Δούλες του Ζαν Ζενέ στο Εθνικό Θέατρο
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
Στο ΜΙΚΡΟ RΕΧ –ΣΚΗΝΗ ΚΑΤΙΝΑ ΠΑΞΙΝΟΥ παρουσιάζεται το γνωστό έργο του Ζαν Ζενέ «ΔΟΥΛΕΣ». Η σκηνοθεσία είναι του πολυσχιδή, παγκοσμίου φήμης και ακτινοβολίας συγγραφέα, ηθοποιού, σκηνοθέτη, διανοητή, Μπρους Μάγιερς, (Bryce Myers), στενού συνεργάτη του Πίτερ Μπρουκ.
Το έργο γράφτηκε το 1947 και βασίστηκε σε πραγματική ιστορία δολοφονίας που συντάραξε την Γαλλία το 1932. Ονομάστηκε το «έγκλημα του αιώνα». Το ξεχωριστό για την εποχή ήταν όλοι οι εμπλεκόμενοι ήταν γυναίκες. Δύο γυναίκες που ανήκαν στην εργατική τάξη. “Οι αδελφές Παπέν” δολοφόνησαν την Κυρία τους, το αφεντικό τους, στην πραγματικότητα κατακρεούργησαν την κυρία τους και την κόρη της. Σάλος και διχασμός απόψεων στην τότε κοινωνία.
Ο Μπρους Μάγιερς έχει αλλάξει αρκετά το έργο. Έχοντας σαν οδηγό του την υπέροχη μετάφραση του Οδυσσέα Ελύτη, σκηνοθετεί με έναν τρόπο τελετουργικό. Αρχικά ήθελε τις τρεις γυναίκες να τις υποδυθούν τρεις νεαροί άνδρες, έμπνευση που δεν πραγματοποιήθηκε. Στην γενική πρόβα της παράστασης ήταν εκεί και έδινε οδηγίες στους ηθοποιούς του.
Ήταν για μένα μια τρομερή εμπειρία να έχω την δυνατότητα να παρακολουθώ από τόσο κοντά, σε απόσταση αναπνοής τον πασίγνωστο αυτόν σκηνοθέτη, να βλέπω τις αντιδράσεις τους, τον τρόπο που ομιλούσε και καθοδηγούσε τους ηθοποιούς του. Την ευγένειά του. Είχα βγάλει εισιτήριο να δω την παράσταση και κάνοντας λάθος στην ημερομηνία, πήγα στο θέατρο την μέρα που ήταν η γενική πρόβα, η οποία ήταν “κλειστή”. Μόνο οι συντελεστές. Έδειξα το εισιτήριο στην ταξιθέτρια η οποία μου εξήγησε ότι πρέπει να πάω την επόμενη μέρα. Εκείνη την στιγμή περνούσε ο Μπρους Μάγιερς. Ρώτησε τι συμβαίνει και όταν η ταξιθέτρια του εξήγησε το μπέρδεμα με μεγάλη ευγένεια μου είπε “Αν θέλετε, με χαρά να παρακολουθήσετε την γενική πρόβα”. Τι τύχη για μένα!
Σύμφωνα με τις σκηνοθετικές του οδηγίες, οι ηθοποιοί κινούνται μέσα σε έναν φανταστικό κύκλο και μοιάζουν να μην μπορούν να ξεφύγουν,να ζήσουν εκτός των ορίων του κύκλου.
Στο Δελτίο τύπου διαβάζουμε : «Προσπαθώντας να αποδράσουν από την καταπίεση που αισθάνονται στο σπίτι της Κυρίας τους, δύο υπηρέτριες, οι αδερφές Κλερ και Σολάνζ, παίζουν καθημερινά ένα παιχνίδι αλλαγής ταυτότητας: η Κλερ υποδύεται την Κυρία τους και η Σολάνζ παριστάνει την Κλερ. Αυτή τη φορά, το τελετουργικό αυτό παιχνίδι γίνεται ακόμη πιο ερεθιστικό, καθώς οι δύο αδελφές πιστεύουν πως ήρθε η ώρα να απαλλαγούν από το ζυγό της Κυρίας τους, αφού, μετά από ψεύτικες καταγγελίες τους, ο σύζυγος της Κυρίας είναι στη φυλακή και εκείνη μένει ανυπεράσπιστη. Έτσι, αποφασίζουν να τη δηλητηριάσουν. Όμως οι προσδοκίες τους διαψεύδονται. Μαθαίνουν πως ο Κύριος έχει αφεθεί ελεύθερος και, καθώς βρίσκονται σε πανικό, αποκαλύπτουν άθελά τους το νέο στην Κυρία, που φεύγει για να τον συναντήσει. Οι δύο κοπέλες μένουν μόνες τους και επιστρέφουν ξανά στο παιχνίδι τους. Μόνο που αυτή τη φορά το τέλος θα είναι επώδυνο».
Στο ΜΙΚΡΟ RΕΧ τις δύο δούλες υποδύονται η Μαρία Κίτσου (Κλερ), η Ραφίκα Σαουις (Σολάνς) και την Κυρία η Λένα Παπαληγούρα
Το εντυπωσιακό και εκκεντρικό σκηνικό είναι δημιουργία της ταλαντούχας Άσης Δημητρολοπούλου. Συμβολικό, εκπληκτικής ομορφιάς σκηνικό. Κάδρα, εικόνες-τάματα, πάρα πολλά λουλούδια δημιουργούν μια υπέροχη, μυσταγωγική ατμόσφαιρα. Ακόμα πιο εντυπωσιακό έγινε το σκηνικό με τα κόκκινα ροδοπέταλα που σκορπίστηκαν στο πάτωμα. Ήθελε, άραγε, να συμβολίσει το αίμα που θα χυνόταν; Eξαιρετική η φωτογραφική απεικόνιση της Κυρίας ως την «Παναγιά των Λουλουδιών» (ένα ακόμη σπουδαίο έργο του Ζ. Ζενέ).
Η σκηνή με τα αναστενάρια κατά την γνώμη μου δεν έδενε με το σύνολο του έργου.
Τα αξιόλογα κοστούμια είναι δημιουργίες της Ντένυς Βαχλιώτη.
Οι δύο αδελφές-υπηρέτριες χάνονται στην παραίσθηση της φαντασίας τους και όταν η κυρία τους λείπει, η Μαρία Κίτσου- Κλερ, φορώντας τα πανάκριβα ρούχα της παίρνει τον ρόλο της. Μιμείται τα λόγια και τις κινήσεις της κυρίας της. Φαντασιώνεται και ζει κι αυτή σαν κυρία.
Η Μαρία Κίτσου υπέροχη στο ρόλο της σαν «κυρία», καθώς και στη συνέχεια της παράστασης, όσο σιγά- σιγά καταρρέει ψυχολογικά και σωματικά. Με εξέπληξε το ταλέντο της. Δεν μπήκε στο πετσί του ρόλου της που συνήθως λέμε- έγινε το πετσί. Μια εμφάνιση με καλοζυγισμένη ερμηνεία, χτίζει με μαεστρία τον ρόλο της περίεργης και πάσχουσας αυτής περσόνας. Οι αλλαγές στο πρόσωπό της, στη συμπεριφορά της, στις κινήσεις της, στην κατάρρευσή της, ήταν όλες τέλειες.
Η Κυρία (Λένα Παπαληγούρα) φθάνει στο σπίτι αναστατωμένη. Το ντύσιμό της και το περίεργο μαλλί της θυμίζουν καρικατούρα και προκαλούν το γέλιο των θεατών. Το θέαμα γίνεται λίγο πιο ανάλαφρο. Ευρηματικές οι σκηνές με το τηλέφωνο που ανεβοκατεβαίνει.
Η Λένα Παπαληγούρα, η Κυρία, έχει σχετικά μικρό ρόλο. Το περίεργο ντύσιμο, το χτένισμά της, όπως είπα και πριν, προκαλούν μειδίαμα. Παρ’ όλα αυτά η Λένα Παπαληγούρα κατορθώνει και μεταφέρει στο κοινό την εικόνα μιας γυναίκας της υψηλής κοινωνίας, που ενδιαφέρεται μόνο για την καλοπέρασή της, την κοσμική της υπόσταση, τό ακριβό ντύσιμό της. Μια χειμαρρώδης Λένα Παπαληγούρα που στα λίγα αυτά λεπτά δείχνει την σκηνική άνεση και την μεγάλη υποκριτική της δεινότητα.
Η Σολάνς της Ραφίκας Σαουίς, η πανούργα εγκέφαλος της δολοφονίας, είναι σκληρή και αδίστακτη. Με εξαιρετική σκηνική άνεση, σκηνική προσήνεια και εμπειρία η μούσα και αγαπημένη μαθήτρια του Μπρους Μάγιερς.
Πώς γεννιέται το ταξικό μίσος και πόσο επικίνδυνο και δυνατό μπορεί να γίνει; Σε προβληματίζει όταν με το τέλος της παράστασης συνειδητοποιείς ότι πρόκειται για αληθινή ιστορία.
Μια καλοστημένη παράσταση του Εθνικού Θεάτρου, δοσμένη από μία άλλη οπτική από τον μεγάλο σκηνοθέτη Μπρους Μάγερς! Την συστήνω ανεπιφύλακτα. Καλή σας θέαση!
Ταυτότητα Παράστασης
Μετάφραση: Οδυσσέας Ελύτης
Σκηνοθεσία: Μπρους Μάγιερς
Δραματουργική συνεργασία
Βοηθός σκηνοθέτης: Αλέξανδρος Βαμβούκος
Σκηνικά: Άση Δημητρολοπούλου
Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη
Φωτισμοί: Εβίνα Βασιλακοπούλου
Μουσική: Coti K.
Επιμέλεια κίνησης: Φοίβος Παπαδόπουλος
Διανομή
Κλαίρη: Μαρία Κίτσου
Σολάνζ: Ραφίκα Σαουίς
Κυρία: Λένα Παπαληγούρα
Φωτογραφίες παράστασης: Πάτροκλος Σκαφίδας