταστη.
Η κινησιολογία της Σεσίλ Μικρούτσικου μας χαρίζει μια παράσταση που φαίνεται απόλυτα «χορογραφημένη» με πολλή προσοχή μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια και ικανοποιεί πάντα με μεγάλη επιτυχία την εναλλαγή συγκίνησης και χιούμορ.
Οι φωτισμοί του Τάσου Παλαιορούτα είναι λειτουργικοί και ατμοσφαιρικοί. Καταφέρνουν να φωτίσουν τον ψυχικό κόσμο των ηρώων και να μεταδώσουν με τεράστια ακρίβεια την ζητούμενη ατμόσφαιρα.
Η παράσταση ευτυχεί, επίσης, μέσα από το εξαιρετικό καστ των ηθοποιών της, οι οποίοι εναλλάσσουν ρόλους και κατορθώνουν να αποτυπώσουν με επιτυχία την ανάγκη μιας πολυπρόσωπης αφήγησης.
Ο Μιχάλης Οικονόμου είναι ο Πιοτρ Αντρέγιεβιτς Γκρινιόφ, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας και μας χαρίζει μια εξαιρετική ερμηνεία. Τον βλέπουμε να μεταμορφώνεται καθόλη τη διάρκεια της παράστασης από παιδί σε έναν δυνατό ενήλικα έτοιμο να υπερασπιστεί τις ιδέες του και τον έρωτά του. Μια παρουσία μεστή και απόλυτα συγκινητική.
Η Θάλεια Σταματέλου είναι η Μαρία Ιβάνοβνα Μιρόνοβα, η κόρη του λοχαγού, (αλλά και ο Ιβάν Ιβάνοβιτς Ζούριν, ο Αλεξέι Ιβάνοβιτς Σβάμπριν κ.α.) και μας χαρίζει μια επίσης εκπληκτική ερμηνεία αξιοποιώντας στο έπακρο όλα τα εκφραστικά της μέσα με έναν τρόπο ευαίσθητο, άμεσο και απόλυτα αληθινό.
Ο Παντελής Δεντάκης είναι ο Σαβέλιτς, ο Λοχαγός Μιρόνοφ, ο Αντρέι Πετρόβιτς Γκρινιόφ κ.α. Μια αξιοθαύμαστη ερμηνεία που προκαλεί γέλιο και συγκινεί με μεγάλη αμεσότητα.
Ο Σταύρος Σβήγκος είναι ο Εμιλιάν Πουγκατσόφ και ο Αλεξέι Ιβάνοβιτς Σβάμπριν κ.α. με μια ερμηνεία εξαίσια φωτίζοντας το συναισθηματικό βάθος των ηρώων που υποδύεται με έναν τρόπο μοναδικό.
Η Μαριάμ Ρουχάτζε είναι η Βασίλισσα Γιεγκόροβνα, η Αικατερίνη Β, ο Αλεξέι Ιβάνοβιτς Σβάμπριν, ο Στρατηγός Ορενμπούργκ κ.α. και μας χαρίζει μια ερμηνεία υπέροχη ενώ μεταμορφώνεται απόλυτα από τον έναν ρόλο στον άλλον με τεράστια άνεση.
Πολύ σημαντικό στοιχείο της παράστασης είναι το αίσθημα της ευγνωμοσύνης και η αίσθηση ότι το καλό που κάνεις θα σου επιστραφεί, μια αίσθηση που συγκινεί τον θεατή και του προκαλεί ψυχική ανάταση.
Αν τιμωρείς, να τιμωρείς κι αν συγχωράς, συγχώρα.
Μπορεί η αγάπη να νικήσει τα πάντα; Μπορεί να επιβιώσει από την απρόβλεπτη φύση της ζωής και τα πολλά εμπόδια που θα συναντήσει στο δρόμο της και να φέρει αλλαγές στον κόσμο ολόκληρο; Είναι η αγάπη η σπουδαιότερη κινητήρια δύναμη που έχουμε στη διάθεσή μας; Μετά από αυτή την παράσταση, την οποία προτείνουμε ανεπιφύλακτα, πιστεύουμε πως ναι και απαντάμε σε όλα αυτά τα ερωτήματα καταφατικά με αισιοδοξία και σιγουριά.
Η παράσταση «Η κόρη του λοχαγού» του Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ασπιώτη στο Σύχρονο Θέατρο είναι μια παράσταση – εμπειρία που ευτυχεί μέσα από την σπάνια σκηνοθετική ματιά και τις εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών της αλλά δεν είναι μόνο αυτό: Η κόρη του λοχαγού είναι η αισιόδοξη πνοή που τόσο είχαμε ανάγκη και που αποκαθιστά την πίστη μας στην ανθρωπότητα. Είναι η αφορμή που χρειαζόμασταν για να πιστέψουμε και πάλι στη δύναμη της αγάπης και στην νίκη του καλού ενάντια στο κακό. Όπως αναφέρει και η ίδια η παράσταση «Στο κάτω- κάτω είναι ωραίο να έχεις happy end» και το συγκεκριμένο happy end μας μετακίνησε συναισθηματικά ως θεατές – και αυτό λίγο δεν το λες.
Στο κάτω- κάτω είναι ωραίο να έχεις happy end.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Θεατρική διασκευή – Απόδοση – Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ασπιώτης
Πρωτότυπη μουσική: Γιώργος Χριστιανάκης
Σκηνικά: Ζωή Μολυβδά Φαμέλη
Κοστούμια: Διδώ Γκόγκου
Κινησιολογία: Σεσίλ Μικρούτσικου
Σχεδιασμός Φωτισμών: Τάσος Παλαιορούτας
Βοηθός Σκηνοθέτη: Νατάσα Πετροπούλου
Φωτογραφίες / Trailer: Χρήστος Συμεωνίδης
Γραφιστική επιμέλεια: Δημήτρης Γκέλμπουρας @forbidden.designs
Social media: Loox media
Εκτέλεση Παραγωγής: Μαργαρίτα Κυριάκου
Διεύθυνση & Οργάνωση παραγωγής: Αναστασία Γεωργοπούλου – Μαρία Αναματερού
Συμπαραγωγή των εταιρειών: Σκαφίδας – Δωροπούλου Ε.Ε. {Γ.Ι.Δ.Σ} – Νέο Σύγχρονο Θέατρο ΑΜΚΕ
Επικοινωνία-Προβολή στα ΜΜΕ: Ανζελίκα Καψαμπέλη
ΠΑΙΖΟΥΝ
Παντελής Δεντάκης, Μιχάλης Οικονόμου, Μαριάμ Ρουχάτζε, Σταύρος Σβήγκος, Θάλεια Σταματέλου
Στο Σύγχρονο Θέατρο