Aπόψε αυτοσχεδιάζουμε – μια παράσταση βασισμένη σε ένα θέμα του Λουίτζι Πιραντέλλο
Γράφει η Βίβιαν Μητσάκου
H μεγάλη αυλαία του Εθνικού Θεάτρου ανοίγει και ο Δημήτρης Μαυρίκιος εμφανίζεται στην σκηνή λέγοντας «η παράσταση δεν είναι φώτα / δεν είναι σκηνικό / είναι οι άνθρωποι / εσείς και εγώ/ η αδιακρισία σας στη μοναξιά μας/ είναι η αναπνοή σας στην σιωπή/ . Τέλος είναι η αγάπη σας για εμάς» Τα λόγια που ακούστηκαν και από την βαθειά φωνή του Δημήτρη Μυράτ το 1961-1962, όταν πρωτοανέβηκε το έργο στην Ελλάδα.
Απομακρύνεται από την σκηνή και ακούγεται μόνο η φωνή του ως σκηνοθέτης της παράστασης να δίνει οδηγίες στους ηθοποιούς.
O τίτλος όμως «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε-μια παράσταση βασισμένη σε ένα θέμα του Λουίτζι Πιραντέλλο» μας προδιαθέτει ότι δεν θα παρακολουθήσουμε το «κλασικό» έργο του Σικελιανού δραματουργού που αγαπημένο θέμα του είναι το «θέατρο μέσα στο θέατρο». Και στην παράσταση απόψε έχουμε «θέατρο μέσα στο θέατρο, μέσα στο θέατρο».
Ο Δημήτρης Μαυρίκιος διασκευάζει το κείμενο με την βοήθεια της Μαρίας Βαρδάκα και του Δημήτρη Πολυχρονιάδη – προσθέτει αποσπάσματα από άλλα έργα και αφήνει τους ηθοποιούς του να αυτοσχεδιάσουν στην κυριολεξία επί σκηνής.
«Ο μόνος τρόπος για να μην πεθάνω είναι να βρίσκομαι στην σκηνή. Αυτό μου δίνει ζωή. Θα πρέπει να πεθάνω πάνω στην σκηνή για να μείνω αθάνατος» μονολογεί ο μεγάλος μας ηθοποιός Γιάννης Βογιατζής και μας προκαλεί τρομερή συγκίνηση και ανατριχίλα.
Η Κυρία του θεάτρου μας Ράνια Οικονομίδου μας αποκαλύπτει ότι ο ίδιος ο Χατζιδάκις της έδωσε το έναυσμα να γίνει ηθοποιός, σε μία τυχαία συνάντησή τους. Θα γινόταν αρχιτέκτονας.
Και σε άλλη σκηνή μονολογεί ότι «μας διαλέγουν για ταλαντούχους, αλλά δεν μας αφήνουν να έχουμε άποψη». Η καταδυνάστευση των ηθοποιών από τους σκηνοθέτες, όπως την θίγει ο Πιραντέλλο στο έργο του.
Απολαυστικότατη και στην ξαφνική παρέμβασή της, η Ράνια ή η Ουρανία – o καθένας από τους ηθοποιούς κρατά το πραγματικό του όνομα – και στις αντιρρήσεις που προβάλει στον σκηνοθέτη για τα επτά ακατανόητα – δυσκολοχώνευτα επίπεδα που πρέπει οι ηθοποιοί να παίξουν στο έργο.
Η παράσταση του Δημήτρη Μαυρικίου είναι διανθισμένη με αξέχαστα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, διασκευή-προσαρμογή Νίκου Κυπουργού. Η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι ακούστηκε και στην παράσταση με τον Δημήτρη Μυράτ και αντικατέστησε την μουσική του Βέρντι που αγαπούσε ο Πιραντέλλο. Τότε πρωτοακούστηκε ο «Ταχυδρόμος» το «Μαντολίνο» και η «πέτρα».
Eντυπωσιακά τα σκηνικά του Δημήτρη Πολυχρονιάδη. Σκηνικά παρμένα από παλαιότερες παραστάσεις τους Εθνικού θεάτρου.
Τα κοστούμια πανέμορφα, ιδιαίτερα και πλούσια φέρουν την υπογραφή των Νίκης Ψυχογιού και Μάριου Παναγιώτου.
Τεράστιοι καθρέφτες στο βάθος της σκηνής αντικατοπτρίζουν όχι μόνο τους ηθοποιούς επί σκηνής, αλλά και εμάς τους θεατές.
«Παιχνίδια» με φακούς. Φωτισμός καίριος Λευτέρη Παυλόπουλου.
Στο έργο του Πιραντέλλο παρακολουθούμε έναν θίασο στις πρόβες του έργου «Λεονορα αντίο» Ο σκηνοθέτης τους μπερδεύει με τις υπερβολικές απαιτήσεις του και έτσι οι ηθοποιοί αποφασίζουν να διώξουν τον σκηνοθέτη, να παίξουν το έργο μόνοι τους, έχοντας ταυτιστεί με τους ρόλους τους. Παράλληλα παρακολουθούμε την ζωή μιας οικογενείας με τρεις κόρες, κάπως πιο προοδευτικές για την εποχή τους, που δέχονται νεαρούς αξιωματικούς στο σπίτι τους, την φιλόδοξη μητέρα τους και τον ανήμπορο πατέρα.
Στην παράσταση του Δημήτρη Μαυρικίου, που γνωρίζει καλά τον «πιραντελλικό σύμπαν», ηθοποιοί κάνουν τους θεατές, καθισμένοι ανάμεσά μας και διαμαρτύρονται για το παίξιμο των ηθοποιών που βρίσκονται στην σκηνή. Ηθοποιοί επί σκηνής διαμαρτύρονται για τις σκηνοθετικές οδηγίες και φέρνουν τις αντιρρήσεις τους. Εξαιρετική κίνηση Βάλιας Παπαχρήστου.
Ένα άγαλμα κατεβαίνει από την οροφή του θεάτρου (από την παράσταση Ρωμαίος και Ιουλιέτα σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρικίου με Ιουλιέτα την μεγάλη μας Λυδία Φωτοπούλου που συγκινείται ακούγοντας την φωνή της από την παράσταση αυτή που πρωταγωνιστούσε πριν χρόνια.
Τρία τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκη σε ένα από τον Νίκο Κυπουργό, μας συγκινούν. Από τους Λιλή Νταλανίκα και Στέφανο Παπατρέχα.
Εξαιρετικής ομορφιάς και από τις σκηνές που δύσκολα ξεχνάς ο αγνώριστος, συγκινητικός και σπαρακτικός Νίκος Καραθάνος να τραγουδά τον «Ταχυδρόμο» που παρουσιάζεται σε video που καλύπτει ολόκληρη την σκηνή, σαν μία άφυλη περσόνα
Το ζηλοτυπικό παραλήρημα του Ρίκο Βέρρι, ενός αξιωματικού προς την σύζυγό του Μομμίνα –μια από τις τρεις κόρες, είναι νομίζω και το κεντρικό θέμα του διηγήματος. Ο Ρίκο (Νεκτάριος Φαρμάκης) σε ένα παραλήρημα ζήλιας, για μια απιστία της συζύγου του, που υπάρχει μόνο στο μυαλό του, δίνοντας ένα συγκλονιστικό ρεσιτάλ ερμηνείας, μας δείχνει πως ένας κατά τα άλλα φυσιολογικός άνθρωπος μπορεί να περάσει στην απέναντι όχθη διωκόμενος από μία ψύχωση, μία φαντασίωση που του γίνεται έμμονη ιδέα. Η Μομμίνα (Γιούλικα Σκαφιδά), μια τραγική φιγούρα, έχοντας απομακρυνθεί από την οικογένειά της, ζει απομονωμένη σε ένα σπίτι, σχεδόν φυλακισμένη από τον ζηλιάρη σύζυγό της, βρίσκει μόνη παρηγοριά το μικρό της γιο και το θέατρο που τόσο αγαπούσε. Η σκηνή της έκρηξης του Ρίκο είναι από τις ωραιότερες της παράστασης, με τους δύο ηθοποιούς σε δυναμικές ερμηνείες, να μας δείχνουν τι σημαίνει «καλό θέατρο».
Μία σκηνή θεάτρου εμφανίζεται απέναντί μας με θεατές-φιγούρες, που μοιάζουν τόσο αληθινοί.
Η Λυδία Φωτοπούλου, που αναλαμβάνει να οργανώσει αυτή την παράσταση, μετά τον διωγμό, του σκηνοθέτη, με τα δυναμικά εκφραστικά μέσα της, μας συγκινεί στην σκηνή που προσπαθεί να μακιγιάρει την κόρη της (Γιούλικα Σκαφιδά) και να την παρηγορήσει.
Όλος ο πολυπληθής θίασος έχει ένα γερό δέσιμο μεταξύ του, με δυνατές ερμηνείες. Εξαιρετικός και ο μικρός ηθοποιός, στο ρόλο του γιού. Δύο παιδιά (Βαγγέλης Λθκούδης, Στέλιος Πανταγιάς) εναλλάσσονται στον ρόλο.
Το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε-μια παράσταση βασισμένη σε ένα θέμα του Λουίτζι Πιραντέλλο, είναι μια ποιητική, ευφάνταστη, ιδιαίτερης αισθητικής παράσταση, με πληθωρικές ερμηνείες μεγάλων μας ηθοποιών και ταυτόχρονα εκπληκτικές ερμηνείες νέων ηθοποιών που υπόσχονται πολλά. Υπέροχα τραγούδια του μεγάλου Μάνου Χατζιδάκι. Ευφάνταστη σκηνοθεσία και ιδιαίτερα σκηνικά. Μια παράσταση που μου άρεσε πολύ και σας συνιστώ να την απολαύσετε!
Ταυτότητα Παράστασης
Συγγραφέας:Λουίτζι Πιραντέλλο
Μετάφραση:Δημήτρης Μαυρίκιος
Σκηνοθεσία:Δημήτρης Μαυρίκιος, Μανώλης Δούνιας
Σκηνικά:Δημήτρης Πολυχρονιάδης, Μαρίνα Κωνιού
Κοστούμια:Νίκη Ψυχογιού, Μάριος Παναγιώτου
Μουσική:Μάνος Χατζιδάκις, Νίκος Κυπουργός, Μελίνα Παιονίδου
Φωτισμοί:Λευτέρης Παυλόπουλος
Χορογραφία:Βάλια Παπαχρήστου
Παίζουν:Κωνσταντίνος Αρνόκουρος, Μαρία Βαρδάκα, Γιάννης Βογιατζής Δημήτρης Κακαβούλας, Δημήτρης Μαυρίκιος, Γιώργος Μπένος, Ράνια Οικονομίδου, Εύα Οικονόμου-Βαμβακά, Στέφανος Παπατρέχας, ΓιούλικαΣκαφιδά, Νεκτάριος Φαρμάκης, Λυδία Φωτοπούλου. Συμμετέχουν: Γιάννης Αρτεμισιάδης, Μιχάλης Αρτεμισιάδης και οι μικροί Βαγγέλης Λυκούδης, Στέλιος Πανταγιάς